۰۴ آذر ۱۴۰۳ ۲۳ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۸ : ۲۰
تنهاراهِ نجات سبک زندگی دربرابر ویروس گناه!
انسان اهل نماز چون به طهارت رسیده از گناه و معصیت خدا معصوم می شود، در حقیقت نماز دژ و قلعه ای است که گناه را از نمازگزار دور می کند، همانطور که قرآن فرمود: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ».
عقیق: تاکید بر نماز در میان سایر فرایض الهی قطعا بی دلیل نبوده و در پس این همه تاکید، توصیه و سفارش قرآن و روایات و سخن بزرگان، دنیایی از اسرار و رموز نهفته است که با دانستن آنها می توان سبکی الهی از زندگی را رقم زد. از این رو، در گفتگویی با حجت الاسلام علی محمد باقی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی نماز، محقق حوزوی و مولف کتاب «اسرارالصلاه» درباره سرالصلاه به گفتگو پرداخته ایم که از نظرتان می گذرد:اسرار نماز به چه معنا است و چه بعدی از این فریضه الهی را در بر می گیرد؟
وقتی سخن از سرّ نماز به میان می آید بحث از آثار نیست، بلکه به باطن و درون نماز کار دارد؛ زمانی ما از آثار نماز سخن می گوییم یعنی آنچه بر نماز مترتب است اما اسرار نماز در ذات نماز و از لایه های پنهان آن است و هرگز از نماز جدا نبوده بلکه این ها دو روی یک سکه اند؛ به عبارت بهتر افعال نماز و اذکار آن در ظاهر این فریضه است همچون رکوع، سجده و ... اما ورای این شکل ظاهری، نماز باطنی دارد که اسرار آن است همچون شوری برای نمک که ذاتی آن است یا تر بودن آب.
بنابراین، نباید اسرار نماز را با آثار آن یکی دانست. محال است نمازی خوانده شود و سری نداشته باشد البته شدت و ضعف این سرّ بستگی به نمازی دارد که ما می خوانیم، یعنی ممکن است کسی نماز بخواند و سر آن بالا باشد اما سر نماز دیگری ضعیف.
چگونه می توان به اسرار نماز دست یافت؟ آیا پیمودن راهی سخت و خاص می خواهد؟
اگر کسی بخواهد به این سرّ و حقیقت و باطن عالیه نماز برسد لاجرم باید از آداب نماز آغاز کند، بر خلاف برخی عرفان های نوظهور یا تصوف که می گویند می توان به سرّ عبادت رسید اما بدون اعمال و نماز!
این آداب نماز بر دو قسم است گاهی واجب و گاهی مستحب؛ باید توجه داشت که نماز چهار هزار ادب دارد یک هزار ادب واجب و سه هزار مورد مستحب؛ انسان به میزان انجام این سه هزار مستحب البته به قدر توان و قدرت، همانقدر به سرّ نماز می رسد البته خداوند به قدر توان از بنده انتظار دارد و در قرآن آمده: « لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا»
یعنی اینطور نیست اگر این سه هزار ادب رعایت نشود نتوان به سرّ نماز دست یافت.
این سرّ نماز چیست؟ آیا مراتبی دارد؟
گاهی اوقات با نگاه کلی به نماز از «سرالصلاه» سخن می گوییم اما گاهی نگاه به اجزای نماز به صورت تک تک داریم که به آن اسرار نماز می گوییم.
نسبت به سرّ کلی نماز باید گفت چهار مرتبه است، نخست: خشوع و خضوع در پیشگاه الهی، باید دانست این خشوع طبق حدیث حضرت زهرا (س) که فرمودند: «نماز انسان را از خودبینی خارج می کند.» انسان را به خدابینی می رساند در حقیت کسی که به سرّ نماز برسد خدا را نظاره می کند و تمام بیچارگی انسان از نگاه به خواهش های نفس است، حتی گاهی که از خدا چیزی می خواهیم برای خودمان است.
به قول سعدی: «اگر از دوست چشمت به احسان او است تو در بند خویشی نه در بند دوست»
اما سرّ دوم نماز طهارت است، قرآن کریم در آیه شش سوره مبارکه مائده می فرماید: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون به [عزم] نماز برخيزيد صورت و دست هايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] مسح كنيد و اگر جنبايد خود را پاك كنيد [=غسل نماييد] و اگر بيمار يا در سفر بوديد يا يكى از شما از قضاى حاجت آمد يا با زنان نزديكى كردهايد و آبى نيافتيد پس با خاك پاك تيمم كنيد و از آن به صورت و دستهايتان بكشيد خدا نمىخواهد بر شما تنگ بگيرد ليكن مىخواهد شما را پاك و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد كه سپاس [او] بداريد.»
طبق این آیه شریفه کسی که اهل نماز می شود به طهارت باطنی می رسد و این طهارت باطنی سبب می شود انسان با مطهرین مرتبط شود چراکه قرآن کریم فرمود: «لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ» و مطهران همان اهل بیت (ع) اند و اگر کسی به سرالصلاه برسد در حقیقت با امام عصر (عج) ارتباط برقرار می کند، چراکه باطن نماز انسان کامل است.
اسرار سوم و چهارم نماز کدامند، آیا با ارتباط با امام عصر (عج) این اسرار به پایان می رسد؟
سرّ سوم نماز به فعلیت رسیدن استعدادها است، طبق آیه 31 سوره مبارکه بقره «و [خدا] همه [معانى] نامها را به آدم آموختسپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست مىگوييد از اسامى اينها به من خبر دهيد.»
تمام استعداهایی که انسان با آنها می تواند به کمال برسد را از فضل خداوند دریافت کرده است. این استعدادها همان هزار و یک اسم و صفت الهی است که خداوند متعال انسان را با آنها سرشته و انسان موظف به فعلیت رساندن آنها است و تنها عملی که همه استعدادها را به طور کامل و هماهنگ به شکوفایی می رساند نماز است، در چنین حالتی انسان عالِم ربانی می شود، یعنی کسی که استعدادهایش الهی، شکوفا و خدایی شده است.
اما سرّ چهارم نماز، محبت و عشق است در حقیقت کسی که به این سرّ دست می یابد وجودش مملو از عشق به خدا و اهل بیت (ع) می شود و این عالی ترین مرتبه سرّ است، به قول حکیم سبزواری که می گوید: «جایی که جمال ظاهری یوسف محدود، زنان مصر را فانی کرد جمال حقیقی یوسف آفرین که هر جمالی در سایه جمال او است با عاشقان مستغرق در او چه ها کند...»
و انسان اینگونه همه را در زندگی از خود برتر می بیند، همانطور که به موسی (ع) گفته شد تو برای این به مقام نبوت رسیدی که همه انسان ها را برتر از خود دیدی.
اگر چنین چیزی اتفاق افتاد همه معضلات حل می شود چون ریشه همه مشکلات و اختلافات در حوزه خانواده و اجتماع و حتی رانده شدن شیطان از درگاه الهی، تکبر و خودبرتر بینی است و انسان های شیطان صفت با این تکبر دچار سقوط می شوند.
رسیدن به این سرالصلاه و درک چنین حالاتی چه تاثیری بر سبک زندگی انسان در ابعاد فردی و اجتماعی دارد؟
انسان اهل نماز چون به طهارت رسیده از گناه و معصیت خدا معصوم می شود، در حقیقت نماز دژ و قلعه ای است که گناه را از نمازگزار دور می کند، همانطور که قرآن فرمود: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ»
و اگر شخص نمازگزار دچار گناهی شده باشد نماز پاک کننده او از گناه است و پیامبر اکرم (ص) در این باره فرمودند: «نماز نهری است که انسان روزی پنج بار خود را در آن شستشو می دهد...»
انسانی که استعدادهایش را به فعلیت برساند زندگی را در مسیر تعادل پیش می برد و به سکینه و اطمینان قلب می رسد، همان طور که خداوند می فرماید: «أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» و این ذکر به انسان اطمینان قلب می دهد: « اَقِمِ الصَّلاهَ لذکری»
با چنین ذکری انسان به آرامش می رسد چراکه همه مشکلات روانی و اختلالات روحی انسان ناشی از عدم تعادل روحی او است و نماز این تعادل را با خود به ارمغان می آورد.
در حوزه سرّ چهارم نماز یعنی عشق و محبت نیز سبک زندگی با نماز دچار تحولی شگرف خواهد شد، چراکه وقتی محبت غیر خدا از دل انسان خارج می شود و دل در گروی احدی غیر خدا ندارد، توجهش از دنیا و مافیها گرفته شده و به آن با دیده ابزار می نگرد نه مقصد و هدف، قلبش مملو از محبت خدا می شود و در مسیر خدا گام بر می دارد و این فرد قطعا به لقاء پروردگار عالمیان می رسد.
منبع:قدس
211008
گزارش خطا
