۰۶ آذر ۱۴۰۳ ۲۵ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۵ : ۰۹
گفتگوی فرهنگ نیوز با استاد سازگار
حاج غلام رضا سازگار: روضه های واقعی که نباید خوانده شود
بعضی از روضه‌ها هستند که اگر واقعیت هم داشته باشند نباید خوانده شود، باید حرمت اهل بیت حفظ شود . باید در چارچوبی حرکت کنیم که چارچوب اهل بیت است.
عقیق: حاج غلامرضا سازگار از شعرای آیینی و پیشکسوتان عرصه ستایشگری اهل‌بیت (ع) در سال ۱۳۲۰ ش. در شهر قم متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه‌های قدیمی سپری کرد و سپس به دروس حوزوی روی آورد.ایشاندر مورد فعالیت های شعری شان می‌گوید که از کودکی تا آنجا که به یاد دارم اشعار و سخنان موزون می‌سرودم. در ۱۰ سالگی تحت تأثیر فرزند مرحوم «آیت‌الله شرعی» به امام حسین علیه‌السلام متوسل شد؛ تا در جرگه ستایشگران اهل‌بیت رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم قرار گیرد. با پشتکاری که از خود نشان داد، از استاد «میرزا محمد فقیهی» اجازه خواندن یافت و در جلسات ایشان چند بیت مختصر می‌خواند. از آثار استاد سازگار می‌توان به کتاب‌های " نخل میثم" "غزلیات آتش" "بهار امات" "صدف نبوت" " صیام تا قیام" و.... اشاره کرد.در ادامه گفتگوی فرهنگ نیوز با حاج علامرضا سازگار را مطالعه می فرمایید:
از آنجا که شما را به عنوان یکی از شاعران بنام اشعار آئینی نام می برند، لطفا توضیحی در خصوص شعر آئینی بدهید ؟ و اینکه شعر آئینی به چه اشعاری گفته می شود ؟ تفاوت شعر آیینی با شعر انقلابی در چیست؟
استاد سازگار: بسم الله الرحمن الرحیم، معمولاً شعر آئینی به 2 نوع تقسیم می‌شود: نوع اول شعر اخلاقی و هدایتی و نوع دوم شعر ولایی.
شعر ولایی صرفاً در مدح و مصیبت اهل بیت(ع) است و شعر و مخصوصاً شعر ولایی باید جوری باشد که هم ادیب بپسندد و روحانی و هم مورد پسند عوام باشد. مثلا شعر سعدی. شعر سعدی را همه می‌پسندند. وقتی می‌گوید "بنی آدم اعضای یکدیگرند" از کارگر تا علما همه این شعر را درک می‌کنند و یا "شعر علی ای همای رحمت" استاد شهریار. مخصوصاً اشعار مصیبتی. ساده گویی دلیل بر سبک گویی نیست. شعر ساده هم داریم که با مضامین نو و عرفانی و عمیق گفته شده اما به زبان امروزی و جامعه گفته شده است.
عزای امام حسین هم باید همین طور باشد. اگر مداح یا واعظ پیچیده صحبت کند مستمع متوجه کلام نمی‌شود. یک مداحی داشت مصیبت می‌خواند تا رسید به کلمه پژواک، مستمع وسط گریه و روضه باید فکر کند پژواک یعنی چی؟ اما وقتی کلمات ساده و در عین حال سنگین و والا باشد در دل مردم جا می‌گیرد. پیغمبر و قرآن و نهج‌البلاغه با زبان مردم حرف می‌زنند. ولی همین قرآنی که به زبان مردم بیان شده بزرگان و علما و عرفا و دانشمندان هنوز که هنوز است چیزهای جدیدی از آن پیدا می‌کنند.
امروز آثار شما برای مداحان و نوحه خوانان مرجع و منبع اصلی اشعارشان محسوب می‌شود، آیا چنین روزی را می‌دیدید؟ و رسیدن به این جایگاه را ثمره چه چیز می دانید؟
من خودم را حتی قابل نمی‌دانستم که پا در مجلس امام حسین (ع) بگذارم. آنچه که هست عنایت اهل بیت (ع) است . خودم هم هر چه فکر می‌کنم نمی‌دانم چرا خدا به من این طبع شعر را داده است. چون پر از سیاهی هستم و قابل نیستم. اهل بیت (ع) مثل خورشید می‌مانند به همه چیز می تابند.
چنین روزی را که حتی یکی از اشعار من هم در جامعه خوانده شود را نمی‌دیدم، اصلاً روزی را نمی‌دیدم که بتوانم شعر برای اهل بیت (ع) بگویم. همه ی این‌ها هرچه هست از فضل و کرم اهل بیت(ع) است.
تخلص شما "میثم" است، چرا میثم؟ چه ارتباطی بین میثم و حاج آقای سازگار وجود دارد؟
اولاً اینکه انتخاب این تخلص به خاطر علاقه ای و اراداتی است که بنده به ایشان داشتم. و اینکه میثم تمار در آخرین لحظه‌های عمرش پای چوبه دار مداحی کرد و از فضایل امیرالمؤمنین(ع) گفت. و بنا هم بود روز شهادت میثم تمار را روز مداح نام بگذارند. حالا چرا نگذاشتند نمی‌دانم شاید چون تخلص من میثم بود ملاحظه کرده‌اند.(لبخند)
ولی میثم همان‌طور که خون از سر و صورتش می‌ریخت مدح امیرالمؤمنین (ع) را می‌گفت و به عبیدالله گفت مولایم به من حتی خبر داده که چطور من را می‌کشی. این شد که تخلصم را به عشق میثم تمار، میثم گذاشتم.
شما در محافلی مداحی کردید که حضرت آقا حضور داشتند و ارتباط ویژه ای با علما و روحانیون و مراجع دارید. چه توصیه ای به دیگر مداحان در خصوص ارتباط داشتن با علما دارید؟
این منوط بر این است که آنچه در شأن اهل بیت است حفظ شود. این را باید بدانند که اولین و بزرگ‌ترین عالمی که در مجلس حضور دارد حضرت ولی عصر (عج) است. باید از بی تقوایی دوری کنیم که مبادا در محضر حضرت چیزی نخوانیم که با واقعیت اهل بیت همخوانی نداشته باشد. بعضی وقت‌های بعضی از مداح‌ها می‌آیند پیش من و میگویند مثلاً امسال قرار است در محضر رهبر انقلاب مداحی کنیم. چه کنیم ؟ من به آن‌ها میگویم تا الآن کجا بودید؟ چرا این را درک نکردید که در همان هیئت خودتان در محضر امام زمان مداحی می‌کنید؟
یکی از علما به طلبه‌ها نصیحت می‌کردند سعی کنید یافته‌های خودتان را به مردم بگویید نه بافته‌ها یتان را. زیرا مردم بافته‌هایتان را به عنوان یافته‌هایتان قبول می‌کنند. و گاهی اوقات بافته‌هایمان از اهل بیت را به عنوان یافته‌هایمان قبول می‌کنند که خیلی مصیبت‌بار است.
در محفلی فرموده بودید که شاعران و مداحان باید در سرود ها و مدح خواندن ها یشان باید حرمت اهل بیت (ع) را حفظ کنند، در این خصوص توضیحی می فرمایید؟
بله، دقیقا همین‌طور است. حتی در ذکر مصیبت هم باید حرمت اهل بیت (ع )حفظ شود. حرمت اهل بیت (ع ) باید در این دو جا به ویژه حفظ شود: یکی در روضه‌های قصابی. بعضی از روضه‌ها هستند که واقعیت هم داشته باشند نباید خوانده شود، باید حرمت اهل بیت حفظ شود و یکی هم در بعضی از روضه‌ها که دروغ هستند. باید در چارچوبی حرکت کنیم که چارچوب اهل بیت (ع) است.
یک شاعر خیالی آزاد است. یک شاعر غزل سرا آزاد است و هرچه بخواهد می‌تواند بگوید اما برای یک شاعر آیینی چارچوب و قوانین تعریف شده است و آن هم حفظ حرمت اهل بیت (ع)است.
با توجه به حضور شما به عنوان یکی از مداحان مجالس عزاداری در بیت رهبر انقلاب ، توصیه ای که همیشه حضرت آقا به مداحان تاکید می‌کنند چیست؟
همین مطالبی را که بیان کردم توصیه‌های آقا بود. فرمودند ما یک روضه خوانی داشتیم خیلی از مردم گریه می‌گرفت ولی یک کلمه از نیزه و شمشیر و سربریده نمی‌خواند. ذوق و سلیقه داشتند.
شما و آقایان مداح دقت کنید در کتاب خصائص الحسینیه شیخ جعفر شوشتری، تمام این کتاب گریه است اما کوچک‌ترین بی حرمتی نشده. در عین این که مدح اهل بیت (ع) را گفته است با نثر، مثلاً امام حسین (ع) را به قرآن تشبیه کرده است که هم قرآن با صوت خوانده می‌شود و هم مصیبت امام حسین(ع). قرآن در همه ی خانه‌ها هست. نام امام حسین(ع) هم در همه ی خانه‌ها هست. قرآن را که می‌خوانند ملائک آسمان گریه می‌کنند، مصیبت امام حسین(ع) را هم که می‌خوانند ملائک آسمان گریه می‌کنند. قرآن آیه آیه است و بدن امام حسین (ع) هم آیه آیه است. ببینید چقدر سلیقه به خرج داده است و زیبا بیان کرده است. معمولاً مقتل‌ها نسخه برداری است. ولی شیخ جعفر شوشتری آمده و از کراماتی از حبیب ابن مظاهر به ایشان نقل شده استفاده کرده است. درها به رویش گشوده شده است و روضه‌هایی خوانده است که من توصیه می‌کنم حتماً روضه خوان‌ها و مداحان و حتی واعظین از این کتاب استفاده کنند.
در بحث تهاجم فرهنگی، آیا می شود همین اجتماعات و هیئت‌های مذهبی یا تجمع عظیم اربعین و ... را به عنوان ابزاری برای مقابله با این تهاجم ها عنوان کرد؟
همین‌طور هست. ما باید از این تجمعات استفاده کنیم که همین هیئت‌ها بهترین پاتک به تهاجم فرهنگی غرب است. همان‌طور که می‌بینیم با این‌همه تهاجم و تهدیدهایی که داعش می‌کند، باز هم راهپیمایی اربعین و عزاداری‌های کربلا قطع نمی‌شود. امروز هم هنوز همان روزی است که اگر بگویند هر کس بخواهد کربلا برود باید یکی از دست‌هایش قطع بشود خیلی از مردم می‌روند.
چه اشکال دارد شب مسلمیه در حرم حضرت عبدالعظیم این‌همه جمعیت می‌آیند ساعت‌ها عزاداری می‌کند، یک واعظی هم بیاید و از خصائص امام حسین (ع) بگوید. رسانه ای که در دستگاه امام حسین وجود دارد هیچ کشور و دینی در دنیا ندارد. خدا می‌داند که اگر آل سعود چنین رسانه ای داشتند تمام وجودشان را برای آن خرج می‌کردند.
86 هزار هیئت تشکیل شده است، حدوداً در شب های محرم 86 هزار واعظ و مداح بالای این منبرها هستند که از فضائل اهل بیت (ع) میگویند. پای منبر این 86 هزار سخنران و مداح چند نفر نشسته‌اند؟ میلیون‌ها جمعیت نشسته‌اند.
من شاعر و سخنران نمی‌توانم ماهواره را از جلوی جوان بردارم. ولی می‌بینیم محرم که می‌شود همان جوانی که کل سال جلوی ماهواره نشسته به حرمت این ماه ماهواره را کنار می‌گذارد. این حضرت سید الشهدا(ع) است که هدایت می‌کند.
امیدوارم ما هم بتوانیم به اندازه ی ضعف وجودمان در کنار امام حسین(ع) کمی مصباح الهدی باشیم به برکت مصباح الهدی بودن امام حسین(ع).
به عنوان سؤال آخر، چه کنیم تا مجالس عزاداری از حاشیه ها، انحرافات و آسیب ها در امان بماند ؟
باید سعی کنیم اصل مطلب فراموش نشود. بدترین آسیب ها بعضی از مطالبی است که بعضاً از مداحان هم بیان می‌شود: مثلاً یک مداحی در شعرش قل هو الله احد لم یلد ولم یولد را آورد چسباند به اینکه خدا دختری دارد به اسم رقیه، این کفر محض است. بعضی از مداح‌ها باید مواظب این حرف‌ها باشد. لا اله الا زینب و لا اله الا حسین و.. این‌ها کفر محض است.
اگر حسین (ع) خدا باشد، پس خدا چه کاره است؟ حسین(ع) بنده است. خداوند پیغمبر را مدح می‌کند به خاطر اینکه اولین و بزرگ‌ترین مقام او بنده بودن است. ما پیامبر(ص) را تمجید می‌کنیم که اول مقام او بندگی است. اشهدان محمد عبده و رسوله.
ان شاءالله ما بشناسیم خاندان عصمت طهارت را و معرفت پیدا کنیم به سیره ی آن‌ها.
تشکر بابت وقتی که در اختیار ما گذاشتید. التماس دعا.
گزارش خطا
