پاسخ به شبهه ای از نهج البلاغه

عقیق: یکی دیگر از شبهات نهج البلاغه که شیخ محی الدین عبدالحمید در مقدمه شرح نهج البلاغه شیخ محمد عبده مطرح می کند این است: «در نهج البلاغه با دقت تمام اوصاف طاووس، مورچه، خفاش و ... بيان شده و اصطلاحات فلسفى همچون (اين) و (كيف) و مانند آن به كار رفته و علما و ادبا و شعراى صدر اسلام از اين معانى دقيق و اصطلاحات جديد چيزى نمى ‏دانستند و مسلمانان پس از ترجمه كتاب هاى حكمت و داستان هاى يونان و فارس - در دوران عباسى - آنها را آموختند و اينگونه خطبه‏ ها به زمان سيد رضى رحمه الله بيشتر متناسب است تا زمان امير المومنين عليه ‏السلام.»

كسانى كه اين شبهه را مطرح كرده ‏اند هيچ دليل علمى بر آن ندارند آيا مى‏ توان گفت كه دقت تخيل و زيبائى توصيف منحصر به اين قوم و يا آن قوم است؟ آيا اشعار عرب جاهلى و صدر اسلام مملو از اينگونه دقت ها و تخيلات نيست؟ آيا كسى كه از كودكى ملازم پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بوده و در هر زمان و هر مكانى هر آيه ‏اى كه بر رسول خدا صلى الله عليه و آله نازل مى ‏شد آن را به خوبى فرا مى ‏گرفته و تفسير آن را از آن حضرت مى ‏آموخته و كلمات حكيمانه پيامبر را مى ‏شنيده، بر ديگران برترى ندارد؟ آيا كسى كه همه روزه سحرگاهان يك ساعت اختصاصى داشته كه رسول خدا صلى الله عليه و آله اسرار الهى را به او مى ‏آموخته، همانند ديگران است؟ - [ خصائص امير المومنين على بن ابى طالب - كرم الله وجهه -، ص 168، باب 37 حديث 1 و (چاپ دارالثقلين - قم). ]

البته ممكن است گفته شود ما مى ‏پذيريم كه خطبا و شعراى جاهليت و صدر اسلام در اثر ذوق سرشار توان توصيف اسب و شتر و حتى مورچه و ملخ را داشتند، ولى از كجا مى‏ توانستند طاووس را توصيف كنند، يا اينكه در مدينه طاووسى وجود نداشت و چگونه امير المومنين عليه ‏السلام در خطبه 165 در توصيف طاووس و كيفيت جفت‏گيرى آن مى‏ فرمايد: احيلك من ذلك على معاينه ...

بنابراين هيچ مانعى ندارد كه امير المومنين على عليه السلام از چيزهايى همچون كسى كه با چشم خود ديد، خبر دهد و از آن به تفصيل سخن گويد در حالى كه ديگران هيچ اطلاعى از آن ندارند.

بنابراين، اين شبهه نيز ناتمام است.

منبع:جام

211008