اسلام تکفیر را در چه مواردی جایز می داند؟

عقیق: این اقدامات هیچ پشتوانه دینی و علمی ندارد و به اصطلاح مفتی این حکم را صادر می کند که سبب علمی و شرایط اجتهاد را نداشته و اطلاعات کاملی در خصوص اسلام ندارد بلکه شاید چند سال اندکی در حوزه های علمیه درس خوانده یا حتی نخوانده و از عامه مردم باشد، اما دست به صدور فتوا بزند و با اینکه آنها خود را منتسب به اهل سنت می کنند، حتی مجامع علمی اهل سنت نیز صلاحیت آنها را تایید نمی کنند."؛ این جملات بخشی از سخنان حجت الاسلام رضا اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قم در خصوص مساله تکفیر است؛ مشروح گفتگوی ما با نویسنده کتاب های "مدخل علم فقه" و" قواعد کلی استنباط" از نظرتان می گذرد:
 

نگاه فقه اسلامی به بحث تکفیر و صدور حکم قتل چگونه است و اسلام تکفیر افراد را در چه مواردی جایز می داند؟
تکفیر فقهی به این معنا است که فرد از دایره اسلام خارج شود که اگر بالاصاله باشد، کافر اصلی است یعنی از پدر و مادری کافر متولد شده و مسلمان نیست. اما نوع دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه فرد پس از اسلام آوردن، از آن روی برمی گرداند به این صورت که یکی از ضروریات دین را انکار می کند؛ در این صورت فرد، مرتد ملی محسوب می شود.
اما تکفیر رایج امروزی در ادبیات سلفی ها، ناظر به این مساله است مسلمانانی که در ظاهر شهادتین را گفته اند، به دلیل پاره ای از مسائل که تکفیری ها قبول دارند و آنها منکرند، از دایره اسلام خارج می کنند و حکم به قتل آنها می دهند چرا که غیر از خدا نیز معبودانی دارند و به این دلیل مشرک به حساب می آیند. در این راستا آنها قائل اند شیعه کافر است و قتل آنها واجب. البته دیده می شود آنها برخی اهل سنت را نیز که موافق خود نمی دانند از دایره اسلام خارج شمرده و کمر به قتل آنها بسته اند.
باید دانست این مساله که تکفیری ها به سبب آن شیعه و سنی را کافر می شمارند، جنبه فقهی و علمی ندارد بلکه رویکرد سیاسی دارد. ضمن آنکه امروز ما در جهان اسلام شبهه علمی در خصوص کفر نداریم تا بخواهیم نشست علمی در خصوص آن برگزار کنیم و بدانیم چه چیزی موجب کفر می شود و چه چیزی نمی شود چرا که قدر متقن ها در خصوص مساله کفر و ارتداد مشخص و در اسلام بیان شده است.
آنچه امروز به نام پدیده تکفیر در جهان اسلام وجود دارد و به اسم آن جنایت ها می شود، ریشه اعتقادی ندارد بلکه همان طور که گفته شد، سیاسی است یعنی عده ای تحرکات سیاسی دارند و برای اینکه سایر مسلمانان را با خود همراه کرده و به این حرکات پوشش دینی دهند، از حربه تکفیر استفاده می کنند، شاهد این ماجرا مواردی است که تکفیری ها بر سر راه افراد قرار گرفته و بدون پرسش و سوال از اعتقادات و باورهای افراد، دست و پای آنها را بسته و به طرز فجیعی به قتل می رسانند، هر چند این افراد با تکفیری ها هم عقیده و موافق باشند اما فرصت ابراز آن را نداشته و کشته می شوند.
 

این حرکت با چه هدفی انجام می شود؟
هدف در اینجا مشخص است که تکفیری ها با این عمل قصد ایجاد رعب و وحشت و اظهار قدرت دارند و از مساله تکفیر به عنوان حربه ای در قالب پوشش دینی استفاده می کنند تا به مقاصد خود برسند.
 

آیا باید با تمامی کافران برخورد قهری داشت و آنها را به قتل رساند؟
برخورد با کافرین به شکل های مختلف صورت می گیرد؛ باید دید این کافر در سرزمین اسلامی است یا خارج از آن؛ با مسلمانان قرارداد هم زیستی دارد یا خیر؛ کافر محاربی است یا غیرمحاربی.
اما فردی که کافر بوده و در سرزمین اسلامی زندگی می کند، اهل ذمه محسوب شده و تعرضی به جان و مال او نباید شود و دولت از آنها حمایت می کند اما کافرهایی که در خارج از سرزمین اسلامی زندگی می کنند نیز نباید به آنها تعرضی شود مگر آنکه معارض با اسلام باشند و قصد حرب و جنگ داشته باشند.
 

آیا نمونه ای برای این مساله می توان یافت؟
بله، صهیونیست ها این تشکل سیاسی که با جهان اسلام اعلام جنگ کردند، نمونه بارز این مساله هستند که هر جا آنها را بیابیم، باید کشته شوند البته این حکم مختص صهیونیست های معارض با اسلام است نه یهودیان، و این دو با یکدیگر تفاوت دارند.
اما بقیه کافرها که در کشورهای دیگر هستند و محارب با مسلمانان نیستند، همان طور که امروز شاهدیم، با آنها رابطه مسالمت آمیز داشته و روابط مناسبی در این بین جاری است و حتی ما میان آنها تبلیغات فرهنگی داریم.
 

حال اگر حکم کفر و ارتداد فردی ثابت شود، این حکم چگونه باید به اجرا در آید؟ آیا مانند گروه های القاعده و داعش باید فجیعانه اقدام به سر بریدن و مثله کردن فردی مرتد و کافر پرداخت؟
حکم قتل از باب امر به معروف و اجرای حدود وظیفه حاکم شرع است یعنی باید حاکم یا قاضی منصوب از جانب او ابتدا مورد را بررسی کرده و اگر دلایل لازم برای قتل کافر محرز شد، اقدام به اجرای حکم کند به عبارت دیگر هر گونه اقدام عملی نسبت به اموال و جان اشخاص منوط به حکم حاکم جامع الشرایط است. از سوی دیگر فرد کافری که محکوم به قتل شده، به هیچ عنوان نباید شکنجه شده و مورد آزار و اذیت قرار گیرد.

نگاه رایج تکفیری ها در این خصوص چه زاویه ای با فقه اسلامی دارد؟
در واقع این اقدامات هیچ پشتوانه دین و علمی ندارد و به اصطلاح مفتی این حکم را صادر می کند که سبب علمی و شرایط اجتهاد را نداشته و اطلاعات کاملی در خصوص اسلام ندارد بلکه شاید چند سال اندکی در حوزه های علمیه درس خوانده یا حتی نخوانده و از عامه مردم باشد، اما دست به صدور فتوا بزند و با اینکه آنها خود را منتسب به اهل سنت می کنند، حتی مجامع علمی اهل سنت نیز صلاحیت آنها را تایید نمی کنند.
در هر صورت عمل تکفیری ها اعم از داعش و القاعده و معارضان سوری و عراقی، نه تنها علیه مسلمانان شیعه و سنی است، بلکه علیه بشریت و انسانیت بوده و بدتر از آن، اینکه به شکل بدی اقدام به اشاعه فجایع ضد انسانی خود کرده و با پوشش آن در قالب فیلم و تصویر، اقدام به تبلیغ خود می کنند.

منبع:شبستان

211008