تغيير قبله‌؛تربيت و تكامل بخشيدن به روح انسان‌ها

عقیق:در ارتباط با تغيير قبله از مسجد القصي به سمت كعبه معظمه و اهميت اين واقعه مهم تاريخ اسلام همين بس كه خداوند در آيه ۱۴۴ سوره مباركه بقره مي‌فرمايد: «قَدْ نَري‏ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلّ‏ِ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَيْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَ إِنَّ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللّهُ بِغافِلٍ عَمّا يَعْمَلُونَ».
اين واقعه ارزشمند در سال دوم هجري قمري اتفاق افتاد، و به باور مورخان و محققان اسلامي نقش به سزايي در بازيابي هويت و استقلال مسلمانان داشت و آنان را در رسيدن به آرمان‌هاي بلند الهي و فتح قله‌هاي فضيلت ثابت قدم و دشمنان را از رسيدن به هدف‌هاي شوم خود نااميد كرد.

قبله، نماد توحيد و جهت و نشانه اسلام و اديان توحيدي است كه اديان الهي را از ديگر آيين‌ها جدا مي‌كند و به عبادت‌هاي آدمي رنگ خدايي مي‌دهد. خداوند براي هر امتي از امت‌هاي پيشين، قبله مخصوصي تعيين كرده است تا به هنگام نياز و نيايش، به سوي او متوجه شوند و از توجهات انحرافي در امان بمانند.
با تشكيل حكومت اسلامي و رشد مسلمانان در مدينه، ترس و وحشت امت يهود را فرا گرفت؛ زيرا پيشرفت‌هاي روزافزون مسلمانان، نشان مي‌داد آيين اسلام، در اندك زماني سراسر شبه جزيره عربستان را خواهد گرفت و قدرت و آيين يهود را از بين خواهد برد. به همين علت، كارشكني يهوديان آغاز شد. آنان از راه‌هاي گوناگون، مسلمانان و شخص پيامبر اسلام را مورد آزار و بي مهري خود قرار مي‌دادند. يهوديان با طرح مسئله قبله، مسلمانان را سرزنش مي‌كردند و مي‌گفتند: «محمد صلي الله عليه و آله مدعي است داراي آيين مستقلي است و آيين و شريعت او، آيين‌هاي گذشته را نسخ مي‌كند، در صورتي كه هنوز قبله مستقلي ندارد و از قبله يهوديان پيروي مي‌كند».

اين سخنان براي پيامبر اسلام ناگوار بود و حضرت را ناراحت مي‌كرد. پيامبر گرامي اسلام علاقه زيادي به خانه كعبه داشت. علت علاقه حضرت به كعبه را بايد در علاقه بسيار ايشان به حضرت ابراهيم عليه السلام و آثار او جست وجو كرد. افزون بر اين، كعبه قديم‌ترين خانه توحيد بود. از سوي ديگر، حضرت مي‌دانست كه بيت المقدس، قبله موقت مسلمانان است و آرزو داشت فرمان قبله بودن كعبه صادر و قبله نهايي تعيين شود. سرزنش‌ها و تحقيرهاي بيش از اندازه يهوديان مدينه نيز باعث شده بود تا اين انتظار به اوج خود برسد. اما از آنجا كه حضرت تسليم دستور خداوند بود، اين تقاضا را بر زبان جاري نمي‌كرد. ايشان نيمه‌هاي شب از خانه بيرون مي‌آمد و به آسمان نگاه مي‌كرد و با نگاه‌هاي انتظار آميزش، نشان مي‌داد عشق و شوق فراواني در دل دارد.
دستور تغيير قبله در روز پانزده رجب سال دوم هجري در حالي به پيامبر ابلاغ گرديد كه حضرت، دو ركعت از نماز ظهر را در مسجد بني سالم (ذوقبلتين) به سوي بيت المقدس خوانده بود. در اين حال جبرئيل امين نازل شد و به پيامبر وحي كرد كه روي خود را از بيت المقدس به سوى كعبه تغيير ده.
از آن روز كه ۱۴۳۳ سال مي‌گذرد، كعبه به عنوان قبله مستقل مسلمانان اعلام گرديد. اين مسجد هم اكنون نيز در شهر مدينه باقي است و به مسجد ذوقبلتين (دو قبله اي) معروف است.

از آيات قرآن كريم استفاده مي‌شود كه يكي از حكمت‌هاي تغيير قبله، آزمايش مسلمانان بوده است؛ زيرا به واسطه اين تغيير، آنان كه پيرو راستين دستورات الهي هستند، آنچه را پيامبر بازگو مي‌كند بدون اكراه مي‌پذيرند، ولي آنانكه ايمان خالص ندارند، به محض تغيير يك دستور، شروع به بهانه جويي و چون و چرا كردن مي‌كنند. قرآن كريم با اشاره به اين مطلب مي‌فرمايد: «تغيير قبله از آن طرفي كه بر آن نماز مي‌گزارديد (بيت المقدس) براي اين بود تا افرادي را كه از پيامبر پيروي مي‌كنند، از آنها كه به جاهليت باز مي‌گردند بازشناسيم».
خداوند يكي از اهداف تغيير قبله را، تكامل انسان و آزاد كردن او از بند تعصبات و هوس‌هاي مادي مي‌داند و مي‌فرمايد: «تغيير قبله، به اين دليل بود كه شما را تربيت كنم، از قيد تعصب برهانم و استقلال بخشم و نعمت خود را بر شما تمام كنم تا هدايت شويد».
در حقيقت تغيير قبله، نوعي تربيت و تكامل بخشيدن به روح انسان‌ها و نعمت بزرگي بود كه سبب شد مسلمانان از تقليد كوركورانه دوري كرده و هدايت يابند. خداوند در آغاز ظهور اسلام براي جداسازي صفوف مسلمانان از بت پرستان، دستور داد مسلمانان به سوي بيت المقدس نماز بخوانند و هم زمان با تشكيل حكومت اسلامي در مدينه و تثبيت قدرت، توجه به سوي كعبه معطوف شد و مسلمانان متوجه قديم‌ترين خانه توحيد شدند و به اين ترتيب، يك مرحله از تكامل و تربيت تحقق يافت.

خداوند يكي از اهداف تغيير قبله را، تكامل انسان و آزاد كردن او از بند تعصبات و هوس‌هاي مادي مي‌داند و مي‌فرمايد: «تغيير قبله، به اين دليل بود كه شما را تربيت كنم، از قيد تعصب برهانم و استقلال بخشم و نعمت خود را بر شما تمام كنم تا هدايت شويد».
در حقيقت تغيير قبله، نوعي تربيت و تكامل بخشيدن به روح انسان‌ها و نعمت بزرگي بود كه سبب شد مسلمانان از تقليد كوركورانه دوري كرده و هدايت يابند. خداوند در آغاز ظهور اسلام براي جداسازي صفوف مسلمانان از بت پرستان، دستور داد مسلمانان به سوي بيت المقدس نماز بخوانند و هم زمان با تشكيل حكومت اسلامي در مدينه و تثبيت قدرت، توجه به سوي كعبه معطوف شد و مسلمانان متوجه قديمي‌ترين خانه توحيد شدند و به اين ترتيب، يك مرحله از تكامل و تربيت تحقق يافت.
هرساله بسياري از زايران بيت الله الحرام و مدينه منوره با حضور در اين مسجد در شهر مدينه؛ ضمن بازديد از اين مكان شريف و تاريخي؛ به راز و نياز با خالق خويش مي‌پردازند.

منبع:حج

211008