تعریف اعتکاف از منظر مقدس اردبیلی (ره)

عقیق: حجت‌الاسلام محسن قمی معاون بین‌الملل دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها طی سخنانی در میان جوانان پرشور معتکف مسجد دانشگاه تهران گفت: هر کسی با دو شرط ایمان و باور قلبی به اعتکاف همچنین با احتساب و تکیه و باور به خدا معتکف شد خداوند متعال هرچه گناه در پرونده‌اش باشد را می‌بخشد.

وی با بیان اینکه در سه موضع از قرآن کریم درباره اعتکاف بحث شده است، اظهار داشت: نخست اینکه قرآن کریم وقتی داستان حضرت ابراهیم (ع) را نقل می‌کند، می‌گوید ما مکان کعبه را به ابراهیم نشان دادیم و گفتیم آن را دوباره بساز؛ خانه خدا در زمان حضرت نوح در زیر گل و لای فرو رفته بود.

قمی عنوان کرد: خداوند متعال به حضرت ابراهیم (ع) دستور داد که مردم را برای انجام حج، فرا بخواند. حضرت ابراهیم (ع) پرسید خدایا! من چگونه می‌توانم از این نقطه تمام مردم عالم را به حج دعوت کنم ندا آمد که ای ابراهیم تو روی این سنگ قرار بگیر و آن سنگ به دستور الهی میان زمین و آسمان قرار گرفت تا ابراهیم (ع) از آنجا مردم را به حج دعوت کند سنگی که امروزه آن را مقام ابراهیم می‌نامیم و در کنار کعبه قرار دارد.

وی ادامه داد: امام باقر (ع) می‌فرمایند هر کسی در هر کجای این کره خاکی که قرار داشت و حتی برخی که در صلب پدرانشان بودند نیز ندای حضرت ابراهیم را شنیدند و لبیک گفتند. بنابراین اگر کسی یک بار لبیک گفت یک بار به حج می‌رود، اگر کسی دو بار لبیک گفت دو بار و یا حتی اگر فردی پنج مرتبه لبیک گفت پنج بار به حج می‌رود و اگر کسی هم لبیک نگفته باشد به حج مشرف نمی‌شود البته این موضوع جدای از اختیار و اراده انسان‌ها است.

معاون بین‌الملل دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها اظهار داشت: دستور دوم خداوند به حضرت ابراهیم (ع) این بود که ای ابراهیم! خانه مرا برای سه گروه طائفین: طواف‌کنندگان، عاکفین: اعتکاف‌کنندگان و برای کسانی که می‌خواهند نماز بخوانند پاکیزه کن؛ وَ عَهِدْنا إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطّائِفِینَ وَ الْعاکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ.

وی تصریح کرد: دسته دومی که خداوند در قرآن کریم از آن یاد می‌کند داستان حضرت زکریا (ع) است. حضرت زکریا کفالت حضرت مریم را برعهده داشت، وقتی حضرت مریم در آن عبادتگاه معتکب می‌شود هر وقت که حضرت زکریا به او سر می‌زند می‌دید که میوه و طعامی برای حضرت مریم (ع) حاضر است لذا باید توجه داشت که مقام معتکف تا چه اندازه ارزشمند است.

قمی تصریح کرد: حضرت رسول (ص) نیز قبل از مقام بعثت، هر سال ماه مبارک رمضان را در غار حرا معتکف می‌شد و حضرت علی(ع) و حضرت خدیجه نیز گاه‌گاهی به ایشان سر می‌زدند و غذایی برای حضرت می‌بردند. پیامبر اکرم در اواخر عمر شریف‌شان تنها دهه آخر ماه مبارک رمضان را معتکف می‌شدند. بنابراین سابقه اعتکاف، به ادیان گذشته بازمی‌گردد.

وی با تأکید براینکه انسان معتکف نزد خدا شریف، ارزشمند و بزرگ است و میان شرافت او به میزان عمق اعتکاف شخص معتکف بستگی دارد، گفت: این سؤال مطرح می‌شود که معتکف چیست و چه آثار و عملکردی از خود برجای می‌گذارد در پاسخ به سؤال اول باید کمی عمیق‌تر اندیشید و بیان کرد که مگر شما دانشجو یا استاد هستید همه هویت شما را دانشجو و استاد بودن تشکیل می‌دهد.‌

معاون بین‌الملل دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها خطاب به معتکفین مسجد دانشگاه تهران بیان داشت: اگر بگوییم منظور از معتکف ما هستیم، در پاسخ به شما می‌گوییم، بگویید «من»‌ معتکف هستم نه «ما»! من همراه با فرضیت و وجود اختصاصی خود چرا که اعتکاف، یک جنبه فردی از ارتباط انسان با خدا را فراهم می‌کند.

وی عنوان کرد: امام خمینی (ره) برای شخص مسافر ویژگی‌هایی را ذکر می‌کند یعنی وقتی فرد مسافر محسوب میشود که دیوار شهر را نبیند و صدای اذان را هم نشنود و به طور کلی به حد ترخص برسد از این‌رو برای شخص معتکف نیز حد ترخصی بیان می‌کند. با این وجود آیا این بدن من است که معتکف است یا دل من، سلول‌های وجودم معتکفند یا اینکه این روح معنوی من است که معتکف شده است.

قمی خاطرنشان کرد:‌ انسان در روز قیامت می‌فهمد که «من» با «بدن من» تفاوت داشته است و اعضا و جوارح من در آن روز به اذن الهی لب به سخن می‌گشایند و اینجا می‌توان گفت چه بسا افرادی که جسم‌شان در مسجد حضور دارد و معتکف است اما جان‌ و وجود حقیقی‌شان حضور ندارد معتکف نیستند.

وی اظهار داشت: مقدس اردبیلی می‌فرمایند کسی که می‌خواهد معتکف شود لازم نیست برای روزه گرفتن، نماز خواندن و... نیت اعتکاف کند. اعتکاف، مقدمه یک عمل برای عبادت نیست بلکه اعتکاف، سرآمد عبادت‌ها و خود عبادت است امری که سراسر ابعاد وجودی انسان را در برمی‌گیرد.

معاون بین‌الملل دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها گفت: سنت احیای اعتکاف نشان می‌دهد که مکتب اهل بیت (ع) از چنان غنای برخوردار است که می‌تـواند مکتب سازی کند و خوشبختانه امروز شاهد این هستیم که مراسم معنی اعتکاف در چندین شهر آلمان از جمله هامبورگ و در سایر کشورها مانند دانمارک، امارات و فنلاند برگزار می‌شود.

وی ابراز داشت: گریه وقتی است که قلبت متحول می‌شود و دلت می‌شکند، کاری که توجه قلبی نداشته باشد ارزشی ندارد بنابراین ارزش اصلی اعتکاف برای روح و جان انسان‌ها است و باید مراقب مرکب اعتکاف که همان جسم است، بود.

قمی در خصوص آثار و کارکرد اعتکاف چیست و اینکه بعد از اعتکاف باید چه انتظاری از خودمان داشته باشیم، تصریح کرد: اولین اثر اعتکاف این است که اگر با قلبت آمده باشی، دلت معتکف باشد نه بدنت! به حقیقت هستی و حقیقت واحده توجه پیدا می‌کنی و می‌فهمی همه چیز در این جهان سراب بوده و خداوند است که اصل است.

وی افزود: حضرت مسیح می‌فرماید هیچ‌کس نمی‌تواند وارد عرصه ملکوت شود مگر اینکه دو بار متولد شود، وقتی من و شما در شکم مادران‌مان بودیم فکر می‌کردیم کل هستی در همانجا محصور است اما وقتی که به دنیا آمدیم متوجه شدیم دنیای بزرگتری از رحم مادر هم وجود دارد و تولد دوم زمانی است که دو مرتبه، چشمت باز شده باشد و بفهمی این دنیا همان پرده روی سینماست و واقعیت جای دیگری است که باید آن را شناخت.

معاون بین‌الملل دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها اعتکاف، حضور فیزیکی و یا یک کار عاطفی صرف نیست بلکه پشتوانه باور و اعتقاد دارد. اعتکاف، ثبت زندگی است که اگر کسی در میدان مغناطیسی اعتکاف قرار بگیرد چشم دلش باز می‌شود و این اعتقاد، تمام هستی شما را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

وی ابراز داشت:‌از دیگر اثرات اعتکاف این است که انسان را وادار به توبه می‌کند البته نه توبه معمولی بلکه توبه سلوکی! برای سالکی که به حد ترخص رسیده است توبه‌اش توبه سلوکی است یعنی این فرد به خدا عرض می‌کند هر کاری که در راه رسیدن به سوی تو منافات داشته باشد از آن کار دست می‌کشم یا اینکه خدایا خوشحالی من زمانی است که به یاد تو باشم.

منبع:فارس

211008