راهکارهای پیش‎گیری از تفرقه در جهان اسلام

عقیق: حضرت آیت الله العظمی خامنه ‏اى در پیامى به مناسبت کنگره عظیم حج سال جارى، فرا رسیدن موسم حج را عید بزرگ امت اسلامى و فرصتى معجزه‏ گر براى علاج آسیب‏ پذیرى‏ هاى دنیاى اسلام خواندند و با اشاره به تلاش تمام ‏عیار جبهه استکبار جهانى و شبکه جنایتکار صهیونیسم براى سرکوب و عقیم ‏کردن بیدارى اسلامى و به حاشیه راندن مسائل اساسى همچون نجات فلسطین و ملتهاى مسلمان تأکید کردند: «اتحاد و برادرى مسلمانان در زیر لواى توحید» و «شناخت دشمن و مقابله با نقشه‏ ها و شیوه ‏هاى او» از بارزترین درس‏هاى حج و علاج بنیانى و اساسى براى اوضاع محنت ‏بار امروز دنیاى اسلام است.
... همه و همه محصول نقشه‏ ى شیطانى و استکبارى سرویس هاى امنیتى بیگانگان و عوامل حکومتى همدست آنان در منطقه است که در زمینه‏ هاى مستعدّ داخلى کشورها امکان وقوع مى ‏یابد و روز ملتها را سیاه و کام آنان را تلخ مى‏ کنند. یقیناً در چنین اوضاع و احوالى نمى‏ توان انتظار داشت که کشورهاى مسلمان، خلاءهاى مادى و معنوى خود را ترمیم کنند و به امنیت و رفاه و پیشرفت علمى و اقتدار بین‏ المللى که برکات بیدارى و هویت ‏یابى است، دست یابند. این اوضاع محنت‏ بار، مى‏ تواند بیدارى اسلامى را عقیم و آمادگیهاى روحى پدیدآمده در دنیاى اسلام را ضایع سازد و بار دیگر، سالهاى دراز، ملت هاى مسلمان را به رکود و انزوا و انحطاط بکشاند و مسائل اساسى و مهم آنان همچون نجات فلسطین و نجات ملتهاى مسلمان از دست‏اندازى آمریکا و صهیونیسم را به دست فراموشى بسپارد.
علاج بنیانى و اساسى را مى‏توان در دو جمله‏ ى کلیدى خلاصه کرد که هر دو از بارزترین درسهاى حج است:
اول: اتحاد و برادرى مسلمانان در زیر لواى توحید؛
و دوم: شناخت دشمن و مقابله با نقشه‏ ها و شیوه ‏هاى او.
تقویت روح اخوت و همدلى درس بزرگ حج است. در اینجا حتى جدال و درشت‏ گوئى با دیگران ممنوع است. پوشش یکسان و اعمال یکسان و حرکات یکسان و رفتار مهربان در اینجا به معنى برابرى و برادرى همه‏ى آن کسانى است که به این کانون توحید معتقد و دلبسته ‏اند. این ردّ صریح اسلام بر هر آن فکر و عقیده و دعوتى است که گروهى از مسلمانان و معتقدان به کعبه و توحید را از دائره‏ ى اسلام بیرون بداند. عناصر تکفیرى که امروز بازیچه‏ى سیاست صهیونیست هاى غدار و حامیان غربى آنان شده و دست به جنایتهاى سهمگین مى‏زنند و خون مسلمانان و بیگناهان را مى‏ ریزند و کسانى از مدعیان دیندارى و ملبسین به لباس روحانیت که در آتش اختلافات شیعه و سنى و امثال آن مى ‏دمند، بدانند که نفس مراسم حج، باطل‏ کننده ‏ى مدعاى آنان است. شگفتا؛ کسانى‏که مراسم برائت از مشرکان را که ریشه در عمل پیامبر اعظم(ص) دارد، جدال ممنوع قلمداد مى‏کنند، خود از مؤثرترین دست‏اندرکاران ایجاد منازعه‏ هاى خونین میان مسلمانانند.
اینجانب همچون بسیارى از علماى اسلام و دلسوزان امت اسلامى بار دیگر اعلام مى‏کنم که هر گفته و عملى که موجب برافروختن آتش اختلاف میان مسلمانان شود و نیز اهانت به مقدسات هر یک از گروههاى مسلمان یا تکفیر یکى از مذاهب اسلامى، خدمت به اردوگاه کفر و شرک و خیانت به اسلام و حرام شرعى است.
شناخت دشمن و شیوه‏ هاى او نیز دومین رکن است. اولاً وجود دشمن کینه‏ توز را نباید به دست غفلت و فراموشى سپرد و مراسم چندباره ‏ى رمى جمرات در حج، نشانه‏ى نمادین این حضور ذهنِ همیشگى است. ثانیاً در شناخت دشمن اصلى که امروزه همان جبهه‏ ى استکبار جهانى و شبکه‏ ى جنایتکار صهیونیسم است، نباید دچار خطا شد، و ثالثاً شیوه ‏هاى این دشمن عنود را که تفرقه‏ افکنى میان مسلمانان و ترویج فساد سیاسى و اخلاقى و تهدید و تطمیع نخبگان و فشار اقتصادى بر ملتها و ایجاد تردید در باورهاى اسلامى است، باید به ‏خوبى تشخیص داد و وابستگان و ایادى دانسته و نادانسته‏ ى آنان را از این راه شناسائى کرد«...

راهکارهاى عملى براى رسیدن به وحدت بین مسلمین 
اگر مسلمانان جهان توجه کنند که دشمنان اسلام همواره در صدد توطئه‏ چینى و ایجاد تفرقه در امت اسلامى هستند تا از این جدایى استفاده‏ ى ابزارى کنند و ملل مسلمان را استعمار نمایند، مسلمانان جهان براى مقابله با این توطئه‏ ها استراتژى را در پیش خواهند گرفت و بدان ملتزم خواهند شد. در این‏جا به تعدادى از این راهکارها اشاره مى‏ کنیم:

.1توجه به نقاط مشترک‏
یکى از عوامل بسیار مهمى که در جهان معاصر م ى‏تواند موجب وحدت بین مسلمانان شود، توجه به نقاط مشترک یک‏دیگر است. مسایل مورد اتفاق میان آنان، بسیار فراوان‏تر از موارد اختلافى است، اما متأسفانه غالباً مسایل مورد اختلاف مورد توجه قرار گرفته و اعتقادهاى مشترک به کلى نادیده انگاشته شده ‏اند. توحید، نبوت، معاد(اصول دین) و از سوى دیگر نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر(فروع دین)، قبله، قرآن و بسیارى موارد دیگر از جمله چیزهایى هستند که مى‏توانند به‏ عنوان عوامل مشترک میان مسلمانان مطرح باشند که متأسفانه همه‏ى آن‏ها به بوته‏ى فراموشى سپرده شده ‏اند.

2. تأکید بر سرنوشت مشترک امت اسلامى‏
جهان اسلام بخش بزرگى از جغرافیاى انسانى و سیاسى جهان را به خود اختصاص مى‏دهد. در این جغرافیاى بزرگ، امت اسلامى داراى سرنوشت اجتماعى مشترک مى ‏باشد. از نظر اعتقادهاى اسلامى، اهتمام به امور مسلمین و رسیدگى به وضعیت نابسامان برادران و خواهران مسلمان در تمام عالم، یکى از وظایف مسلمانان محسوب مى‏گردد. مسلمانان باید نسبت به وضعیت برادران دینى خویش احساس مسؤولیت نموده و خود را در رنج و درد آنان شریک بدانند.

3.دورى از عقاید افراطى و خرافى‏
یکى از راه‏هاى مقابله با توطئه‏ ى دشمن که موجب وحدت مى‏ گردد، زدودن خرافه‏ ها و دلبستگى‏ هاى بى‏ پایه و اساس از ساحت مذهب است. بدعت ‏زدایى نقش بسیار مهمى در سلامت مذهب و بالابردن ظرفیت تعامل آن دارد. تعصب بر روى مظاهر غلط که جزو دین نیستند و از اوهام، خواب و آداب و رسوم محلى سرچشمه گرفته ‏اند با جریحه‏ دارکردن چهره ‏ى دین و دین‏داران، راه را بر هرگونه اتحادى مى‏ بندد. یکى از این راه‏ها، اعلام برائت شیعه از غلات و برائت اهل سنت از نواصب و دشمنان اهل بیت است که توهین به ائمه‏ى شیعه را جزو عبادت مى‏دانند.

4. توجه به دشمنان مشترک و تهدید آنها
توجه ‏دادن مسلمانان به این خطر و تهدید مشترک، آنان را از رفتن به‏ سوى اختلاف‏هاى جزیى برحذر داشته و متوجه دفاع دسته‏ جمعى و مشترک از نظام اسلامى و اعتقادهاى دینى مى‏ سازد. امروز امت اسلامى با تهدیدهاى مشترک سیاسى، اقتصادى و فرهنگى روبه‏ رو است. تهدید فرهنگى که اعتقادهاى دینى مسلمانان را به چالش مى‏ طلبد، از مهم‏ترین تهدیدهاى جهان کنونى است که اندیشه و تفکر اسلامى را به مبارزه مى‏ طلبد. این تهدیدها از مرزهاى جغرافیایى، ملى، مذهبى و قومى عبور نموده و هویت مشترک امت اسلامى را که همانا دین‏دارى و پاى‏بندى به نظام ارزشى اسلام است، زیر سؤال مى ‏برد. بنابراین، اندیشمندان مسلمان وظیفه دارند تا در راستاى حراست از دین‏دارى و ایمان‏ باورى به‏ عنوان هدف مشترک در سنگر واحدى قرار گیرند.

5. حفظ حرمت مقدسات مذاهب اسلامى‏
از مسؤولیت‏هاى علماى شیعه و سنى جهت وحدت میان مسلمانان آن است که آشکارا بر حرمت هرگونه اهانت یا تجاوز به جان، مال، ناموس و یا تکفیر هر یک از فرق اسلامى تأکید ورزیده و این‏گونه اقدام‏ها را به‏ منزله‏ ى هتک حرمت به ساحت تمام مسلمانان به‏ شمار آورند. قرآن کریم در حرمت توهین به اعتقادهاى یک‏دیگر و نهى از آن مى ‏فرماید: «ولاتسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدواً بغیر علم» (سوره‏ ى انعام، آیه‏ 108)
در جنگ صفین حجربن عدى و عمربن حمق خزاعى بیرون آمدند و به اظهار تنفر و لعنت بر شامیان پرداختند. امام على(ع) به ایشان پیام فرستاد: از آن‏چه در باره‏ ى شما گزارش مى ‏دهند، دست بکشید و زود نزد من آیید. چون آن دو آمدند، گفتند: یا على! مگر حق با ما نیست؟ فرمود: چرا؛ گفتند: مگر آن‏ها باطل نیستند؟ فرمود: چرا؛ گفتند: پس از چه رو ما را از دشنام‏ گویى به آنان باز مى‏ دارى؟ امام على (ع) فرمود: «کرهت لکم ان تکونوا لعانین شتامین»؛ روا ندانستم بر شما که نفرین‏گر و دشنام‏گو باشید. (شرح نهج البلاغه، ابن ابى حدید، ج‏12، ص 121)  وظیفه‏ ى مسلمانان است که ویژگى ‏هاى مثبت اعتقادهاى خود را به‏ جاى توهین به مقدسات سایر ادیان و مذاهب ذکر کنند. اگر امروزه امت اسلامى و عالمان مسلمان در موارد اختلاف نظر فقهى، بر نظریات هم‏دیگر اصل احترام متقابل و معذوریت شرعى را مورد توجه قرار دهند، به یقین تفاوت نظر فقهى نه تنها مانع اخوت و برادرى آنان نخواهد شد، بلکه زمینه‏ هاى رشد و تعالى فقه اسلامى را نیز فراهم خواهد ساخت.

  .6برگزارى جلسات علمى مشترک‏
تعامل‏هاى فکرى و تضارب آراى میان اندیشمندان و علماى شیعه و سنى یکى از عوامل دورى آنان از ذهنیت‏هاى منفى و بالتبع آنان در امت اسلامى است .بدین ‏منظور، برگزارى نشست‏هاى علمى مشترک که عالمان شیعه و سنى در کنار هم به طرح دیدگاه‏ها و نقطه‏ نظرهاى اسلامى و دینى بپردازند، نقش مهمى را در ایجاد وحدت اسلامى و تقریب بین مذاهب اسلامى خواهد داشت. درک درست از نقطه‏ نظرهاى فقهى و دینى عالمان مسلمان شیعه و سنى از هم‏دیگر در نهایت به گسترش نقاط اشتراک و کم‏رنگ گردیدن تفاوت‏هاى جزیى در مسایل فقهى کمک نموده و زمینه ‏هاى تحقق عملى اخوت اسلامى را فراهم مى‏ سازد. تدوین آثار مشترک در قالب کتاب، مجله و روزنامه میان علماى مذاهب شیعه و سنى، نیز از عوامل وحدت‏ بخش مى‏باشد.

منبع:تسنیم