توصیه های امام رضا(ع)درباره مسواک زدن

عقیق: ما پیش از این در مطلب توصیه های امام رضا(ع) درباره بهداشت دهان و دندان نکاتی را آوردیم و در این نوشتار برخی نکات دیگر را به عنوان ادامه و تکمیل موضوع یادآور می شویم.
برای اهمیت بهداشت دهان و دندان در آموزه های اسلامی همین بس که بیش از صد حدیث و روایت در این زمینه وارد شده است  پیامبر اکرم(ص) مسواک زدن را اقتضای فطرت انسان دانسته می فرمود: "اگر برای مردم دشوار نبود در هر نماز، مسواک زدن را واجب می کردم و نیز می فرمود: "جبرئیل همواره مرا به مسواک زدن سفارش می‏کرد تا جایی که گمان کردم آن را واجب خواهد ساخت."
امام رضا(ع) هم در باب اهمیت مسواک زدن فرمودند: "دو رکعت نماز که بعد از شستن و مسواک نمودن دندان خوانده شود، از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک بهتر است." و نیز فرمودند: مسواک نمودن چشم را جلا می دهد؛ موی را می رویاند و آب ریختن چشم را برطرف می کند.(1)
در زمینه استفاده امام رضا(ع) از مسواک معمر بن خلاد، می گوید: هنگامی که علی بن موسی الرضا(ع) به خراسان تشریف آورده بودند رسم آن حضرت چنین بود که وقتی نماز صبح را می خواند، همچنان تا طلوع خورشید در مصلای خویش می نشست و به اذکار و ادعیه مشغول بود؛ آن گاه کیسه ای را می آورند که میسواک های ایشان در آن قرار داشت؛ از یک یک مسواک ها استفاده می فرمودند، سپس کُندر(که نام گیاهی است) می آوردند و حضرت مقداری از آن را می جویدند و سپس این کار را رها کرده و از مصحف قرآنی که برای ایشان فراهم می ساختند، مشغول به تلاوت قرآن کریم می شدند.(2)
و در روایتی دیگر می خوانیم: امام رضا(ع) اهل بهداشت بود. دست و دهان خود را می شست، دندان ها را هر روز مسواک می کرد. از این رو، ظرفی داشت که همواره انواع مسواک ها در آن قرار گرفته بود.(3)
توجه اسلام به جزئیات بهداشتی تا این حد بوده که به ما اجازه نداده با هر چیزی، یا با هر چوبی خلال کنیم. در یک روایت آمده است که :"خلال کردن با هر چیزی، موجب فقر است."
امام رضا(ع) نیز می فرماید: "با چوب درخت انار و شاخه های ریحان خلال نکنید، زیرا این هر دو سبب تحریک رگ جذام می شوند." (4)
امام رضا(ع) همچنین زیاده روی در مسواک را نهی کرده و فرموده است: "زیاده روی در مسواک زدن، باعث صدمه به مینای دندان و سست شدن ریشه های آن می شود."
امام رضا(ع) می فرمایند: "هر کسی مایل است دندان هایش سالم بماند، شیرینی را بعد از خوردن مقداری نان مصرف کند، زیرا نان در دهان خمیر می شود و این خمیر، گودال ها و حفره های مینا را پُر می کند. در این صورت، شیرینی هیچ گونه تاثیر سوئی بر روی دندان ها نخواهد گذاشت."
امام هشتم(ع) همچنین می فرماید: "بهترین چوب برای مسواک، چوب درخت اراک است، زیرا این چوب، دندان ها را جلا می دهد و دهان را خوشبو می کند و لثه ها را محکم کرده و نیز از پوسیدگی جلوگیری می نماید؛ و این فواید در صورتی است که مسواک زدن با اعتدال و میانه روی همراه باشد."
همچنین در این آموزه های نورانی آمده است که: هنگام مسواک زدن خواندن این دعاء سنت می باشد: اللهم طَهِّر فَمِی وَ نَوِّر قَلبِی وَ طَهِّر بَدَنِی وَ حَرِّم جَسَدِی عَلَی النَّارِ وَ اَدخِلنِی فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ. یعنی خداوندا دهانم را پاکیزه گردان و قلبم را منور و بدنم را منزه و جسدم را برای آتش جهنم حرام بگردان و به رحمت خود، مرا در زمره ی بندگان صالحت قرار بده. مسواک را نباید در مشت گرفت، زیرا درد بواسیر را به همراه خواهد آورد. مسواک را نباید خوابیده استفاده کرد، زیرا طحال انسان را بزرگ خواهد ساخت. نوک مسواک را نباید مکید، زیرا چشمان انسان را ضعیف کرده و نور آنرا از بین خواهید برد. مسواک را نباید بطور خوابیده گذاشت، بلکه باید به گونه ی ایستاده گذاشته و پس از استعمال، بهتر است آنرا یکبار با آب سرد شست. (5)

پی نوشت ها:
1. مکارم الاخلاق ص50 - بحارالانوار(ط-بیروت) ج73، ص 137
2. من لایحضره الفقیه، ترجمه غفاری، ج2، ص210
3. مسند الامام الرضا علیه السلام جلد 1 صفحه ی 39
4. محاسن ، ص 564 . مکارم الاخلاق ، ص 153
5. قطب الارشاد ص 170

منبع:قدس آنلاین