عقیق:30 تیر در تقویم رسمی کشور، روز بزرگداشت یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر ایران است که زندگی و عمر ارزشمند خود را وقف مبارزه با زور، ظلم، تجاوز و زیاده‌خواهی دول بیگانه ساخت؛ خاصه در دوران رضا شاه خائن و قلدرمأب که نفس مبارزان در سینه حبس شده بود، او شجاعانه و بی‌پروا در عرصه حضور داشت و به مبارزه با سلطه داخلی و استبداد خارجی می‌پرداخت. از مرحوم آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی حرف می‌زنیم. روحانی مبارز و مجاهد که شجاعتش به اندازه‌ای بود که حضرت آیتالله خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) رهبر فرزانه انقلاب اسلامی سخنی را بی‌واسطه از امام خمینی (ره) نقل می‌کنند و آن، اینکه امام (ره) در جلسه‌ای خصوصی گفته بود من هیچ‌کس را به شجاعت آقای کاشانی ندیدم. شگفتا که این سخن از سوی بزرگ‌مردی بیان شده که خود تجسم بارز شهامت و رشادت بود.
مرحوم آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی را باید در زمره روحانیون پیشتاز تاریخ معاصر ایران به شمار آورد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، او مقدمه، عامل و سرچشمه اصلی جوشش در نهضت ملی شدن صنعت نفت بود. در جریان پیروزی این نهضت، جلوداری آیتالله کاشانی بود که توانست به طرز موثری مردم را به بسیج و وارد میدان کند؛ چه اینکه اگر این عالِم دینی شجاع، مبارز و سیاست‌شناسدر مسند نهضت ملی شدن صنعت نفت قرار نمی‌گرفت، چنین حرکتی اساسا در کشور ما به وقوع نمی پیوست. مقام معظم رهبری در بیانات گوناگون‌شان به ظرافت، نقش این روحانی برجسته را در پیشبرد نهضت ملی شدن صنعت نفت مورد واکاوی و تبیین قرار داده‌اند. یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که معظم‌له برای آیتالله کاشانی برمی‌شمارند، این است که او توانست حمایت مردم را به نهضت ملی شدن صنعت نفت جلب کند و این‌گونه کمک‌‌کار دکتر مصدق و دیگر سران این نهضت ملی باشد. در غیر این صورت، حمایت مردم جلب نمی‌شد؛ چراکه آنها نه مصدق را می‌شناختند، نه معنای ملی شدن صنعت نفت را می‌دانستند. در مقابل، مردم آیتالله کاشانی را می‌شناختند، سابقه‌ی علمایی چون او را می‌دانستند و به این مرد، ارادت و اعتماد کامل داشتند. امواج احساسات و ارادت مردم نسبت به آیتالله کاشانی، چنان موج عظیمی را به راه انداخت که همه دشمنان به عقب رانده شدند و انگلیسی‌ها و سایرین فهمیدند که مبارزاتشان با این عالم روحانی راه به جایی نخواهد برد.
نقش مهم دیگری که رهبر معظم انقلاب اسلامی برای مرحوم آیتالله کاشانی قائل می‌شوند، این است که او شخصیتی بود که توانست مصدق را به مسند نخست‌وزیری برساند؛ چرا که محمدرضا پهلوی اساسا موافق نخست‌وزیری مصدق نبود اما در نهایت، به سبب پشتیبانی و حمایت مردم، ناچار شد به نخست‌وزیری او تن دهد و این مرحوم آیتالله کاشانی بود که توانست چنین حمایت عظیم مردمی را برای مصدق به ارمغان آورد. پس از آن هم در سال 1331 ه.ش که توطئه دربار علیه مصدق آغاز و او از نخست‌وزیری برکنار شد، شاه قوام‌السلطنه را به جای مصدق بر مسند نشاند. در پی این اتفاق، باز هم مرحوم آیتالله کاشانی بود که دست به کار شد و علیه قوام‌السلطنه اعلامیه صادر کرد. در پی صدور این اعلامیه، مردم کفن پوشیدند و در تهران و شهرهای دیگر به خیابان‌ها آمدند؛ در نتیجه قوام‌السلطنه سه روز بیشتر نتوانست به عنوان نخست‌وزیر در مسند باقی بماند؛ چراکه نمی‌توانست در مقابل موج عظیم اراده مردمی که آیتالله کاشانی به راه انداخته بود، مقاومت کند. بنابراین تنها عاملی که توانست مصدق را بار دیگر به قدرت بازگرداند، نقش‌آفرینی موثر مرحوم آیتالله کاشانی بود.
در آن مقطع مرحوم آیتالله کاشانی به عنوان نماینده مردم تهران و رئیس وقت مجلس، پشتیبان طرح ملی شدن صنعت نفت بود و نمایندگان ایشان به اقصی‌نقاط کشور سفر می‌کردند. حضرت آیتالله خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) که ازقضا در همین ایام نوجوان بوده‌اند، در بیانات‌شان نقل می‌کنند که از نزدیک، شاهد حضور نماینده آیتالله کاشانی در مشهد و منبر رفتن او بوده‌اند. یکی از تعابیر شایان توجهی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در توصیفاتشان نسبت به آیتالله کاشانی مورد اشاره قرار می‌دهند، این است که او چنان دلهای مردم را مثل مغناطیس به خود جذب می‌کرد که هیچ عامل دیگری نمی‌توانست جای این حرکت را بگیرد.
در جریان وقوع کودتای 28 مرداد که آیتالله کاشانی خانه‌نشین شده بود و دولت مصدق او را منزوی و از خود جدا ساخته بود، فقدان چنین شخصیتی در صحنه موجب شد که مردم هم در عرصه حضور پیدا نکنند و در نتیجه، راه برای کودتاگرانی که مستقیما از سوی آمریکا ماموریت یافته بودند، باز شود تا به‌راحتی بخشی از ارتش را به تصرف خود درآورند و نقشه کودتا را عملیاتی کنند. مصدق در سایه جدایی از آیتالله کاشانی سرنگون شد و پس از آن، دیکتاتوری محمدرضاشاه به وجود آمد که بیست‌وپنج سال ملت ایران را زیر یوغ استبداد خود قرار داد و ملی شدن صنعت نفت را هم به قهقرا برد.
در بروز چنین پیشامدهای تلخ و ناگواری، درس عبرت بسیار بزرگی نهفته و آن، جدا شدن سیاست از دین و روحانیت است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، دشمن فهمید که راز پیروزی ملت ایران چیست؛ لذا درصدد برآمد تا سیاسیون و سردمداران دولتی را از روحانیت و دین جدا کند. آنها را از آیتالله کاشانی جدا کردند و بینشان فاصله انداختند و متأسفانه موفّق هم شدند.
منبع:تسنیم
