مطربی که نابغه مداحی شد

عقیق: یکی از شاخص‌ترین مداحان تاریخ دولاب، جوان که بود در کوچه‌پس‌کوچه‌های دولاب اشعار روحوضی می‌خوانده و به تعبیر برخی حتی اهل مطربی هم بود اما بعد از حضور در مجالس عزاداری امام حسین(ع) توبه کرپ و تا آخرین روزهای عمرش در مدح اهل بیت(ع) می‌خواند. از حسن محمدی دولابی می‌گویم که به عنوان نابغه مداحی شناخته می‌شد.

او بلافاصله بعد از وعظ آیت‌الله وحید خراسانی، مطالب او را به نظم برای مردم می‌خواند. حاج حسن، حافظه شعری بسیاری داشت که زبان‌زد مردم بود.

شاهکار حاج حسن در شمیران

مهدی گلشناس یکی از مداحان دولاب درباره سبک و شیوه مداحی او می‌گوید: «حاج حسن حافظه عجیبی داشت و اسطوره قصیده‌خوانی بود. نقل است که ۶۰ شب در هیأت‌های شمیران مداحی کرد و هر شب یک قصیده جدید خواند. این یک اتفاق بی‌سابقه است که مداحی ۶۰ شب، بدون قصیده تکراری مداحی کند. حاج حسن، دستی هم در قصیده‌سرایی داشت و به خاطر اشعار و قصیده‌های آموزنده‌ای که می‌خواند، لقب مرشد را به او داده بودند».

شعر تکراری نمی‌خواند

حاج حسن محمدی دولابی سال ۱۳۰۱ هجری شمسی به دنیا آمد. او را به محفوظات بالای شعری از جمله هزاران قصاید طولانی می‌شناختند. مشهور است که او اگر سال‌ها در هیأتی، عرض ارادت و نوکری به خاندان عصمت می‌کرد، یک شعر تکراری نمی‌خواند.

مرحوم حجت‌الاسلام سیدابوالقاسم شجاعی در این باره می‌گفت: «اولین سطر منبرهای مرحوم حاج حسن محمدی دولابی را ۴ سال ثبت کردم و هیچ سطری را در این مدت تکراری نخواند. یعنی هر مرتبه یک شعر جدید خواند.»

با پیغام خداحافظی می‌کرد تا حرف صله نشود

با اینکه بعد از ورود به عرصه مداحی و ذاکری آل الله شغلی نداشت و امور زندگی‌اش با صله مداحی می‌گذشت، اما اهل پاکت نبود امیر محمدی دولابی برادرزاده‌اش می‌گوید: «عمویم همیشه تعریف می‌کرد که شب آخر جلساتش خداحافظی‌اش را با پیغام انجام می‌داد تا مبادا حرف از پاکت و صله به میان بیاید.» او استاد بسیاری از پیرغلامان شاخص این روزهای کشور است که شاید سرآمد آن‌ها را حاج مهدی آصفی بتوان معرفی کرد که خود از منظر حافظه شعری بسیار غنی است.

برادرزاده‌اش می‌گوید: «او کلاس مداحی نداشت، بلکه این شاگردان همچون استاد آصفی به منزل عموی ما می‌آمدند و گویی کلاس خصوصی داشت.»

توبه مرد مشروب‌خوار با یک بیت حاج حسن

مرحوم حاج اکبر ناظم از نوحه‌خوانان سبک سنتی و آخرین شاگرد حاج مرزوق عرب حائری، مداح عراقی برای مرحوم سیداحمد نجفی تعریف کرده است که: «سال‌ها قبل جلوی در هیأتی به استقبال عزاداران سیدالشهدا علیه‌السلام می‌رفتم.

مداح هیأت، حاج حسن محمدی دولابی، قصیده‌خوانی بود که هزاران بیت در سینه داشت و هر موضوعی را که منبری انتخاب می‌کرد به مناسبت آن برای مستمعین شعر می‌خواند.روزی دیدم مرد شیک‌پوشی آمد و می‌خواهد به داخل هیأت برود. فکر کردم او با این سر و وضع، لابد اشتباهی آمده. گفتم: «اینجا مجلس امام حسین علیه‌السلام است.»

او هم سری تکان داد؛ یعنی خودم می‌دانم!آن مرد آمد داخل هیأت نشست و من برایش چای بردم. وقتی کنارش نشستم، متوجه شدم چقدر دهانش بوی بدی می‌دهد. اکراه داشتم نزدیک او بنشینم. آمدم چای را بگذارم و بلند شوم که همان زمان، آقای محمدی دولابی داشت این بیت را می‌خواند:ای عسس! گر شاد از آن هستی که شب مستم گرفتیمن از آن شادم که می‌افتادم و دستم گرفتی

ناگهان آن مرد شیک‌پوش، غش کرد و روی زمین افتاد. آب آوردند که به صورتش بزنند، بلکه حالش جا بیاید. من نگران بودم مبادا ترشح دهانش روی فرش‌های هیأت بریزد.حالش که جا آمد، کفش‌های نویش را زیربغل زد و آرام و بی‌حرف رفت.روز بعد، وقتی قبل از اذان صبح آمدم سماور هیأت را روشن کنم، دیدم کسی سرش را به درگاه در گذاشته و زار زار گریه می‌کند. همانطور که گریه می‌کرد، می‌گفت: «یا امام حسین خوب دستم را گرفتی. هیچ‌کس نمی‌توانست مرا درست کند.»

بعد هم آن شعر آقای محمدی دولابی را می‌خواند که می‌گوید: «ای عسس!...»(عسس به معنای نگهبان است.) مرد را در آغوش گرفتم و از او به خاطر تصورات اشتباهم عذرخواهی کردم، اما او گفت: «حاج اکبر ناظم! من واقعاً بی‌خبر به هیأت آمدم. کارم از توبه هم گذشته بود.»حاج اکبر ناظم تعریف کرده است که آن مرد مشروب‌خوار، بعدها از اولیاءالله شد و مردم برای شفای بیمارانشان، دست به دامن او می‌شدند.

او را بدون عبا ندیدند

مرحوم دولابی در نوع پوشش و رعایت حد و حدود مداحی بسیار دقت داشت، طوری که هیچ‌گاه در خیابان بدون عبا که لباس مشهور و معروف روضه‌خوان‌ها محسوب می‌شد، حاضر نمی‌شد و این امروز در میان شاگردانش هم مشهود است.

حاج مهدی آصفی از شاگردان او می‌گوید: «استاد ما را کسی بدون عبا ندیده بود. حتی وقتی زنبیل دست می‌گرفت و به سبزی‌فروشی خیابان زیبا (محل زندگی‌اش) می‌رفت، حتماً پالتوی بلند می‌پوشید و عبا می‌انداخت.»

او استاد موسیقی بود و در زمان رژیم پهلوی به او پیشنهاد می‌دهند که برای رادیو و تلویزیون اذان بگوید، اما به دلیل بی‌بندوباری‌های موجود در محیط استودیوها، او و جمع دیگری به تبعیت از سیدمهدی قوام تصمیم گرفته بودند با رادیو همکاری نکنند.

حسن محمدی دولابی، ۲۶ مهر ۱۳۸۶ دار فانی را وداع گفت. پیکر این پیرغلام در مقبره ابن‌بابویه قم به خاک سپرده شد. او را به فاتحه‌ای مهمان کنید.

منبع:فارس