تفسیر المیزان پشتوانه فکری انقلاب اسلامی است

عقیق: حجت الاسلام والمسلمین رفیعی شب گذشته در آیین گرامیداشت علامه طباطبایی که در شبستان امام خمینی(ره) برگزار شد، ضمن اشاره به سالروز رحلت عالم بزرگوار مفسر قرآن علامه طباطبایی(ره)، با بیان این که ایشان ۴۲ سال پیش و بعد از یک عمر تلاش علمی در سال ۱۳۶۰ رحلت نمود، اظهار داشت: مرحوم علامه طباطبایی شخصیت چند بعدی مبتکر و سازنده اندیشه و فکر است و نمی توان شخصیت ایشان را از یک جهت نگاه کرد.

وی در ادامه بُعد قرآنی و تفسیری علامه را از ابعاد مهم شخصیتی ایشان دانست و گفت: نخستین مفسر قرآن کریم خود نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله بود که بعد ها رفته رفته با توجه به هجوم افکار و اندیشه ها تفاسیر آیات به صورت تخصصی دنبال شد.

رفیعی با بیان این که اهل بیت علیهم السلام در بیان تفاسیر گاهی ظاهر آیه را معنا نموده، گاهی باطن آیات را تبیین می نمودند که بالغ بر ۱۴ هزار حدیث شد، ابراز داشت: بعد از غیبت کبری، علامه و شخصیت های شیعی به این فکر افتادند که احادیث اهل بیت علیهم السلام به ویژه احادیث ناظر به احکام را جمع آوری کنند و لذا ظرفیت علمای ما در مسیر جمع آوری احکام قرار گرفت و تفسیر آنگونه که باید مورد توجه واقع نشد.

وی به تفسیر تبیان شیخ طوسی، تفسیر مجمع البیان علامه طبرسی اشاره نمود و با بیان این که به اندازه کتاب های حدیثی و فقهی کتب تفسیری نگاشته نشده است، اظهار داشت: مرحوم علامه جای خالی تفسیر کامل و جامع که نیازهای روز را جواب داده، فکر درست کند و پاسخ دقیقی به شبهات باشد را احساس نمود.

این سخنران ادامه داد: علامه تفسیر المیزان را طی ۲۰ سال به رشته تحریر در آورد و غیر از عاشورا، در هیچ روزی کار خود را تعطیل نکرد. علامه طباطبایی به «وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ»(سوره انعام آیه ۵۹) و «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ء» (سوره نحل آیه ۸۹) ؛ را به خوبی فهم نمود و از خود قرآن استفاده نمود و تفسیر قرآن به قرآن که روش اهل بیت علیهم السلام بود را در قرن حاضر احیا نمود.

وی ضمن ارائه مصادیقی از تفسیر قرآن به قرآن علامه طباطبایی، با بیان این که علامه برای تفسیر هر یک از آیات کل قرآن کریم را بررسی نمود، اظهار داشت: علامه طباطبایی در تفسیر آیه «صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» سوره حمد آن را به آیه ۶۹ سوره نساء ارجاع داده می فرمایند، انعمت الیهم نبیین، صدقین، شاهدین و صالحین هستند.

رفیعی استفاده از روایات را از دیگر ابتکارات علامه طباطبایی عنوان کرد و گفت: علامه در عین تفسیر قرآن به قرآن آیات الهی از روایات اسلامی برای بسط بیشتر بحث استفاده نمود و در پایان هر بحث به صورت مستقل احادیث و روایات متناظر را تبیین می‌کند.

وی پیگری بحث های مستقل و عالمانه را ابتکار سوم علامه دانست و با بیان این که در جای جای المیزان بحث های خانوادگی، سیاسی، فلسفی و اخلاقی مطرح می شود، اظهار داشت: علامه طباطبایی را می توان تئورسین انقلاب اسلامی دانست چرا که شاگردان برجسته ایشان از جمله شهید مطهری شهید بهشتی، علامه مصباح و آیات قدوسی، جوادی آملی، حسن زاده آملی و رهبر معظم انقلاب از شاگردان برجسته ایشان هستند.

استاد حوزه و دانشگاه دفاع از ولایت، امامت و مبانی و اعتقادات تشیع را از دیگر ویژگی های خاص علامه دانست و با بیان این که علامه طباطبایی با مطالعه دقیق پاسخ های روشنی را به سوالات تفسیری رشید رضا دادند، اظهار داشت: علامه طباطبایی مخالف تفسیر به رای بود و به جای آن بر تفسیر بر اساس خود قرآن تاکید داشت و با تفسیر المیزان در مقابل این اندیشه انحرافی ایستاد.

وی بعد فلسفی علامه طباطبایی را مورد توجه قرار داد و با بیان این که مرحوم علامه نه فقط فلسفه اسلامی بلکه فلسفه غرب را به خوبی می دانست، اظهار داشت: حضور هانری کوربن یکی از فلاسفه بزرگ مسیحی در ایران و مباحثه و گفتگوهای هانری کوربن با علامه طباطبایی، نشان دهنده عمق نگاه علامه به مباحث فلسفی و شجاعت و تسلط ایشان در پاسخ به شبهات بود.

رفیعی المیزان را پشتوانه فکری انقلاب اسلامی دانست و با بیان این که در موضوع ولایت فقیه و مباحث اجتماعی و خانواده ورودی قوی داشت، اظهار داشت: شهید مطهری در یکی از آثار خود مراجعه به المیزان را پاسخ گوی مواجهه خود با شبهات ذکر می کند.

وی در پایان به فرازهایی از زندگی علامه طباطبایی خانواده دوستی و ساده زیستی را از ویژگی های بارز علامه طباطبایی دانست و اذعان داشت: با این که بزرگان انقلاب اسلامی از شاگردان علامه طباطبایی بودند، ایشان هیچ گاه از این موقعیت نه تنها سوء استفاده، حتی استفاده شخصی هم نکرد.