زمان پایان مرمت و بازسازی ایوان طلای حرم علوی(ع)/ ماجرای خشت‌هایی که اسامی بانیان بر آنها قید شده است

عقیق: محمد کریمی مدیر صنعتی هنری ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات در گفتگویی گفت: ایوان طلای حضرت علی (ع) در عصر نادر شاه همراه با گنبد طلا کاری شد و بعد از آن زمان دو مرتبه مورد مرمت قرار گرفت تا این سال اخیر که توسط ستاد بازسازی عتبات اقدام به بازسازی و مرمت ایوان و مجدداً نصب خشت‌های طلاکاری شده با همان حفظ آثار گذشته صورت گرفت. یعنی همان قطعات گذشته در کارگاه‌هایی که در صحن مطهر بود؛ بازسازی شد. اول طلاهای روی خشت را جدا کردیم و سپس قطعات را مورد مرمت و بازسازی قرار و سپس اقدام به طلاکاری و نصب شد.

کریمی با اشاره به اینکه ایوان به سه بخش تقسیم شده است، ادامه داد: اگر ایوان حرم علوی را به سه بخش تقسیم کنیم، قسمت جنوبی شامل مناره و گلدسته و ایوان جنوبی شده و در عید غدیر به دلیل کرونا مورد بهره برداری قرار گرفت و ایوان شمالی با تأخیر زیاد در سال گذشته افتتاح شد و قسمت شمالی ایوان و گلدسته ایوان مورد بهره برداری قرار گرفت. بخش میانی و طاق ایوان که شامل مقرنس‌ها و کتیبه‌های خطی و مینا کاری شده و از آثار برجسته هنری است که جز تعهدات و طرح‌های بازسازی ما نبود اما تولیت از ستاد درخواست داشت تا آن را مورد مرمت و بازسازی قرار دهیم.

مدیر صنعتی هنری افزود: این بخش میانی حدود ۳۲۰ متر مساحت دارد و بعد از عید فطر امسال عملیات بازسازی آن آغاز شد و تجهیزاتی برای آن قرار داده شد و قطعات بیرونی ایوان جداسازی شد.

کریمی ادامه داد: بخش بیرونی و مرکزی ایوان تقریباً به اتمام رسیده و از بدنه جدا و طلا برداری شده و در حال مرمت است. در جداره ایوان شاهد خشت‌های حلبی هستیم که طاق را از بدنه بیرونی جدا کرده و داخل طاق، قوس مقرنس‌هایی است که باعث زیبایی ایوان می‌شود و زیر آن کتیبه‌هایی وجود دارد که از طلا و اشعاری مزین شده است.

وی تاکید کرد: این بخش غریب به ۶ هزار قطعه دارد که پیش بینی ما اتمام مرمت و بازسازی آن ظرف دو سال یعنی عید فطر ۱۴۰۳ با اضافه کردن شیفت‌های کاری مرمت است. قطعات را باید پیچه گذاری کنیم و اگر خشت نو بود سرعت کار ما بیشتر می‌شد و عملیات حرارتی بود. اگر چندین مرحله خشت کار آماده بهره برداری باشد و این امر زمان ما را غیر قابل پیش بینی می‌کند.

مدیر صنعتی هنری ستاد بازسازی عتبات عالیات با تاکید بر حفظ امانت و هویت آثار گفت: ما باید به چند منظور امانت داری کنیم. قطعات خشت‌ها که در پشت آنها اسامی بانیان قید شده و جز آثار هنری محسوب می‌شود را محفوظ نگه داریم. بعضی از خشت‌های ساده که امکان جایگزینی وجود داشت اما چون پشت نویسی شده بود آن را حفظ کردیم مگر اینکه از بین رفته باشد و یا با اجازه تولیت آن را عوض می‌کنیم که این میزان کمتر از چهار درصد از قطعات ایوان بوده است.

وی بیان کرد: آسیب‌هایی در ظاهر بخش میانی دیده شده که در حال مرمت است. کتابت خط و قطعات شعری و فرم‌هایی که وجود دارد مجدداً مرمت و از نظر هنری قلم زنی و میزان شده است و آراستگی بیرونی آن محفوظ مانده است. بر اساس این خدمات انجام شده اگر آنها را نو سازی می‌کردیم زمان ما برای اتمام پروژه کوتاه بود و با پیش بینی که انجام می‌دادیم کمتر از دو سال به. پایان می‌رسید اما این مرمت و حفظ آثار زمان بیشتری را از ما می‌گیرد.

کریمی از مقدار استفاده طلا در این پروژه گفت: برآورد ما این است که تقریباً حدود ۶۰ کیلو طلا در این بازسازی مصرف خواهد شد که ۶ کیلو طلا از خشت‌های مرمت شده برداشت خواهد شد و مقداری حرم و تولیت تحویل می‌دهد و بقیه با کمک مردم شریف از محل ستاد بازسازی عتبات تأمین خواهد شد.