امام رضا چگونه با مقتدرترین خلفای بنی‌عباس مبارزه کرد؟

عقیق: سیره سیاسی امام رضا(ع) در پیشبرد تشکل سیاسی تشیع بسیار حائز اهمیت بوده است. در ادامه سخنان رهبر معظم انقلاب را در مورد سیره سیاسی این امام خواهیم خواند. 

حفظ حلقه دوستان

هنگامی که موسی بن جعفر(ع) پس از سال‌ها حبس در زندان هارونی مسموم و شهید شد در قلمرو وسیع سلطنت عباسی اختناقی کامل حکم فرما بود. در آن فضای گرفته که به گفته یکی از یاران علی بن موسی(ع):«از شمشیر هارون خون می‌چکید.» بزرگترین هنر امام معصوم و بزرگوار ما آن بود که توانست درخت تشیع را از گزند توفانِ‌ حادثه به سلامت بدارد و از پراکندگی و دلسردی یاران پدر بزرگوار مانع شود.

مبارزه امامتی در قالب تقیه

با شیوه تقیه‌آمیز شگفت‌آوری جان خود را که محور و روح جمعیت شیعه بود، حفظ کرد و در دوران قدرت مقتدرترین خلفای بنی‌عباس و در دوران استقرار و ثبات کامل آن رژیم، مبارزات عمیق امامت را ادامه داد. تاریخ نتوانسته است ترسیم روشنی از دوران ۱۰ ساله زندگی امام هشتم در زمان هارون و بعد از او در دوران ۵ ساله جنگ‌های داخلی میان خراسان و بغداد به ما ارائه کند؛ اما به تدبّر می‌توان فهمید که امام هشتم در این دوران همان مبارزه درازمدت اهل بیت(ع) را که در همه اعصار بعد از عاشورا استمرار داشته با همان جهت‌گیری و همان اهداف ادامه می‌داده است.

تشیع، خطری که بنی‌عباس را تهدید می‌کند

هنگامی که مأمون در سال ۱۹۸ خلافت را به چنگ آورد یکی از اولین تدابیر او حل مشکل علویان و مبارزات تشیع بود. برای این منظور، تجربه همه خلفای سلف خود را پیش چشم داشت. تجربه‌ای که نمایشگر قدرت و وسعت و عمق روز افزون آن نهضت و ناتوانی دستگاه‌های قدرت از ریشه‌کن کردن آن بود. او در حالی که از اقتدار پدر و پیشینیان خود نیز برخوردار نبود و به علاوه بر اثر جنگ‌های داخلی میان بنی‌عباس، سلطنت عباسی را در تهدید مشکلات بزرگی مشاهده می‌کرد بی‌شک لازم بود که خطر نهضت علویان به چشم جدی‌تری بنگرد.

عدو شود سبب خیر گر خدا خواهد

مأمون این خطر را زیرکانه حدس زد و در صدد مقابله با آن برآمد و به دنباله همین ارزیابی و تشخیص بود که ماجرای دعوت امام هشتم از مدینه به خراسان و پیشنهاد الزامی ولیعهدی به آن حضرت پیش آمد. در این حادثه امام هشتم در برابر یک تجربه تاریخی عظیم قرار گرفت و در معرض یک نبرد پنهانی سیاسی که پیروزی یا ناکامی آن می‌توانست سرنوشت تشیّع را رقم بزند واقع شد. در این نبرد رقیب که ابتکار عمل را به دست داشت و با همه امکانات به میدان آمده بود، مأمون بود. امام هشتم با تدبیر الهی بر مأمون فائق آمد و او را در میدان نبرد سیاسی که خود به وجود آورده بود به طور کامل شکست داد و این همه به برکت تدبیر الهی امام هشتم و شیوه حکیمانه‌ای بود که آن امام معصوم در این آزمایش بزرگ از خویشتن نشان داد.

پی نوشت:

کتاب انسان ۲۵۰ساله

منبع:فارس