دستورالعمل پیامبر برای استغفار در ماه رمضان

عقیق:یکی از مهم‌ترین راهکارهای بهره از ایام نورانی ماه مبارک رمضان، مرور روایاتی است که دربارۀ فضیلت این ماه بیان شده است. این روایات شامل فضیلت و آداب ماه و همچنین رفتارهای شایسته در برخورد با ماه مهمانی خداست؛ از جملۀ روایت پر مضمون دربارۀ فضیلت و آداب این ماه، خطبه‌ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله است که آن را در آخرین روزهای ماه شعبان بیان فرمود.

حضرت در این خطبه، ضمن بیان برخی ویژگی‌های خاص ماه مبارک رمضان، به ارائۀ رفتارهای بایسته در برخورد با این ماه شریف پرداختند. در بخش‌هایی از این سخنان می‌خوانیم:

«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ.‌»

* ای مردم، جان‌هایتان در گروی اعمال شماست؛ پس با طلب آمرزش از خدا، آن‌ها را از گرو خارج کنید.
* پشت شما از بار گناهان سنگین است، پس با طولانی کردن سجده‌ها، آن را سبک کنید
* و بدانید که حق تعالی به عزت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده‌کنندگان در این ماه را عذاب نکند و در روز قیامت آن‌ها را از آتش دوزخ در امان دارد.

در این فراز به دو آداب در برخورد با ماه مبارک رمضان اشاره شده است: 1ـ استغفار 2ـ طولانی کردن سجده (در نماز و غیر نماز)

حضرت در فراز اول، اثر وضعیِ طلب استغفار از خداوند را آزادی انسان از گروی اعمال زشتی که در طول سال مرتکب شده، معرفی می‌کنند؛ چه اینکه گناهان و اعمال ناپسند مانند طوقی بر گردن انسان قرار دارند و یا مانند ابری از حجاب‌های ظلمت بر فراز او قرار گرفته‌اند و سبب دریده شدن عصمت فرد، نزول نقمت، تغییر نعمت، حبس دعا و سبب نزول بلا می‌شوند، همان گناهانی که امیرالمؤمنین (ع) در دعای کمیل استغفارشان را از خداوند متعال به ما می‌آموزند. این عبارات شامل این فرازها است «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِكُ الْعِصَمَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ‏ الذُّنُوبَ‏ الَّتِی‏ تُغَیِّرُ النِّعَمِ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلَاء.» 

بنابراین استغفار، یکی از بهترین راهکارها برای زدودن این دست گناهان از زندگی انسان مؤمن و یکی از راهکارهای مهم برای برون‌رفت از مشکلات است؛ ضمن آنکه در آیات قرآن تأکید فراوانی بر آن شده است، چنان که خداوند در قرآن می‌فرماید «وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَ مَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ اما (ای پیامبر) تا تو در میان آنها هستی، خداوند آنها را مجازات نخواهد کرد؛ و (نیز) تا استغفار می‌کنند، خدا عذابشان نمی‌کند.» (انفال33) بنا بر آیات 10 الی 12 سوره نوح استغفار کردن علاوه بر جلوگیری از عذاب و بلا باعث ازدیاد روزی و تزریق برکت به زندگی خواهد شد؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً، یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً؛ پس [به آنان] گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره بسیار آمرزنده است، تا بر شما از آسمان باران پی در پی و با برکت فرستد و شما را با اموال و فرزندان یاری کند، و برایتان باغ‌ها و نهرها قرار دهد.»

منبع:فارس