روضه‌خوانی برای امام حسین(ع) از چه زمانی باب شد؟

عقیق:کتاب «زمانه، زندگی و کارنامه ملا حسین واعظی کاشفی» به کوشش مصطفی گوهری خیرآبادی توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر و روانه کتابفروشی‌ها شد.

کتاب حاضر در سه فصل تلاش دارد ابتدا به زمانه و روزگار صاحب «روضة‌الشهدا» بپردازد و در ادامه، زندگی او را مورد بررسی قرار می‌دهد. بررسی آثار و تحلیل کتاب‌ها و آرای ملاحسین واعظی کاشفی فصل سوم این اثر را تشکیل می‌دهد. نویسنده در فصل نهایی کتاب به آثار موجود، آثار مفقود و آثار منسوب او پرداخته است. در این میان، آثاری چون مرآت الصفا، معارف الیقین، جواهر الاسرار، انوار سهیلی، بدایع‌الافکار، فتوت‌نامه، روضة الشهدا و... مورد توجه قرار گرفته است و این آثار را از وجه کلامی، ادبی، اندیشه‌های سیاسی، اندیشه‌های صوفیانه و گرایش‌های مذهبی، بلاغت و ... بررسی شده‌اند.

ملاحسین واعظ کاشفی، ادیب، واعظ و دانشمند سبزواری قرن نهم قمری با آثار خود برای چندین سده عالم تسنن و تشیع را تحت نفوذ و تأثیر خود قرار داد. وسعت و تنوع معلومات و آثار او شگفت‌انگیز است و توفیق او در تولید آثار علمی پرمخاطب از آن حیرت‌انگیزتر. قلم سلیس و روان و اندیشه عاری از تعصب او موجب شد نوشته‌هایش برای چندین قرن مقبول پیروان هر دو فرقه سنی و شیعه قرار گیرد. آثار او که در عرصه‌های متنوع تاریخ، ادبیات، تفسیر، اخلاق، تصوف و عرفان و حتی علوم غریبه به رشته تحریر درآمده‌اند، هر یک یادآور میراثی غنی از فرهنگ بارور ایرانی اسلامی است...

بررسی زندگی و زمانه صاحب «روضة الشهدا» از وجه دیگری نیز حائز اهمیت است. او در قرن نهم، قرن پرآشوب و و تا حدودی هرج و مرج در ایران زیست. پس از مرگ تیمور در سال 807 هجری قمری، شرق ایران در دست فرزندان او بود و غرب در سلطه ترکمانان. تضاد منافع و رقابت‌های این دو گروه بر سر قلمرو، تأثیرات نامطلوبی در اقتصاد و وضعیت اجتماعی مردم گذاشت. از سوی دیگر، تأثیر این شرایط را می‌توان بر گستره آرای مذهبی و عقاید نیز مورد تأمل قرار داد. قرن نهم را می‌توان از این وجه، دوره آغاز برای تغییری فراگیر در مذهب ایرانیان به شمار آورد؛ موضوعی که پس از سقوط عباسیان به عنوان نمایندگان مذهب رسمی شدت گرفته بود و در قرن بعد، با ظهور صفویان به اوج رسید. در این میان، نقش بزرگانی چون کاشفی حائز اهمیت است.

در بخشی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: تاریخ تشیع به سنت‌ها و آیین‌هایی پیوند خورده که جدا کردن آنها از یکدیگر امکان‌پذیر نیست. در این میان، آیین عزاداری امام حسین(ع) بیش از دیگر آیین‌ها زندگی شیعه و آرمان تشیع را شکل داده و می‌دهد و در چند سده اخیر با سنتی گره خورده که اساساً سوگواری و عزاداری با آن شناخته می‌شود و آن «روضه‌خوانی» است.

روضه‌خوانی از زمانی باب شده که ملاحسین کاشفی کتاب روضة الشهدای خود را تألیف کرده و اهل تبلیغ و منبر برای پیشرد اهداف مذهبی آن را در دست گرفته و بر فراز منابر خواندند. درباره این کتاب که چنین جایگاهی در میان همگان یافته، گفت‌وگوهای بسیاری چه در میان حوزویان و چه دانشگاهیان درگرفته و طبعاً دیدگاه‌های مختلفی ابراز شده است. اما به راستی ملاحسین کاشفی چه کسی بوده، با چه انگیزه‌ای کتاب خود را نوشته و اعتبار این کتاب در چه حدی است؟ این پرسش‌ها برای اهل تحقیق، پاسخی شایسته و منصفانه را طلب می‌کرد.

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب حاضر را در 400 نسخه و در 472 صفحه منتشر کرده و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

منبع:تسنیم