دعوت‌ انحصاری از مداحان در رسانه ملی تمامی ندارد

عقیق:"امیر نعیمی"، مداحی است که نوای مناجات‌خوانی و مرثیه‌خوانی‌‌اش برای زائران حرم حضرت عبدالعظیم (ع) آشناست. او 40 ساله است که در جوار حرم سیدالکریم (ع) به همراه همسر و فرزندانش (امیر حسین و امیر حسن) زندگی می‌کند.  امیر نعیمی از دوران نونهالی و نوجوانی پای سفره قرآن‌کریم نشسته است و در جلسات پدرش با قرآن‌ و اهل‌بیت (ع) مأنوس شد.

نعیمی که در حال حاضر بیشتر مجالسش در محدوده شهرری و حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار می‌شود، یکی از افتخاراتش را خادمی حرم سیدالکریم (ع) می‌داند. در ادامه گفت‌وگو با این مداح اهل‌بیت(ع) را می‌خوانید:

10 سال نوکری آستان سیدالکریم (ع)

- شما چگونه مداح حرم سید الکریم(ع) شدید؟

دوران نوجوانی‌ام به دوران دفاع مقدس گره خورد. شهداء را یکی پس از دیگری از جبهه‌ها می‌آوردند. آن زمان، نوحه‌هایی که پدرم در مراسم تشییع می‌خواند را بازخوانی می‌کردم. هنوز تعدادی از نوارکاست‌های آن دوران را دارم. وقتی به سن نوجوانی رسیدم، تلاوت قرآن را ادامه دادم و در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، رتبه‌های زیادی را در سطح شهرری و استان تهران کسب کردم. در همان دوران بر اساس عشق و علاقه‌ای که به اهل‌بیت(ع) و مرثیه‌خوانی داشتم به عرصه مداحی ورود کردم و رسماً کار مداحی را در 22 بهمن‌ماه سال 1377 در مهدیه تهران آغاز کردم و تا به امروز هم این توفیق ادامه دارد.

مداحی و مناجات‌خوانی اهل‌بیت(ع) سبب شد که در آستان مقدس سید الکریم (ع) خادمی کنم و لباس نوکری این آستان را بر تن کنم. بیش از 3 سال است که خادم تشرفی آستانم و بیش از 10 سال است که در این مکان مقدس مداحی می‌کنم. در عزاء، موالید و مناسبات مختلف توفیق حضور و نوکری دارم. خاطرات زیادی از حال و هوای این آستان مقدس در ذهنم نقش بسته است. از خاطرات مراسم‌های مذهبی گرفته تا حس و حال زائران در حرم مطهر، هر کدامشان و هر لحظه‌لحظه‌اش برایم جالب و غیرقابل توصیف است.

وقتی روضه سبک زندگی‌ را تغییر می‌دهد

- به نظر شما برپایی مجالس روضه و مداحی تا چه اندازه در تشکیل باور و اعتقادات مردم اثرگذار است؟

شاید بتوان گفت که بیشترین تأثیر مجالس روضه و مداحی در عصر ما، تشکیل انقلاب اسلامی ایران بود که توسط امام راحل و شهدای انقلاب پایه‌گذاری شد و ثمره آن بیش از 40 سال ماندگار شده است. مجالس روضه، آثار متعددی دارد که تأثیرش را نه فقط در فرد بلکه در جامعه و سراسر جهان می‌گذارد. بسیاری از مردم جهان در قضیه کرونا به سمت اسلام روی آوردند و به جمع مسلمانان ملحق شدند. وجود مقدس اهل‌بیت (ع) از ابتدای خلقت بشر تا امروز که جمعیت شیعیان حضرت علی(ع) رو به افزایش است، اثرگذار بودند. دشمن نیز از این موضوع هراس دارد که سیل جمعیت شیعیان و محبان اهل بیت (ع) افزایش یابد. اثراتی که روضه‌های خانگی در تشکیل باورهای دینی مردم می‌گذارد، قابل کتمان نیست. اتفاقی که در ایام قدیم و به برکت حضور والدین ما در خانه‌ها برگزار می‌شد؛ روضه‌های چهار و پنج نفره‌ که امروز به 4 هزار و 5 هزار نفر رسیده است.

اگر بخواهید تأثیر مجالس مذهبی را در جامعه بدانید، باید به محرم و صفر رجوع کنید. ماه محرم که می‌رسد، سیل خروشان مردم با نگرش‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به مجلس عزای امام‌حسین (ع) می‌آیند و در جلسات روضه و اشک شرکت می‌کنند. تأثیرش این است که رسولِ ترک‌ها و طیّب‌ها را بر می‌گرداند. افرادی بودند که مَنش‌ آنها چیز دیگری بوده اما با یک بیت شعر و یک فنجان چای روضه امام حسین (ع)  زندگی‌شان تغییر کرده است.

همین مراسم پیاده‌روی اربعین که به بزرگ‌ترین اجتماع انسانی جهان تبدیل شده، یکی دیگر از تأثیراتی است که اهل‌بیت(ع) بر زندگی دینی و اعتقادی مردم گذاشته است؛ اینکه میلیون‌ها نفر از شهرها و کشورهای مختلف با همه سختی‌هایش به سوی حرم سید‌الشهدا (ع) می‌آیند، حکایت از تأثیرگذاری جلسات مذهبی دارد.

هیئت باید برای طیف‌های مختلف جامعه برنامه داشته باشد

- جایگاه هیأت‌ها و مداحان در حفظ و تقویت نظام اسلامی چقدر است؟ آیا اساساً هیأت‌ها چنین ظرفیتی دارند؟

هیئت‌ها و مداحان در حفظ و تقویت نظام اسلامی مؤثرند. همین ستایشگران و مداحان بودند که در 8 سال دفاع مقدس، نقش‌آفرینی کردند و با نفسشان حماسه بزرگی را رقم زدند و روحیه سلحشوران را برانگیختند و مسیر را برای دفاع از حاکمیت اسلامی هموار کردند. نظام ما متکی به فرامین خدا و ائمه‌طاهرین(ع) است و ستایشگران و مداحان نیز هر چه دارند از اهل‌بیت(ع) است و اگر آثار و نامی از ما مداحان به زبان آورده می‌شود به برکت وجود مقدس اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) است.

 مداح می‌تواند در جامعه اثرگذار باشد، به شرطی که چهارچوب اعتقادی و سیاسی‌‌اش مشخص شود و اصطلاحاً حزب باد نباشد. هر کسی باید برای خودش چهارچوب داشته باشد تا در مسیر هدایت قرار گیرد. افرادی داریم که ملبس به لباس روحانیت‌اند و در مقام مداح و مرثیه‌خوان قرار داشتند اما امروز خلع لباس شدند و مداحی را کنار گذاشتند. سیاست ما باید عین سیاست امیرالمومنین (ع) و امام حسن و امام حسین (ع) باشد و معیارمان در تصمیم‌گیری‌ها همان معیار اهل‌بیت (ع) باشد. مثلاً اگر در موقعیتی کوتاه می‌آییم بر اساس معیاری است که امام مجتبی (ع) در صلح با معاویه پیش‌روی ما قرار داده است و اگر قرار است جایی در مقابل ظلم، شمشیر کشیده شود بر اساس قیام سید‌الشهدا (ع) عمل می‌کنیم.

هیئت‌ها چنین پتانسلی را دارند که بتوانند اقداماتی در تقویت نظام اسلامی داشته باشند. هیئت‌ها حتی ده‌ها و صدها برابر این موقعیتشان می‌توانند کارایی داشته باشند. دشمن بیش از ما به دنبال لطمه‌زدن به پیکره اسلام است و ما با همه ظرفیتی که داریم می‌توانیم در مقابل دشمنی آنها فائق شویم و مکر و حیله‌شان را به خودشان برگردانیم. اساساً هیئت‌ها باید دارای ظرفیت‌های فراوانی باشند تا بتوانند طیف‌های مختلف جامعه را به اسلام دعوت کنند.

مداح باید از جنس مردم باشد

- مداح چگونه باید نقش آگاه‌سازی در جامعه را ایفاء کند؟

مداح باید از جنس مردم باشد. ما مداحانی داریم که ابتدا از طیف مردمِ کوچه و بازار بودند و حالا خودشان را دور از مردم می‌دانند.  البته آنها این موضوع را یقیناً می‌دانند که اگر مردم نباشند، هیچ اثر و نامی از آنها نخواهد ماند. افرادی ماندگار شدند که از ابتدای خلقت بشر تا به امروز در جامعه و در کنار مردم بودند. طبیعتاً مداحان و ستایشگران  اهل‌بیت (ع) چنین پتانسیلی دارند که نقش آگاه‌سازی جامعه را بر عهده بگیرند. یک مداح باید اهل مطالعه و غمخوار مردم باشد اما برخی‌ها در ظاهر با مردمند و در اصل دور از مردم. مثلاً تا سیل و زلزله می‌شود، می‌رود و تصویرش را می‌گیرد و چند روز بعد هیچ اثری از آن مداح در آن منطقه نیست. نمی‌خواهم بگویم تعداد این افراد زیاد است. نه این‌طور نیست؛ اغلب مداحان اهل‌بیت(ع) این‌طور عمل نمی‌کنند اما گاهی پیدا می‌شود که چنین باشند.

ما زمانی می‌توانیم اثرگذار باشیم که استقلال رأی داشته باشیم نه اینکه همه تصمیمات مداح بر اساس نظرات یک فرد و نهاد خاصی باشد. نباید فضای رسانه‌ای حاکم در عصر ما بر فعالیت‌های خالصانه‌مان اثر گذارد. این‌طور نباشد که همه فعالیت‌ ما معطوف به رسانه باشد. یک مداح زمانی می‌تواند در دل مردم اثر گذارد که مردم محبتش را لمس کنند وگرنه همه اقداماتش باطل است و به جایی راه پیدا نخواهد کرد.

خط مشی مداح را مولایش تعیین می‌کند

- خط‌مشی مداح را چه کسی می‌دهد. یعنی این احساس نیاز چگونه به‌دست می‌آید؟

خط‌مشی مداح را اربابش تعیین می‌کند. ما مولایی داریم به نام امیرالمومنین (ع) که برای امروز‌مان هم برنامه‌ دارد. کلام مولا همان کلامی است که بر زبان امام خمینی (ره) می‌نشیند و اثرگذار هم می‌شود. ما آنقدر سرمشق و سرتیتر داریم که نیازی به غیر نیست. خط‌مشی یک مداح را خودش تعیین می‌کند. مداح نباید از کسی وام بگیرد. بله؛ نکته خوب و صحیح را می‌توان از افراد دیگر گرفت اما کسی که در گروهی حرکت کند و استقلال رأی نداشته باشد، درگیر معضلات دیگر می‌شود.

جذابیتی بالاتر از نام اهل‌بیت (ع) برای جذب وجود ندارد

- چگونه می‌توان از فرصت مجالس مذهبی و مناسبت‌های مربوط به وفات، شهادت و موالید ائمه (ع) که اجتماعات مردم را به صورت طبیعی به‌وجود می‌آورند در جهت معرفت‌افزایی استفاده کرد؟

بهترین روش برای دعوت مردم به اسلام، جلسات مذهبی و روضه است. شما ستادهای انتخاباتی را مدنظر بگیرید. آنها باید بروند و فضایی شاد و مفرح را به‌وجود بیاورند تا بتوانند به واسطه آن، حرفشان را به مردم بزنند. ما در جلسه روضه، بهترین جذابیت‌ها را داریم. جذابیتی بالاتر از نام اهل‌بیت (ع) برای جذب مردم وجود ندارد. مردم به‌صورت طبیعی با گرایش‌های مختلف در جلسات مذهبی حضور پیدا می‌کنند. آنها در شب‌های قدر و محرم و غیره به‌صورت خودجوش شرکت می‌کنند و این بستر و ظرفیت در جای دیگری وجود ندارد.

نکته دیگر این است که  ما می‌توانیم در جهت معرفت‌افزایی مخاطبان از وعاظ و منبری‌های باسواد استفاده کنیم. سخنران‌هایی که علم بیشتری دارند نه اسم بیشتر، می‌توانند به معرفت‌افزایی مردم کمک کند. من برخی از وعاظ را می‌شناسم که درگیر اسم شده‌اند و  چه بسا، سواد زیادی هم ندارند اما در مقابل‌، افرادی‌ هستند که اسم و رسم زیادی ندارند اما سواد و علمشان به مراتب از برخی وعاظ مشهور بیشتر است.

رسانه ملی دست از دعوت‌های انحصاری بردارد!

رسانه ملی برخی افراد را آنقدر پر‌رنگ می‌کند که دیگر آن فرد، از خود بی‌خود می‌شود، در حالی که طلاب جوان و با سوادی داریم که هر کدامشان حرف‌های زیادی در حوزه معارف می‌زنند اما شبکه‌های سیمای ما به تعداد انگشت‌شمار کارشناس مذهبی دارند که سالیان‌سال است از همین‌ها استفاده می‌کند. صدا و سیما تا چه زمانی می‌خواهد به این رویه ادامه دهد؟ مردم ما چه گناهی کردند که گیر این تعداد محدود از طلبه‌ها و مداحان افتادند. معرفت افزایی یعنی چه؟ یعنی دعوت از طیف‌های که به‌روزند و می‌توانند مطالب را با زبان امرز مردم بیان کنند. مثلاً یک آقایی از جوانی در صدا و سیما بوده و حالا پیر شده است و دیگر رمقی در وجودش نیست و کماکان در برنامه‌های سیما حضور دارد. خُب، نسل جوان ما چه گناهی کرده است که نمی‌تواند خودی نشان دهد.

"کل یوم عاشورا"هایمان را در زندگی پیاده کنیم

- برخی، کارهای شایسته و عمیق فرهنگی را محدود به ایام محرم می‌دانند و در طول سال، این چشمه یا نمی‌جوشد یا خیلی کم‌جوش است. چه پیشنهادی دارید تا تمام سال کوچه‌ها، خیابان‌ها، خانه‌ها، ادارات، مدارس و دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه ما حال و هوای عاشورایی و حسینی بگیرد؟

اهل‌بیت(ع) و به‌ویژه امام حسین(ع) به کربلا نیامد تا فقط در محرم و صفر از ما اشک بگیرد. وقتی علم امام‌شناسی‌مان بالا نرود، امام حسین(ع) را محدود در شب عاشورا می‌بینیم و فقط به داستان و مقتل سر مبارک امام بر روی نیزه کفایت می‌کنیم. وقتی زندگی‌نامه اهل‌بیت را بخوانیم به ابعاد زندگی آنها پی خواهیم برد. آن‌وقت خواهیم دید که حضرت زهرا (س) چطور پای ولایت ایستاد و چطور با جانش از حریم اهل‌بیت دفاع کرد یا اینکه امام حسن (ع) چطور در خفقان حکومت معاویه زندگی کرد.  تا وقتی که علم امام‌شناسی‌ نداشته باشی، امام زمان (عج) را نیز در شب و روز خود نخواهیم دید و حضرت را محدود به روز جمعه می‌کنیم در حالی که امام، حی و زنده است و با ما زندگی می‌کند. با غم‌های ما غمگین و با شادی ما شاد می‌شود. همه اهل‌بیت اینطوری‌اند. آنها روح بلندشان در کنارمان قرار دارد. همین است که وقتی وارد حرم اهل‌بیت به‌ویژه حرم علی ابن موسی الرضا (ع) می‌شویم، ایشان را امام حیّ و زنده می‌خوانیم. ما می‌توانیم زمینه‌ساز ظهور باشیم.

درست است که تبلور تمام شورهای ما در عاشورا ختم می‌شود و چقدر هم زیباست اما ما واقعاً نمی‌توانیم همه لحظاتمان را عاشورایی کنیم؟. چرا می‌توانیم. یک کارمند در محل کارش می‌تواند "کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا" باشد. یک زن خانه‌دار می‌تواند امام حسینی زندگی کند. همه‌ آنها به تقوا و اعمال شایسته‌مان بر می‌گردد. ما هر چه داریم به برکت عاشورا و محرم است و رهبر انقلاب تأکیدشان بر این است اما زمانی ضربه مهلک می‌خوریم که تمام محبتمان به امام حسین محدود به 10 روز محرم می‌شود.

ما باید روال جلسه‌داری مذهبی را عوض کنیم. قدیم این‌طور بود که سخنران در ابتدای جلسه به وعظ و منبر می‌رفت و سپس مداح جلسه را به پایان می‌رساند اما امروز باید ترتیب آن عوض شود. در حال حاضر که مستمع تشنه شنیدن حقایق اهل بیت است، مداح باید مجلس را آماده کند تا یک منبری و واعظ بتواند قال‌الصادق (ع) و قال‌الباقر(ع) کند. چراکه این خلاء در زندگی افراد جامعه دیده می‌شود. آمار طلاق در جامعه اسلامی زیاد شده است. اتفاقاً برخی از آنها همان‌هایی‌اند که تا مجلس روضه امام‌حسین (ع) برپا می‌شود به سرعت می‌آیند و وقتی بساط نوکری پهن می‌شود، خود‌شان را می‌رسانند اما چرا معضلات اجتماعی در زندگی‌شان به وفور دیده می‌شود؟ برای اینکه پای منبر واعظ خوب نشسته‌اند و یا به موعظه گوش نکرده‌اند. دستشان در دست عالم دینی نبوده است.

مردِ زندگی و زنِ زندگی از رهنمودهای عالم وارسته ای برخوردار نبوده‌ و امروز درگیر معضلات زیادی شده است. گاهی دیده می‌شود که معضلات آنقدر زیاد می‌شود که شاکله خانواده از هم می‌پاشد. یقیناً افرادی که دَم از اهل‌بیت می‌زنند باید حساس‌تر از دیگران باشند چراکه انتظار اهل‌بیت و جامعه از آنها بیشتر است. در پایان عرض می‌کنم که خداوند به ما شیعیان امیر‌المومنین(ع)، نعمتی به نام ولایت عنایت کرده است  که اگر قدردان این نعمت باشیم برای دنیا و آخرتمان کافی است.

منبع:تسنیم