درس‌هایی از صحیفه سجادیه که رهبر انقلاب آن را توصیه کردند

عقیق:رهبر معظم انقلاب صبح امروز در حاشیه مراسم روز درختکاری عموم مؤمنان را خواندن دعای هفتم صحبفه سجادیه توصیه کردند و ضمن اشاره به معانی عمیق دعای هفتم صحیفه سجادیه فرمودند: دعای هفتم صحیفه سجادیه، دعای بسیار خوب و خوش‌مضمونی است که می‌توان با این الفاظ زیبا و با توجه به معانی آن با پروردگار سخن گفت.

دعای هفتم صحیفه سجادیه، هفتمین دعا از مجموعه دعاهای صحیفه سجادیه از امام سجاد(ع) است که در ۱۰ فراز تنظیم شده و موضوع اصلی آن دعا در هنگام بلا و سختی است.

متن دعای هفتم

وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا عَرَضَتْ لَهُ مُهِمَّةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ، مُلِمَّةٌ وَ عِنْدَ الْکَرْبِ :
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ، وَ یَا مَنْ یَفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَى رَوْحِ الْفَرَجِ. ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ، وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الْأَسْبَابُ، وَ جَرَى بِقُدرَتِکَ الْقَضَاءُ، وَ مَضَتْ عَلَى إِرَادَتِکَ الْأَشْیَاءُ. فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَةٌ، وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَةٌ. أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ، وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ. وَ بِقُدْرَتِکَ أَوْرَدْتَهُ عَلَیَّ وَ بِسُلْطَانِکَ وَجَّهْتَهُ إِلَیَّ. فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ، وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ، وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ، وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ، وَ لَا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ، وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ. فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ، وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ، وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَکَوْتُ، وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ، وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً وَ فَرَجاً هَنِیئاً، وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجاً وَحِیّاً. وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالِاهْتِمَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ، وَ اسْتِعْمَالِ سُنَّتِکَ. فَقَدْ ضِقْتُ لِمَا نَزَلَ بِی یَا رَبِّ ذَرْعاً، وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَیَّ هَمّاً، وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ، وَ دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ، فَافْعَلْ بِی ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْکَ، یَا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ.

ترجمه دعای هفتم

نیایش آن حضرت در کارهای مهم
ای آنکه گرهِ کارهای فرو بسته به سر انگشت تو گشوده می‌شود، و ای آن که سختیِ دشواری‌ها با تو آسان می‌گردد، و ای آن که راه گریز به سوی رهایی و آسودگی را از تو باید خواست.
سختی‌ها به قدرت تو به نرمی گرایند و به لطف تو اسباب کارها فراهم آیند. فرمانِ الاهی به نیروی تو به انجام رسد، و چیزها، به اراده‌ی تو موجود شوند و خواستِ تو را، بی آن که بگویی، فرمان برند، و از آنچه خواستِ تو نیست، بی آن که بگویی، رو بگردانند.
تویی آن که در کارهای مهم بخوانندش، و در ناگواری‌ها بدو پناه برند. هیچ بلایی از ما برنگردد مگر تو آن بلا را بگردانی، و هیچ اندوهی بر طرف نشود مگر تو آن را از دل برانی.
ای پروردگار من، اینک بلایی بر سرم فرود آمده که سنگینی‌اش مرا به زانو درآورده است، و به دردی گرفتار آمده‌ام که با آن مدارا نتوانم کرد. این همه را تو به نیروی خویش بر من وارد آورده‌ای و به سوی من روان کرده‌ای.
آنچه تو بر من وارد آورده‌ای، هیچ کس باز نَبَرد، و آنچه تو به سوی من روان کرده‌ای، هیچ کس برنگرداند. دری را که تو بسته باشی. کَس نگشاید، و دری را که تو گشوده باشی، کَس نتواند بست. آن کار را که تو دشوار کنی، هیچ کس آسان نکند، و آن کس را که تو خوار گردانی، کسی مدد نرساند.
پس بر محمد و خاندانش درود فرست. ای پروردگار من، به احسانِ خویش دَرِ آسایش به روی من بگشا، و به نیروی خود، سختیِ اندوهم را درهم شکن، و در آنچه زبان شکایت بدان گشوده‌ام، به نیکی بنگر، و مرا در آنچه از تو خواسته‌ام، شیرینیِ استجابت بچشان، و از پیشِ خود، رحمت و گشایشی دلخواه به من ده، و راه بیرون شدن از این گرفتاری را پیش پایم نِه.
و مرا به سبب گرفتاری، از انجام دادنِ واجبات و پیروی آیین خود بازمدار.
ای پروردگارِ من، از آنچه بر سرم آمده، دلتنگ و بی‌طاقتم، و جانم از آن اندوه که نصیب من گردیده، آکنده است؛ و این در حالی است که تنها تو می‌توانی آن اندوه را از میان برداری و آنچه را بدان گرفتار آمده‌ام دور کنی. پس با من چنین کن، اگر چه شایسته‌ی آن نباشم، ای صاحب عرش بزرگ.

این دعای شریف آموزه‌ها و نکاتی دارد که در این گزارش به برخی از آنها اشاره می‌‌کنیم

گره مشکلات به دست خدا باز و سختی‌ها با لطفش آسان می‌شود

خدای متعال گره‌های کوری که به دست هیچ کس باز نمی‌شود را به آسانی می‌گشاید و می‌داند که چگونه باید بندگان مبتلا و گرفتار را به سامان برساند. این‌گونه است که در این دعا آمده است: «یا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکارِهِ، وَ یا مَنْ یفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَ یا مَنْ یلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ. ای کسی که گره هر سختی به دست تو گشوده شود و‌ ای که تندی شدائد به عنایتت می‌شکند،‌ ای که راه بیرون‌شدن از تنگی و رفتن به سوی آسایش از تو خواسته شود.»

اسباب زندگی با رحمت الهی فراهم می‌آید و قضا به قدرت او جریان می‌گیرد.

انسان مؤمن در موضوعات زندگی جز از خدا حاجت نمی‌خواهد و در این میان آنکه دارای بینش و آگاهی بیشتری است جز به سوی خدای بزرگ حرکت نمی‌کند. حال اگر انسان این امر را بدرستی درک کند در بر طرف شدن مشکلات به جز خدا به کس دیگری متوسل نمی‌شود. «ذَلَّتْ لِقُدْرَتِک الصِّعَابُ، وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِک الْأَسْبَابُ، وَ جَرَی بِقُدرَتِک الْقَضَاءُ، وَ مَضَتْ عَلَی إِرَادَتِک الْأَشْیاءُ دشواری‌ها به لطف تو آسان شود و وسایل زندگی و اسباب حیات به رحمت تو فراهم آید و قضا به قدرتت جریان گیرد و همه چیز به اراده تو روان شود».

همه چیز فقط به خواست و اراده خداوند انجام می‌شود

همه چیز فقط به خواست و اراده خداوند انجام می‌شود، البته بی‌آنکه خدا فرمانی بدهد، همه فرمان می‌برند و بی‌آنکه نهی کند، همه از کار می‌ایستند.

همه چیز با اراده خداوند است، زیرا این جهان به گونه‌ای خلق شده که دارای یک نظام اصلح است و غیر اصلح نمی‌تواند آن را اداره کند. خداوند همه محاسن را در عالم هستی در جای خود قرار داده و هرکدام به وظیفه خود عمل می‌کنند.

نمی‌توان از آنچه خداوند به انجامش اراده کرده جلوگیری کرد

حال همه موجودات و همه اعمال و افعال و کار‌های عالم بدون مصلحت خداوند محقق نمی‌شوند بدون آنکه به امر کردن برای انجام امور و به نهی و بازدارندگی نیازی وجود داشته باشد.

کسی نمی‌تواند از آنچه خداوند انجام می‌دهد، جلوگیری کند و آنچه خداوند انجامش را دشوار می‌کند، کسی نمی‌تواند آسانش کند. «فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ، وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ، وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ، وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ، وَ لَا مُیسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ، وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ. اله من، چیزی را که تو آورده‌ای کسی نبرد و آنچه تو فرستاده‌ای دیگری باز نگرداند و بسته تو را کسی نگشاید و چیزی را که تو بگشایی دیگری نبندد و آنچه را تو دشوار نموده‌ای کسی آسان نکند و آن را که تو ذلیل کرده‌ای یاوری نباشد.»

مؤمن واقعی با سختی‌ها ایمان افزون می‌شود

آنان که به قدرت بی انتهای خداوند ایمان دارند هرگز مشکلات و سختی‌های زندگی امید آنها را ناامید نمی‌کند و از پا در نمی‌آیند.

به علاوه انسان مؤمن و در واقع مؤمن واقعی با قرار گرفتن دربرابر مشکلات و سختی‌های زندگی این را درک می‌کند که همه چیز به اراده خداوند است و اگر او بخواهد با گوشه چشمی همه را حل می‌کند پس نه تنها ناامید نمی‌شود بلکه قدرت ایمانش افزون شده و سبب استقامت و مبارزه او با مشکلات می‌شود.

«وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاهْتِمَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِک، وَ اسْتِعْمَالِ سُنَّتِک. و مرا به خاطر چیرگی غم از رعایت واجبات و به کار بستن مستحبات خود باز مدار.»

من از درمان و درد و وصل و هجران
پسندم آنچه را جانان پسندد

این افرادی درد را بهتر از عافیت و فقر را بهتر از دارایی می‌دانند، زیرا عامل رشد خود را در این دیده اند. البته چنین افرادی در تاریخ بسیار کم هستند مانند حضرت زینب (س) که در روز عاشورا و در اوج مصائب و مشکلات فرمود: «ما رایت الا جمیلا».