کدامین عمل در نزد خدا ارزشمند است؟‏

عقیق:  آیت‌الله گرامی در شرح دعای بیست و ششمین روز ماه مبارک رمضان به دو بخش از رفتار سلوکی انسان شامل پرهیز از گناهان و نیز جایگاه تقوا پرداخته است.

اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْيِي فِيهِ مَشْكُوراً وَ ذَنْبِي فِيهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلِي فِيهِ مَقْبُولاً وَ عَيْبِي فِيهِ مَسْتُوراً يَا أَسْمَعَ السَّامِعِين‏

اى خدا، در اين روز سعی‌ام را (در راه طاعتت) بپذير، گناهانم را در اين روز ببخش، عملم را مقبول و عيبم را مستور گردان، اى بهترين شنواى دعاى خلق.

اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْيِي فِيهِ مَشْكُوراً  وَ ذَنْبِي فِيهِ مَغْفُوراً

خدایا، زحمت من در این ماه مورد قبول تو و گناهم مورد مغفرت تو  باشد.

از احاديث و روايات معصومان عليهم السلام استفاده مى‏شود كه دو نوع گناه، بسيار خطرناك است:

1- اول گناهان صغيره، مخصوصاً براى افراد متديّن كه معمولًا از گناهان كبيره فاصله مى‏گيرند و چون آن‏ها را با اهميّت تلقّى مى‏كنند آلوده آن نمى‏شوند، ولى نسبت به گناهان صغيره اين برخورد را ندارند، بدين جهت خطر آلودگى به آن وجود دارد.

2- نوع دوم گناهانى كه مخفى و پنهان است و جز انسان و خدايش هيچ كس از آن آگاه نمى‏گردد.

امیر المومنین علی(ع) در نهج البلاغه می فرماید :

 «اللَّهُمَّ اغْفِرْلى رَمَزاتِ الْالْحاظِ، وَ سَقَطاتِ الْالْفاظِ، وَ شَهَواتِ الْجَنانِ، وَ هَفَواتِ اللِّسانِ؛ الهى! نگاه‏هاى اشارت‏آميز، سخنان بى‏فايده، خواسته‏هاى نابجاى دل، و لغزش‏هاى زبان را بر من ببخش!»(1)

روايت فوق پيرامون نوع دوم اين گناهان بحث مى‏كند. اين روايت هر چند در قالب دعا و طلب بخشايش از اين نوع گناهان است، ولى در حقيقت نوعى درس براى مخاطبين است كه از این نوع گناه پرهيز کنند.

گناهان پنهانى نظير استهزا كردن و تحقير نمودن شخص محترم، با نگاه چشم، يا اشاره بى‏موردى كه باعث ريختن آبروى انسان آبرومندى گردد، يا گناهانى كه با شوخى‏هاى بى‏مورد، الفاظ بى‏ارزش و ناشايست انجام مى‏گيرد، شوخى‏هايى كه گاه جدّى‏تر از جدّى است! و برخى از اين طريق، انتقام‏جويى مى‏كنند! و گناهانى نظير ريا و خودنمايى كه سدّ مهمّى در برابر قبولى طاعات و عبادات محسوب مى‏گردد.

خلاصه بايد از اين نوع گناهان، كه مانعى براى انجام آن جز ايمان و تقوى وجود ندارد، به خداوند كريم پناه ببريم و از خدا بخواهيم كه اين گناهان را بر ما ببخشد.

وَ عَمَلِي فِيهِ مَقْبُولاً وَ عَيْبِي فِيهِ مَسْتُوراً

خدايا در اين ماه رمضان، اعمال مرا بپذير، عيب‌هاي من را مخفي كن، بپوشان و كسي را  از عيوب من مطلع نكن ، در دعاست که « يَا مَنْ يَقْبَلُ الْيَسِيرَ وَ يَعْفُو عَنِ الْكَثِيرِ اقْبَلْ مِنِّي الْيَسِيرَ وَ اعْفُ عَنِّي الْكَثِيرَ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيم؛ إقبال الأعمال؛  اى خدايى كه طاعات اندك و ناچيز بندگان را مي‌پذيرى و از گناهان بسيار درمي‌گذرى، از من عبادت و آورده ناچيزم را بپذير و از نافرماني‌هاى بي‌شمارم درگذر، همانا تو خود بسيار بخشايش‌گر و آمرزنده‏اى‏..»(2)

تقوا معيار پذيرش اعمال‏

خداوند در آيه 27 سوره مائده، داستان فرزندان حضرت آدم(ع) - هابيل و قابيل- را ذكر مى‏كند، كه هر كدام براى تقرّب به خداوند نذرى را آورده بودند و از يكى پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد. آن كه نذرش قبول نشد گفت: تو را خواهم كشت! برادر ديگر گفت: « «إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ؛ خدا تنها از پرهيزكاران مى‏پذيرد».

مفضّل بن عمر مى‏گويد: خدمت امام صادق(ع) بودم، موضوع اعمال مطرح شد، گفتم: عملم اندك و ضعيف است. فرمود: خاموش باش و از خدا آمرزش بخواه.

سپس فرمود: عمل اندك با تقوا، بهتر از عمل بسيار بدون تقواست. پرسيدم: چگونه؟ فرمود: آرى همانا مردى كه به ديگران غذا مى‏دهد، با همسايگان مدارا مى‏كند، و در خانه‏اش به روى ديگران باز است، ولى اگر موقعيت حرام برايش پيش بيايد و او آن را انجام دهد، اين عمل زياد بدون تقواست، امّا مرد ديگرى كه هيچ يك از اين اعمال را انجام نداده، ولى اگر در برابر كار حرامى قرار گيرد، آن را مرتكب نشود (اين همان عمل كم با تقواست كه ارزش دارد).

 يَا أَسْمَعَ السَّامِعِين‏

اي خدايي كه تو از همه شنونده ها شنوده تر هستي.

پی نوشت ها:

 1_(نهج البلاغه، خطبه 78)

2_(ط - القديمة، ج‏1، ص: 76)

منبع: حوزه

211008