ظهور در گرو رشد عقلی مردم است

عقیق:متن زیر جلسه شصت و دوم از سلسله مباحث مهدویت است که توسط حجت الاسلام سیدمحمدباقر علوی تهرانی ایراد شده است.

یکی از حکمت های غیبت این بود که جامعه آمادگی لازم را ندارد. لذا باید ببینیم حضرات در دوران غیبت از ما چه خواسته اند.

یکی از مسائلی که مطرح شد منشوری بود که امام باقر(ع) به خیثمه فرمودند. حضرت فرمودند «یَا خَیْثَمَةُ أَبْلِغْ مَنْ تَرَی مِنْ مَوَالِینَا السَّلَامَ وَ أَوْصِهِمْ بِتَقْوَی اللَّهِ الْعَظِیمِ وَ أَنْ یـَعـُودَ غَنِیُّهُمْ عَلَی فَقِیرِهِمْ وَ قَوِیُّهُمْ عَلَی ضَعِیفِهِمْ وَ أَنْ یَشْهَدَ حَیُّهُمْ جِنَازَةَ مَیِّتِهِمْ وَ أَنْ یـَتـَلَاقـَوْا فـِی بـُیـُوتـِهـِمْ فـَإِنَّ لُقِیَّا بَعْضِهِمْ بَعْضاً حَیَاةٌ لِأَمْرِنَا رَحِمَ اللَّهُ ا أَمْرَنَا یَا خـَیـْثـَمـَةُ أَبـْلِغْ مـَوَالِیـَنـَا أَنَّا لَا نـُغْنِی عَنْهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً إِلَّا بِعَمَلٍ وَ أَنَّهُمْ لَنْ یَنَالُوا وَلَایَتَنَا إِلَّا بِالْوَرَعِ وَ أَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ حَسْرَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَنْ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَی غَیْرِهِ.»

یعنی ای خیثمه هر کس از دوستان ما را می‌بینی سلام برسان و آنها را به تقوای خدای بزرگ سفارش کن و این که توانگرشان بر فقیرشان توجه کند و قویشان بر ضعیف و زنده آنها بر جنازه میتشان حاضر شوند و در منازل به ملاقات یکدیگر روند، زیرا ملاقات آنها با یکدیگر موجب زنده ساختن امر ماست، خدا رحمت کند بنده‌ای را که امر ما را زنده دارد. ای خیثمه به دوستان ما پیغام ده که ما از طرف خدا آنها را جز به عملشان بی نیازی ندهیم و چاره سازی نکنیم، جز باورع به دوستی ما نرسند و پرحسرت‌ترین مردم روز قیامت کسی است که عدالتی را بستاید و سپس به خلاف آن گراید (مانند کسی که به ولایت ائمه تظاهر کند و از آنها پیروی ننماید یا عمل صالحی را بستاید و به آن عمل نکند).

ذیل این حدیث بحثی را مطرح کردیم به نام اداء حقوق برادران دینی که وعده کردیم ۳۰ حقی که پیامبر در این مورد فرموده اند را بیان کنیم.

یکی از این حقوق مالی است. مطالبه این است که اغنیا به فقیران کمک کنند. به چه شکلی؟

امیرالمومنین فرمودند شیعیان من را با دو خصیصه امتحان کنید، اگر این دو خصلت در آنها بود پس آنها شیعیان من هستند. اول اینکه اینها بر وقت نماز خود دقت دارند. دوم اینکه اینها با برادران دینی خود مواسات در مال دارند. اگر کسی مدعی شیعه بودن داشت و این دو در آن نبود، از او دوری کنید. یعنی حتی صلاحیت رفاقت هم ندارد.

ذکر یک نکته مهم است که اینطور نیست که شیعیان نسبت به حق الله بی توجه باشند و خدا نیز حق الله را خیلی راحت ببخشد. یکی از علامت های تشیع رعایت حقوق الهی است.

حضرت در فرمایش دیگری کیفیت مواسات را بیان می کنند. یک مرحله، حمایت مالی است که هر وقت پیش بیاید ما یک پولی را به فقرا می دهیم. یک مرحله دیگر این است که ما فقرا را تحت تکفل قرار می دهیم. یک بخش دیگر هست که مواسات است. حضرات می فرمایند مواسات برترین عمل است.

پیامبر به امیرالمومنین سفارش می کنند بهترین اعمال سه چیز است. با مردم با انصاف رفتار کنید. با برادران دینی در راه خدا با مواسات برخورد بکنید و همواره در یاد خدا باشید در هر صورتی.

امیرالمومین فرمودند که شیعیان من در اموالشان مواسات دارند و این مواسات به چه شکلی است؟ «درهمً درهمً» یک درهم من و یک درهم تو. یک لباس من یک لباس تو.

امام کاظم به فردی فرمود در پیوند و مواسات با یکدیگر چگونه اید؟ او گفت به بهترین شکل ممکن. حضرت فرمود یعنی به این شکل است که کسی که سختی بر وی وارد شده، به منزل یا دکان برادران دینی می آید و نیاز خود را از جیب آن طرف برمی دارد و آن برادر دینی اصلاً ناراحت نمی شود؟ او گفت نه اینجور که شما فرمودید نیست. حضرت فرمود آن طور که ما دوست داریم بین برادران پیوند باشد، وجود ندارد.

امام باقر به فردی به نام سعید ابن حسن فرمودند آیا اینگونه است که شما نزد برادران دینی بیایید و دست بر جیب او بکنید و هر چه نیاز دارید بردارید و او مانع نشود؟ سعید گفت ما چنین چیزی در بینمان وجود ندارد. حضرت فرمود پس چیزی از تشیع تحقق پیدا نکرده است. سعید گفت حال که چنین چیزی در جامعه ما نیست کار ما به هلاکت می کشد؟ حضرت فرمود نه. هنوز مردم به آن رشد عقلی نرسیده اند.

لذا یکی از مطالبات اهل بیت از ما رشد عقلی است. چون انسان در سایه رشد عقلی فکرش تعالی پیدا می کند و این رفتارهایی که به نظر می رسد سخت است خیلی راحت انجام می شود.

وقتی امام می فرماید یکی از علائم شیعه مواسات است نشان می دهد مواسات از عهده شیعیان خارج نیست و می توانند آن را انجام دهند. اما چرا الان مواسات نمی کنیم؟ چون به آن رشد عقلی نرسیده ایم.

ما باید جامعه را به سمت رشد فکری ببریم. اگر این اتفاق نیفتد آمادگی نیز پدید نمی آید و تاخیر ظهور هم جدی است.

مردم هنوز تعالی عقلی پیدا نکرده اند. ظهور به معنای واقع اتفاق نمی افتد مگر اینکه تعالی عقلی رخ دهد. باید رشد عقلی و رشد قلبی داشته باشیم تا مواسات برایمان آسان شود.

چهارمین شکلی که در انفاق وجود دارد، ایثار است. یعنی هر آنچه دارد را به طرف مقابل می دهد.

اگر رشد عقلی اتفاق بیفتد ایثار هم به راحتی اتفاق می افتد. ما باید به سراغ مواسات برویم تا مسئله ظهور اتفاق بیفتد.

جابر جعفی می گوید ما خدمت امام باقر بودیم. «دَخَلْنَا عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) وَ نَحْنُ جَمَاعَةٌ بَعْدَ مَا قَضَیْنَا نُسُکَنَا، فَوَدَّعْنَاهُ وَ قُلْنَا لَهُ: أَوْصِنَا یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ . فَقَالَ: لِیُعِنْ قَوِیُّکُمْ ضَعِیفَکُمْ، وَ لِیَعْطِفْ غَنِیُّکُمْ عَلَی فَقِیرِکُمْ، وَ لِیَنْصَحِ اَلرَّجُلُ أَخَاهُ کَنَصِیحَتِهِ لِنَفْسِهِ، وَ اُکْتُمُوا أَسْرَارَنَا وَ لاَ تَحْمِلُوا اَلنَّاسَ عَلَی أَعْنَاقِنَا، وَ اُنْظُرُوا أَمْرَنَا وَ مَا جَاءَکُمْ عَنَّا، فَإِنْ وَجَدْتُمُوهُ لِلْقُرْآنِ مُوَافِقاً فَخُذُوا بِهِ، وَ إِنْ لَمْ تَجِدُوهُ مُوَافِقاً فَرُدُّوهُ، وَ إِنِ اِشْتَبَهَ اَلْأَمْرُ عَلَیْکُمْ فِیهِ فَقِفُوا عِنْدَهُ وَ رُدُّوهُ إِلَیْنَا حَتَّی نَشْرَحَ لَکُمْ مِنْ ذَلِکَ مَا شُرِحَ لَنَا، وَ إِذَا کُنْتُمْ کَمَا أَوْصَیْنَاکُمْ، لَمْ تَعْدُوْا إِلَی غَیْرِهِ، فَمَاتَ مِنْکُمْ مَیِّتٌ قَبْلَ أَنْ یَخْرُجَ قَائِمُنَا کَانَ شَهِیداً، وَ مَنْ أَدْرَکَ مِنْکُمْ قَائِمَنَا فَقُتِلَ مَعَهُ کَانَ لَهُ أَجْرُ شَهِیدَیْنِ، وَ مَنْ قَتَلَ بَیْنَ یَدَیْهِ عَدُوّاً لَنَا کَانَ لَهُ أَجْرُ عِشْرِینَ شَهِیداً»

یعنی ما گروهی بودیم که پس از به پایان رسیدن مناسک حج بر امام باقر علیه السّلام وارد گشته و هنگام رفتن به ایشان عرضه داشتیم: ای فرزند رسول خدا!به ما سفارشی کن. پس فرمود:باید که توانمندان شما ناتوانان را یاری کنند و بی‌نیازان شما بر نیازمندان مهربانی نمایند و انسان می‌بایست همان‌گونه که برای خود خیرخواهی می‌کند برای برادر[دینی‌اش] نیز خیرخواهی نماید.رازهای ما را پنهان دارید و مردم را بر گرده سوار نگردانید[آنان را بر ما مسلط‍‌ نکنید]و در امر ما و آنچه از سوی ما برای شما آمده است بنگرید پس اگر آن را موافق قرآن یافتید پذیرفته و اگر موافق نیافتید نپذیرید و اگر امر به شما مشتبه شد بایستید و آن را به ما بازگردانید تا آنچه برای ما توضیح داده شده را برایتان توضیح دهیم. و اگر همانگونه بودید که به شما سفارش نمودیم و به[راهی]غیر آن حرکت ننمودید و آنگاه کسی از شما پیش از آنکه(قائم)ما ظهور کند بمیرد شهید به حساب می‌آید و هرکس از شما[زمان ظهور]قائم ما حضور داشته پس با او کشته شود پاداش دو شهید را دریافت می‌دارد و هر کس که در رکاب آن حضرت یکی از دشمنان ما را بکشد پاداش بیست شهید به او داده می‌شود.

اگر انسان این توصیه های امام را عمل کند انگار در کنار امام زمان است. یعنی اگر این کارها را بکند بستر ظهور فراهم می شود.

مطالبه این است که ظهور را به تعجیل بیندازیم و یکی از راه های تعجیل ظهور، این است که مواسات مالی داشته باشیم. مواسات مالی با تکافل مالی و حمایت مالی متفاوت است و رشد عقلی می خواهد. جامعه اگر به رشد عقلی نرسد ظهور اتفاق نمی افتد.

منبع:مهر