انواع صبر در مسیر اطاعت از خدا

وی در توضیح صبر قبل از عمل تصریح کرد: باید بدانیم که نفس انسان گاهی می‌خواهد برای خودنمایی و جلوه‌گری در برابر دیگران، عمل صالحی را انجام دهد، سزاوار است که در اینجا با نفس خود مخالفت کند و قبل از انجام‌دادن عمل، نیتش را خالص سازد.

امام جمعه موقت اصفهان با بیان اینکه خلوص نیت مطلب بسیار مهمی است که نفس انسان آن را نمی‌پسندد، تصریح کرد: آنچه نفس انسان می‌پسندد، ریاکاری و نشان‌دادن عمل به دیگران است؛ برای همین، انسان برای خالص‌کردن نیت خود به صبر نیاز دارد.

وی عنوان کرد: البته ناگفته نماند که صبر قبل از عمل برای کسانی نیاز است که در معرضِ وسوسه‌ی شیطان قرار می‌گیرند، جامی درباره‌ی نیت خالص می‌گوید:

قصد ما ابروی توست از سجده در محراب‌ها/گر نباشد نیت خالص چه حاصل از عمل

آیت الله مهدوی خاطرنشان کرد: باید توجه کنیم که صبرِ قبل از عمل فقط به بحث نیت خلاصه نمی‌شود، گاهی نیز صبر قبل از عمل برای این است که انسان بتواند برای انجام‌دادن کارِ دشواری تصمیم بگیرد و فشار و زحمت آن را بر خود تحمیل کند.

وی افزود: برای مثال، وقتی فردی تصمیم می‌گیرد در دل سحر برای مناجات با خدا و نمازشب بلند شود، نفسش او را نهی می‌کند و برایش مانع می‌تراشد، اینجاست که انسان به صبر نیاز دارد.

استاد حوزه اصفهان عنوان کرد: پس به‌طور کلی، هرگاه انسان بخواهد برای انجام‌دادن عملی صالح اقدام کند، هم برای عملی‌ساختن آن و هم برای خلوص نیت خود به صبر و بردباری نیاز دارد.

عضو خبرگان رهبری در تشریح صبر حین عمل یادآور شد: انسان در حینِ انجام‌دادن خودِ عمل به صبر نیاز دارد تا مبادا کسالت پیدا کند و از ادامه‌ی عمل منصرف شود.

وی اضافه کرد: خدای متعال نیز در این باب می‌فرماید «نِعمَ أجْرُ العامِلِینَ*الَّذِینَ صَبَرُوا وَ علی رَبِّهِم یَتَوَکَّلُونَ»؛ چه نیکوست پاداش عمل‌کنندگان؛ همان کسانی‌ که شکیبایی ورزیده و بر پروردگارشان توکل کرده‌اند.

آیت الله مهدوی با اشاره به اینکه در سوره مبارکه بقره نیز می‌فرماید «لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُم بِالْمَنِّ وَ الأَذی»؛ صدقه‌های خود را با منت‌گزاری و آزار باطل نکنید، گفت: این آیه تأکید می‌کند که انسان باید هنگام انجام‌دادن عمل صالح دقت و مواظبت کند تا مبادا با منت و اذیت، کار نیکوی خود را خراب کند. همین مواظبت هم به صبر و حبس‌کردن نفس نیاز دارد.

وی درباره صبر بعد از عمل ابراز کرد: مرحله‌ی آخر، صبر بعد از عمل است، انسان عمل خود را افشا نسازد و سابقه‌ی اعمال صالح خود را برای دیگران بازگو نکند؛ ضمن اینکه مواظب باشد بعد از انجام‌دادن کاری نیکو، دچار عُجب به عمل نشود.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: گاهی افشای عمل باعث کم‌شدن یا از بین‌رفتن ارزش عمل می‌شود و آن در جایی است که نیت شخص، سُمعه، به گوش دیگران رساندن، باشد یا بخواهد ریا کند یا خود را در عبادات الهی مستقل ببیند و گمان کند بدون لطف و عنایت خداوند متعال، در انجام دادن کارهای نیکو تواناست، این فرد در این صورت به عُجب دچار شده است.