۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۲ : ۱۰
اثر شایعه سازی بر امنیت روانی جامعه از منظر قرآن
یکی از مسائلی که امنیت روانی جامعه را به چالش می‌کشاند، شایعه‌پردازی جهت القای ترس و نا امیدی در جامعه است.
عقیق: امنیت و آرامش روانی جامعه از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده سلامت اجتماعی هر جامعه‌ای محسوب می‌شود. در جوامع مختلف، امنیت نه تنها به معنی حفاظت از جان و مال افراد است، بلکه شامل ایجاد فضایی است که در آن افراد بتوانند بدون ترس و اضطراب زندگی کنند و به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند. آرامش روانی، به عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلی سلامت اجتماعی، به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند و موجب افزایش بهره‌وری و کارایی در سطح اجتماع می‌شود. در نبود این آرامش، افراد دچار اضطراب، افسردگی و ناهنجاری‌های روانی گوناگون می‌شوند که می‌تواند به آسیب‌های اجتماعی گسترده‌تری منجر شود.
همچنین، وجود آرامش روانی و امنیت اجتماعی به افراد این امکان را می‌دهد تا بتوانند با همدلی و همکاری در مسیر تحقق اهداف مشترک حرکت کنند. این فضا زمینه‌ساز تربیت نسل‌های سالم، داشتن روابط اجتماعی مثبت و ایجاد اعتماد عمومی است. بدون وجود این امنیت و آرامش، جامعه دچار اختلافات، تفرقه و چالش‌های جدی می‌شود که می‌تواند به فروپاشی ساختارهای اجتماعی و اخلاقی منجر شود. بنابراین، حفظ و تقویت امنیت و آرامش روانی، وظیفه‌ای اساسی برای دولت‌ها، نهادهای اجتماعی و هر فرد در جامعه است تا بتوانند محیطی ایمن و آرام برای زندگی همه افراد فراهم آورند.
یکی از مسائلی که امنیت روانی جامعه را به چالش می‌کشاند، شایعه‌پردازی جهت القای ترس و نا امیدی در جامعه است؛ همان نکته‌ای که رهبر معظم انقلاب در دیدار امروزشان با جمعی از خانواده‌های شهدای امنیت به آن اشاره کردند. ایشان فرمود:
«یک نکته مهم در باب امنیت، مسئله امنیت روانی جامعه است. کمتر به این توجه می‌شود. یعنی دچار اضطراب نکردن مردم؛ دچار ترس و تردید نکردن مردم. این خیلی مهم است. بعضی ها با خبری که میدهند، با تحلیلی که می‌کنند، با تفسیری که از واقع می‌کنند، در مردم تردید و ترس ایجاد می‌کنند. این از نظر خدای متعال مردود است. قرآن در این معنا صریح است. «لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ». مرجفون یعنی کسانی که در دل مردم اضطراب و ترس ایجاد می‌کنند. اگر چنانچه اینها از کارشان دست برندارند، خدای متعال به پیامبر می‌فرماید «لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ»؛ تو را مأمور می‌کنیم به سراغ اینها بروی و مجازاتشان کنی.»
این آیه قرآن که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند، در آیه60 سوره احزاب است. خداوند می‌فرماید «لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یُجَاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا»؛ یعنی اگر منافقان و آنان که در دل هایشان بیماری [ضعف ایمان] است و آنانکه در مدینه شایعه‌های دروغ و دلهره آور پخش می‌کنند [از رفتار زشتشان] باز نایستند، تو را بر ضد آنان بر می‌انگیزیم [که یا تبعیدشان کنی یا با آنان بجنگی]، آن گاه در این شهر جز اندکی [که خالص و پاک هستند] در کنار تو نخواهند ماند.»
در این آیه، مرجفون به عنوان شایعه‌پراکنان شناخته می‌شوند؛ این واژه از جهت لغوی از ریشه "رجف" به معنی لرزاندن یا تزلزل است. در اینجا به معنای کسانی است که شایعات و اخبار نادرست را پخش می‌کنند تا باعث ترس و اضطراب در جامعه شوند. در صدر اسلام، گروهی از منافقان مدینه، هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله به بعضی از غزوات می‌رفتند، شایعاتی را در میان مردم منتشر می‌کردند؛ گاه می‌گفتند: پیامبر کشته شده و گاه می‌گفتند اسیر شده. مسلمانانی که توانایی جنگ را نداشتند و در مدینه مانده بودند، سخت ناراحت می‌شدند، شکایتشان را نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله آوردند. از این جهت این آیه نازل شد و شایعه پراکنان را به سختی تهدید کرد و فرمود (اگر از این کارشان دست برندارند) تو را بر ضد آنان بر می‌انگیزیم و در آیه بعد حتی دستور به قتل آنان را داده، می‌فرماید «مَلْعُونِینَ أَیْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِیلًا؛ اینها طردشدگان [از رحمت خدای] اند، هرجا که یافت شوند باید دستگیر شوند و به سختی به قتل برسند.» (تفسیر نمونه)
حجت الاسلام قرائتی در تفسیر نور خود درباره این آیه می‌نویسد: «با آن که تندترین تهدیدها در این آیه آمده و جامعه‌ى اسلامى همواره بزرگ‌ترین ضربه‌ها را از شایعه سازان خورده است، امّا متأسفانه در کتب فقهى کمتر به این موضوع توجّه شده و حتّى یکى از مجتهدان که سال‌ها قاضى بود مى‌گفت: من 54 کتاب فقهى را گشتم و تحت عنوان «ارجاف» بابى را نیافتم.»
همان‌گونه که از این آیه و تفسیر آن برمی‌آید، شایعه‌پراکنی و القای ترس و اضطراب در جامعه نه تنها از دیدگاه دینی و اخلاقی مذموم است، بلکه به شدت مورد نکوهش و تهدید قرار گرفته است. جامعه‌ای که در آن امنیت روانی وجود نداشته باشد، نمی‌تواند به سوی پیشرفت حرکت کند و افراد نمی‌توانند با آرامش به فعالیت‌های خود بپردازند. بنابراین، جلوگیری از شایعه‌پراکنی و ایجاد اطمینان و آرامش در جامعه، یکی از وظایف اصلی همه‌ی افراد و نهادهای اجتماعی است.
منبع:تسنیم
گزارش خطا
