۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۴۴ : ۱۲
* نقش روحانیت در پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی را چگونه ارزیابی میکنید؟ به نظر شما امروز روحانیت برای استمرار انقلاب اسلامی چه مسئولیتها و رسالتهایی بر دوش دارند؟
از آنجایی که ماهیت انقلاب اسلامی، انقلابی دینی است، طبیعتاً رهبران و پیشگامان این انقلاب نیز باید افرادی باشند که در مسائل دینی جلودار باشند که در همین راستا خداوند فردی صالح همچون امام خمینی (ره) را برای برپایی این انقلاب روی کار آورد. تداوم این انقلاب نیز باید با چنین رهبران دلیری ادامه پیدا کند، رهبرانی که شجاعانه، انقلابی، جهادی و با بصیرت در صدور ارزشهای این انقلاب همت کنند.
یکی از مهمترین اقداماتی که روحانیت ما در جریان انقلاب باید به آن پایبند باشند، تولید نرمافزار ادارۀ حکومت دینی است، اگر حکومت دینی بخواهد دینی بماند، باید تمام ارکان و نظامات آن اعم از نظام اقتصادی، فرهنگی و هنری، اجتماعی، آموزش و پرورش نیز دینی باشد. نظامسازی کاری است که باید علمای ما به آن ورود جدی و تولیدات فاخری را برای حکومت دینی ارائه کنند. روحانیت در جریان انقلاب باید به روز باشد، امروز شبهات و سؤالات بسیار جدی و گستردهای درباره دین در جامعه وجود دارد که باید پاسخ داده شود، طبیعی است که باید کارشناسان دین برای پاسخ به این مسائل وارد میدان شوند.
روحانیت حساس و به گوش باشند
روحانیت باید حساس و به گوش باشند، آنها باید با رصد دقیق بدانند که دشمن کجاها را هدف قرار داده است تا از این طریق به ارائه راهکارهای صحیح و قوی بپردازند. امروز دیگر دشمن در مرزها با ما در جنگ نیست، بلکه آنها وارد محیط خانوادهها شدند و با ابزارهای خود درصدد تحقق اهداف خود هستند، امروز دشمن با ابزارهایش در خانوادهها رقیب دیگر والدین در تربیت فرزندان شدند، اینها مسئولیت مسئولان و روحانیون و علما را بیشتر میکند، روحانیت باید در دفاع از ارزشهای دینی آن هم در این عرصۀ جنک نرم با تمام قوا به میدان نبرد بیایند.
روحانیت نظام و انسجام لازم را نداشته و ندارد
* عملکرد امروز جامعۀ روحانیت را به عنوان پیشگامان عرصۀ دین و پاسخ به سؤالات و شبهات را چطور ارزیابی میکنید؟
ما تا به امروز در حد و اندازۀ توقعی که مردم از قشر روحانیت دارند و با توجه به افزایش حجم حملات فکری و فرهنگی دشمنان، عملکرد مناسبی نداشتهایم و کوتاهیهایی در این زمینه نیز صورت گرفته است، روحانیت ما نظام و انسجام لازمی را که باید میداشت نداشته و امروز هم تا حدی ندارند که یکی از دلایل آن به عدم مدیریت منسجم آنهاست، اینها و خیلی عوامل دیگر باعث شده آن کارآمدی که از این قشر توقع میرود، وجود نداشته باشد. البته باید به نکته نیز اشاره کنم که در دوران جنگ و هشت سال دفاع مقدس درصد شهدای روحانی ما بیش از دیگران بوده است و این نشان میدهد علمای ما سعی کردند تا در تمام عرصهها از جمله جنگ سخت ورود قوی داشته باشند.
برخی مسئولان روحیه و دغدغۀ انقلاب را ندارند
* در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران مهمترین دغدغه مسئولان را به ویژه در دستگاههای فرهنگی چه میدانید؟
متأستفانه در برخی مسئولان کشور روحیه و دغدغه انقلابی وجود ندارد و دلسوز این انقلاب نیستند و برخی مسئولان دیگر که از دلسوزان انقلاباند، به هر دلیلی فاقد برنامهای قوی و جدی هستند. ما نباید به انجام یک سری کارهای سطحی بسنده کنیم، بلکه باید ضمن ارائه عملکرد خود، برنامهای جدی و اثرگذار برای این پویایی هرچه بیشتر این انقلاب تدارک دید. برگزاری جشن انقلاب و یادآوری دستاوردها خوب است، اما کافی نیست. امروز در چالش بزرگ فرهنگ غرب قرار داریم، فرهنگی غرب فرهنگی مادی است که به خاطر زرق و برقش چشمها را خیره میکند، این فرهنگ و تمدن مادی سالهاست در غرب شکل گرفته است. وقتی کسی به کشورهای غربی میرود، آن تجملات و ساخت و سازها را میبیند و به تدریج فرهنگ آن کشورها را هم میپذیرد و عقیدهاش اینطور میشود که کشور ما هم باید اینچنین شود تا به پیشرفتهای چشمگیر برسیم.
این چالش بسیار بزرگی برای ماست و لازم است به طور جدی از فرهنگ خودمان دفاع کنیم و در مرحلۀ بعد در زندگی مسئولان دیده شود. در روایات داریم که: «النّاس بزمانهم اشبه منهم بابائهم؛ همۀ مردم به اهل زمانشان بیشتر شباهت دارند تا به پدرانشان». مسئولان نباید رنگ و بوی فرهنگ غرب را بگیرند، مسئولان ما اصلاً نباید به غرب و فرهنگی غربی تمایل داشته باشد، اینها مسائل مهمی است که باید به آنها توجه داشت، در حالیکه امروز این مسأله آنطور که باید و شاید رخ نداده و این بدین خاطر است که عدهای از مسئولان یا دلسوز نیستند و دغدغۀ انقلاب را ندارند یا به دلیل عوامل مختلف، برنامهای جدی برای این انقلاب ندارند. ما در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب قرار داریم اما در حقیقت در اول راه هستیم، رهبر معظم انقلاب اسلامی میفرمود گذر چهل سال برای یک تمدن چیزی نیست و این تازه قدم اول است. آنچه امروز باعث امیدواری بیشتر میشود، حضور نیروهای جوان و انقلابی است که به گونههای مختلف در حال فعالیت هستند. به عنوان مثال، جشنواره عمار که چند سالی است در حال برگزاری است، در ابتدا به صورت آتش به اختیار آغاز شد، این سمت و سوی ای برنامه در جهت هنر انقلاب اسلامی است. این دست کارها میتواند به گسترش فرهنگ انقلاب کمک کند.
شکلگیری گفتمان معنویت در جهان، دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی
* به نظر شما مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی را در طول این چهل سال اخیر چیست؟
این سوال خیلی مهمی است و باید به آن منصفانه نگاه کرد. یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی «شکلگیری گفتمان معنویت خواهی در جهان» است، در واقع جریان و ایدۀ معنویت و دینی خواهی به وسیلۀ انقلاب به یک گفتمان تبدیل شد. پیش از انقلاب بلوک شرق و غرب، جهان را بین خودشان تقسیم کرده بودند، هر دو برای مقابله با دین و حذف آن شریک هم شده بودند ـ چه کمونیست و چه لیبرالیست ـ برخی فیلسوفان غربی مثل نیچه معتقد بودند که خدا مرده است، برخی هم مثل برتراند راسل میگفت دین هیچ کارایی ندارد و هیچ مشکلی را نمیتواند حل کند. این در حالی است که جریان انقلاب اسلامی اولین و مهمترین مسألهای را که در جهان مطرح کرد، این بود که دین زنده است و میتوان حکومت تشکیل دهد و برای مسائل مختلف امروز حرفها دارد و اینچنین معنویت را محور قرار داد. حتی سردمداران غرب وقتی میخواهند حرف بزنند با ادبیاتی دینی با مردمانشان حرف میزنند، اینها کسانی بودند که برای دین اعتبار و ارزشی قائل نبودند، اما امروز دیگر با زبان کفر نمیتوانند حرف بزنند، چون دیگر اینگونه سخن گفتن آنها خریداری ندارد.
یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی، الگو شدن آن در جهان برای استقلال طلبی و آزادی خواهی است، همین الگو بود که به تدریج باعث شد در کشورهای عربزبان، بحث انقلابهای عربی و بیداری اسلامی شکل بگیرد، مقام معظم رهبری فرمود: این بیداری اسلامی آتش زیر خاکستر است. امروز رهبران جنبش ضد سرمایهای در فرانسه میگویند ما از انقلاب ایران الگوبرداری کردیم که در مقابل با ظلم و تبعیض بایستیم. پس انقلاب اسلامی به الگویی جهانی تبدیل شده است.
فروپاشی کمونیست با آغاز انقلاب، سرعت گرفت
جریان مقاومت یکی دیگر دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی است. امروز نیروهای مقاومت مردمی ـ چیزی شبیه به نیروی بسیج در کشور ـ نه وابسطه به دولتها در منطقه شکل گرفته و در برابر استکبار و نظام سلطه با تمام توان مقابله کردهاند و تفکر انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) بر آنها حاکم است که این اتفاق بسیار مبارکی است. انقلاب اسلامی ایران ضربه سنگینی بر بلوک شرق و کمونیستها وارد کرد، درست است که برخی میگویند ضعفهای اقتصادی یکی از دلایلی فروپاشی آنها بوده، اما وقتی انقلاب اسلامی شکل گرفت، فروپاشی کمونیست سرعت بیشتری گرفت، امام راحل نیز در نامه به گورباچف نوشته بود که شما با خدا مقابله کردید. از آن مهمتر انقلاب اسلامی ضربات سنگینی به هیمنه و امپراطوری غرب و آمریکا وارد کرد. امروز آمریکا جنبه ابرقدرتی خود را از دست داده و حتی در یمن مجبور به ایجاد اعتلافهای منطقهای است و خودشان فهمیدند که به تنهایی کاری از دستشان بر نمیآید. بدون تردید این یکی از تأثیرات انقلاب اسلامی است.
اشرافیگری برخی روحانیون هیچ توجیهی ندارد
* امام خمینی (ره) بارها درباره خطر اشرافیت روحانیت هشدارهایی داده بودند. این قشر حداقلی چه توجیهی برای اقدامات تجملی خود به اسم دین دارند؟
به نکتۀ مهمی اشاره کردید، هیچ توجیهی برای این اقدامات تجملاتی و اشرافی برخی مسئولان چه در لباس روحانیت و چه در لباس غیر روحانیت قابل پذیرش نیست. توجیهاتی که برخیها مطرح میکنند نه تنها قابل پذیرش نیست، بلکه مخالف انقلاب و انقلابیگری است. در رأس این انقلاب امام خمینی (ره) بود که در اوج ساده زیستی زندگی میکرد، با اینکه بیشترین مشغلهها را داشت و بیشترین هجمهها نسبت به ایشان بود، اما اینطور نبود که از امکانات آنچنانی استفاده کنند، امروز هم رهبر معظم انقلاب همچون امام خمینی (ره) بسیار سادهزیست هستند، پس همۀ مسئولان ما به خصوص آنهایی که در لباس روحانیت هستند نیز باید اینطور باشند.
اشرافی بودن از خصلتهای روحانیت ما نباید باشد، اگر مردم اشرافیت را در روحانیت ببینند، باعث ایجاد فاصله میان مردم و آنها میشود و دیگر سخناشان هم با استقبال مردم روبرو نمیشود، لذا هیچ توجیهی از آنان مورد پذیرش نیست. رهبر معظم انقلاب در تعبیری میفرمودند انقلاب ما این نبود که کُت و شلواریها و کراباتیها کنار بروند و یقه بسته و محاسندارها روی کار بیایند. ساده زیستی و پر تلاش بودن یکی از ارزشهای این انقلاب است که باید به آن توجه داشت. اگر مسئول و مدیری به سمت اشرافیت برود، او مدیر و مسئول انقلابی جمهوری اسلامی نیست.
-----------------------------
مصاحبه از امیرمحسن شیخان
-----------------------------