شرط سنخیت با ماه رمضان

نشستن بر سفره میهمانی الهی نیازهایی دارد که این نیازها در یک حدیث بسیار نورانی و زیبا از حضرت علی بن موسی الرضا(ع) آمده. «عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ» عبدالسلام بن صالح هروی همان أباصلت است.ایشان می‌گوید: «دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ» آخرین جمعه شعبان می‌گوید: خدمت حضرت رفتم، حالا ممکن است دو روز به پایان ماه شعبان بوده یا بیشتر یا کمتر. حضرت رضا(ع) در این فرمایش ده دستور دادند برای آمادگی برای ورود به شهر ضیافت الهی.

حضرت  رضا(ع) می‌فرمایند: «وَ عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَی مَا یُعِینُکَ و ترک ما لا یَعنیک»

ما گاهی وقتمان را که بسیار گران قیمت و ارزشمند است، در یک کارهای بیهوده صرف می‌کنیم.

امام(ع) توجه و تذکر می‌دهند که اقبال کن، روی کن به چیزی که برای تو مفید است و از کارهایی که سودی به حال تو ندارد و مفید به حالتان نیست، پرهیز کن. این دستورالعمل ولو یک دستورالعمل کلی است، اختصاص به ماه مبارک رمضان ندارد، اما این ایام طلایی و منحصر بفرد هستند. باید مراقبت بیشتر شود و انسان از این فرصت بهتر استفاده کند. همانطور که در مال نباید اسراف کند، در عمر هم نباید اسراف کند. اینکه عمر ما به بطالت بگذرد!

نکته بعد: «وَ أَکْثِرْ مِنَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ» زیاد دعا کن. یکی از شواهد اینکه حضرت می‌فرماید: زیاد دعا کن، دعاهای ماه شعبان است. یک فراز از مناجات شعبانیه را خدمت بیننده‌ها می خوانیم. «أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنْ یُدِیمُ ذِکْرَکَ وَ لا یَنْقُضُ عَهْدَکَ وَ لا یَغْفُلُ عَنْ شُکْرِکَ» خدایا مرا جزء کسانی قرار بده که دائماً به یاد تو باشم. این دائماً به یاد خدا بودن معنایش این است که خدا هم به یاد انسان است و انسان را در کارها و زندگی دنیا موفق می‌کند چه رسد به آخرت، «اذکرونی اذکرکم»، «وَلا یَنْقُضُ عَهْدَکَ» خدایا مرا جزء کسانی قرار بده که پیمان تو را نشکنم، آن تعهدی که با تو کردم، به آن تعهد وفادار باشم. اگر انسان به پیمان‌هایی که با خدا بسته وفادار شد، به پیمان‌هایی که با مردم هم بسته وفادار خواهد شد و اعتباری در جامعه کسب می‌کند و عزیز می‌شود. «وَ لا یَغْفُلُ عَنْ شُکْرِکَ» خدایا مرا جزء کسانی قرار بده که از سپاسگزاری تو در برابر نعمت‌ها غفلت نکنم. باز این دعا به خود انسان برمی‌گردد. چون وقتی انسان خدای متعال را شکر کرد و سپاسگزاری کرد، «لَئِنْ شَکَرْتُمْ‏ لَأَزِیدَنَّکُم‏» (ابراهیم/۷) این یک فرازی بود از مناجات شعبانیه که واقعاً زیباست. اگر انسان بعضی از فقرات را حفظ کند و در قنوت نماز بخواند بسیار خوب است. پس دستور العمل دوم زیاد دعا کردن و استغفار کردن بود.

دستورالعمل سوم؛ می‌فرماید: «وَ تِلاَوَةِ اَلْقُرْآنِ» در این ماه زیاد قرآن تلاوت کن. چون انسان وقتی قرآن تلاوت می‌کند، تفاوت میان دعا و قرآن این است که در دعا عبد با خدا صحبت می‌کند. در تلاوت قرآن خدا با انسان صحبت می‌کند. حضرت امام(ره) می‌فرمودند: دعا ساعد است و قرآن نازل است. قرآن کلام خداست. انسان وقتی کلام خدا را می‌خواند، خداوند متعال یک عنایت خاصی به انسان می‌کند. لذا قرآن مجید می‌فرماید: «فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن‏» (مزمل/۲۰) هر مقدار برای شما میسر است، قرآن بخوانید.

قرآن نورانیت دل می‌آورد، قرآن صفای باطل می‌آورد. قرآن دل را رقیق می‌کند. قرآن آماده می‌کند که انسان به خواسته‌هایش برسد، «وَ نُنَزِّلُ‏ مِنَ‏ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ» (اسراء/۸۲) انسان چرا از این شفاء غفلت کند؟ دوای دردهای ما تلاوت قرآن است. لذا انسان هم دعا هم می‌خواهد بکند یک مقدار از آیات قرآن را تلاوت کند و بعد دعا کند. لذا این دستورالعمل چهارم را فرمودند: «وَتِلاَوَةِ اَلْقُرْآنِ»

دستورالعمل بعدی؛ حضرت می‌فرمایند: «وَ تُبْ إِلَی اَللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ» توبه کن، از گناهانی که کردی توبه کن، انسان در زندگی لغزش‌های دارد. بعضی لغزش‌های بزرگ و بعضی لغزش‌های کوچک، ما معصوم نیستیم. ممکن است در کارهایی که می‌کنیم خطا باشد. چرا توبه کنیم؟ حضرت یک علتی را ذکر می‌کنند و می‌فرمایند: «وَ تُبْ إِلَی اَللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ رَمَضَانَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» تو نمی‌خواهی پاک شوی و با پاکی وارد شهر الله شوی؟ وقتی انسان می‌خواهد مهمانی برود خودش را پاک می‌کند. در حقیقت توبه، طهارت است.

«إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ‏ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِین‏» (بقره/۲۲۲) خدا توبه کنندگان را دوست دارد. هم طهارت ظاهری لازم است که انسان نظافت کند. هم طهارت درونی و روحی لازم است. توبه طهارت درونی است. توبه روح انسان را پاک می‌کند و زنگار دل را می‌زداید. حضرت می‌فرماید: توبه کن تا با پاکی وارد شوی و خالص شوی. خودت را برای خدا خالص کرده باشی. چون انسان وقتی توبه کرد دیگر گناه ندارد و پاک می‌شود.

«التَّائِبُ مِنَ‏ الذَّنْبِ‏ کَمَنْ‏ لا ذَنْبَ لَه‏» (کافی/ج۲/ص۴۳۵) پاک پاک می‌شود و وارد شهر ضیافت می‌شود. آن وقت با شهر الله سنخیت پیدا می‌کند. سنخیت پیدا می‌کند با سفره‌ای که می‌خواهد کنار آن سفره بنشیند و از نعم آن سفره استفاده کند. تا سنخیت پیدا نشود نمی‌تواند فیض را بگیرد. اگر نور مانعی جلویش باشد عبور نمی‌کند. موانع نمی‌گذارد انسان فیض الهی را که نور است بگیرد. باید این موانع را کنار بگذارد. گناه از جمله آن موانع است که نمی‌گذارد انسان فیض را بگیرد. بنابراین فرمودند: توبه کن، «وَ تُبْ إِلَی اَللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ رَمَضَانَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» پاک شوی و در این شهر به پاکی نفس بکشی.