مداحی سنتی را قربانی نوآوری نکنیم

عقیق- در گفت‌وگویی که هفته‌نامه چهارده انجام داده، آمده است: سال 62 در محله امام رضا(ع) بدنیا آمد و در خانواده‌ای مذهبی پرورش پیدا کرد. با اینکه از دوران کودکی او را به عنوان مداح می‌شناختند اما هیچ‌گاه شغل سعید، مداحی نبود. وقتی از او سوال می‌کردند چرا برای گذران معیشت به راهی غیر از ستایشگری اصرار داری این طور می‌گفت که "در بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن که خواجه خود روش بنده‌پروری داند". همیشه خودش را مدیون پدرش حاج‌رضا و مادرش می‌داند و اعتقاد دارد برای اینکه حضرت سیدالشهداء(ع) از مداح راضی باشد باید پدر و مادر از او رضایت داشته باشند. سعید قانع مداح امروز در ادب هم بسیاری را شگفت‌زده کرد؛ چراکه تا مدت‌ها فقط پای منبر بزرگانی همچون استاد اکبرزاده، مؤید و خوش‌چهره زانو می‌زد و همیشه دوست داشت بیشتر یاد بگیرد تا بگوید می‌دانم. با سعید قانع در باره سبک زندگی و مداحی اش دقایقی به گفت وگو نشستیم که حرف های جالبی زد.

*نسل امروز علاقه بسیاری به ستایشگری اهل‌بیت دارند به نظرشما چه معیارهایی برای مداح شدن وجود دارد؟

اولین و تأثیرگذارترین معیار بدون شک، صدای خوب است. در وهله بعدی اطلاعات کافی نسبت به کاری که می‌خواهد انجام بدهد و در زمینه زندگانی و مسیر زندگی اهل‌بیت نیز مطالعات زیادی داشته باشد.

* استادانتان در حوزه مداحی اهل‌بیت(ع) هم چنین نظری دارند اصلا چه توصییه ای می کنند ؟

توصیه که زیاد دارند. یکی از این توصیه‌ها خلوتی است که خود مداح باید برای خودش داشته باشد. در این خلوت تحقق مواهبی همچون توسل، نماز اول وقت، احترام به پدر و مادر و عمل کردن به آنچه که از مستمعین می‌خواهیم، امکان‌پذیر می‌شود.

*کدام یک از تغییر سبک‌ها را قبول دارید و کدام یک را رد می‌کنید؟ آیا به انحراف در مداحی اعتقاد دارید؟

می‌دانید که مقام معظم رهبری بارها در دیدار مداحان بر نوآوری و ابتکارعمل مداحان تأکید بسیاری داشته‌اند. اما نوآوری و ابتکاری که سبک و آداب مداحی اصیل و سنتی را زیر سوال ببرد و به فراموشی سپرده شود اصلاً نوآوری نیست. امروز جوانان نسبت به سبک شور خیلی علاقه‌مند هستند و هر روز هم نبوغ خاصی را در این زمینه به کار می‌برند اما شور همراه با شعور، محتوای جلسه را بالا می‌برد و کمک می‌کند جریان ستایشگری از مسیر درست و اصولی خودش، دور نشود.

*شما با عنوان آسیب شناسی مجالس عزای سیدالشهدا(علیه‌السلام) که گاهی مطرح می شود، موافق هستید؟ اگر نیستید چرا و اگر هستید چه چیزهایی را باید آسیب شناسی کنیم؟

به نظرمن آسیب وجود دارد. چون اگر از چارچوب هر مسئله و موضوعی خارج شوید و نسبت به قوانین آن پایبند نباشید اصطلاحاً ساز مخالف بنوازید قطعاً شاهد آسیب و آفت در آن مسئله و یا موضوع خواهیم بود. جوان‌ها امروز خیلی از مداح‌ها را الگوی خود قرار می‌دهند که متأسفانه آن مداحان بعضی از مسائل را رعایت نمی‌کنند. این آفت‌ها و آسیب‌ها به نوع انتخاب سبک‌ها، اشعار ضعیف و نامناسب و حتی برخورد و رابطه‌های اشتباه در هیئت‌ها برمی‌گردد.

*شما از نسل مداحانی هستید که انتقاد به این نسل زیاد است. اینکه برخی ها استاد ندیده هستند و بعضاً شأن جلسات اهل بیت را رعایت نمی‌کنند یا شورهای نامتعارف می‌خوانند . شما این نقد را به هم نسل‌های خودتان وارد می‌دانید؟

هم می دانم و هم نه. بحث استاد واقعاً یکی از انتقادهای مهم هست که متأسفانه به قول حاج علی انسانی همه الان استادند، شاگرد دیگر پیدا نمی‌شود. متأسفانه به نکته درستی اشاره کردید هر روز بر میزان مداحی که در نسل ما استاد ندیده باشد، افزوده می‌شود؛ ستایشگرانی که هیچ اعتقادی به استاد ندارند. از آن طرف هم هست که بعضی از اساتید و بزرگان ما کمتر می‌دانند و به جوانانی که می‌خواهند مداحی را شروع کنند و نیاز به بعضی از بسترها دارند اهمیت نمی‌دهند. اگر به او میدان بدهند و نسبت به شعر و سبک او اشراف لازم را داشته باشند سطح گسترده این انتقادها به مراتب پایین‌تر می‌آید و آسیب‌ها هم کمتر می‌شود.

*در خیلی از مجالسی که مداحان جوان‌تر اداره می‌کنند، بیشتر سینه‌زنی موردنظر است و با وجود روایات زیادی که در مورد روضه‌خوانی داریم، روضه و اشک جایگاه خود را ندارد. جلسات شما چگونه است و برای این مسئله چه برنامه‌ای دارید؟

مداحی که روضه‌خوان نباشد یا نتواند روضه بخواند را قبول ندارم و سعی می‌کنم در این نوع مجالس که روضه‌خوانی نباشد، شرکت نکنم. ما هرچه روایت از معصومین داریم همه در رابطه با روضه‌خواندن و اشک ریختن است. متأسفانه بیشتر مجالس سینه‌زنی شده! اینجا دوباره برمی‌گردیم به سوال قبل که استاد داشتن مهم است؛ می‌دانید که همه حرف بزرگترها و اساتید، همین است. مجلس باید با پندیات و شعر خوب شروع شود و روضه‌خوانی صحیح و سالم برگرفته از منابع موثق داشته باشیم. چراکه اشک ریختن چیز دیگری است و برکات عجیبی برای زندگی به دنبال دارد.

*شما در هیئت‌تان چقدر به منبر اهمیت می‌دهید و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنید؟

حتماً باید مجلس روضه، سخنران داشته باشد. حتی در جلسات خودمان قبل از سخنران مسائل شرعی بیان می شود مثل پرسش و پاسخ ، چون مستمع ما قبل از هر چیز بایستی احکام دینی و مسائل شرعی را به خوبی یاد بگیرد. لذا مجالس ما حتماً باید از وجود سخنران‌های خوب بهره ببرند.

*از بحث توجه به جوانان خارج نشویم. کم کم باید عرصه را به جوانان سپرد و به آن ها اعتماد کرد. آیا توان پذیرش مسئولیت هیئت داری را در جوانان امروز می‌بینید؟

خیلی زیاد. چون همین جوان‌ها به مرور زمان پیرغلام مجالس و هیئت‌ها می‌شوند به شرطی که قبلاً گفتم شرایط فراهم شود و بزرگترها و اساتید به آن‌ها میدان بدهند. چون اداره کردن مجالس امروز کاری به مراتب سخت‌تر از گذشته است. بزرگترها تجربیات خودشان را در اختیار جوان‌ها قرار بدهند، کنارشان باشند و ساده بگویم پشتیبان نسل جوان ما باشند.

*در برخی از مجالس عزاداری، مداحان رفتارهایی می‌کنند که شاید خیلی با حماسه حسینی هم سویی نداشته باشد. نظرتان در این‌باره چیست؟

این واقعاً ضربه بزرگی به کل جامعه مداحان می‌زند. چراکه یک مداح باید در وهله اول، خودش را از هر لحاظ کنترل کند. چون خیلی از کارهای برای مداح مناسب نیست و باید از هر لحاظ، الگو باشد. خیلی از جوانان مداحان ما را الگوی خودشان قرار می‌دهند و هرکاری از لباس پوشیدن، حرف زدن و حتی راه‌رفتن گرفته تا کوچکترین مسائل اخلاقی مداح را پیروی می‌کنند.

*دغدغه اصلی امروز شما چیست؟

دغدغه اصلی امروز بی سرو سامان بودن بعضی از مداحی‌ها و سبک‌هاست که از زیاد شدن آن، رنج می‌برم. سبک‌هایی که باعث آسیب و ضربه زدن به جلسات شده و متأسفانه جوانان ما هم نسبت به این سبک و نوع خواندن علاقه شدیدی نشان می‌دهند اما به مروز زمان می‌بینند که چقدر از این دریچه به ما آسیب وارد شده است.

*در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید.

برخی از مداحان برای رفتن به جلسات مبالغی می گیرند که در شان مجالس اهل بیت نیست. مداح باید راهی غیر از ستایشگری را برای امرار معاش انتخاب کند. مسئله صله را که این روزها خیلی بر روی آن تأکید دارند متأسفانه در جامعه بد جلوه پیدا کرده؛ من به طی کردن کاری ندارم. اگر مداح در کنار مداحی خود یک کسب و کاری داشته باشد همیشه موفق خواهد بود. اینکه می‌گویم من به اصل مسئله صله کاری ندارم، چون معصومین ما هم به روضه‌خوان و شاعر صله می‌دادند. ولی طی کردن در دستگاه اهل‌بیت دون شأن این ذوات مقدسه و حضرات معصومین است. اکثر مداحان قدیمی ما تأکید داشتند که صله ستایشگری برکت زندگی است اما در کنار مداحی حتماً شغلی را برای خودشان انتخاب و از این راه امرار معاش می‌کردند. چرا معصومین به ستایشگران و شاعران صله‌های ارزشمندی می‌دادند؟ چون این خانواده هیچ‌وقت خوشان را بدهکار کسی قرار نمی‌دادند.

منبع: چهارده

نشريه مشترك موسسه قدس و سايت عقيق