تسبیح گویی همه موجودات نشانی از تعقل آنها است

معظم له افزودند: از این آیه استفاده می شود که خداوند انسانی را بدون حجت و رسول مواخذه نمی کند؛ چنانچه در قرآن بیان شده است که اگر قرار بود، افرادی که پیامبر و حجتی بر آنها نیامده را عذاب دهم این حق بر این مردم مفروض بود که اعتراض کنند.

این مرجع تقلید با ذکر این مطلب که آیات الهی حاکی از این است که علم و دانش منحصر به موجودات زنده نیست بیان کردند: موجودات غیرزنده نیز دارای علم ودانش هستند، ولی این دانش در حد خود آنها است؛ دراین  زمینه قرآن بیان می کند، دل منافقان از سنگ نیز سخت تر است؛ زیرا برخی از سنگ‎ها وجود دارد که از آنها چشمه جاری می‎شود ولی منافقان از این سنگ‎ها نیز سخت‎تر هستند.

ایشان اظهارکردند: یکی از مسایلی که در این ارتباط می توان گفت، آن است که خداوند در قرآن کریم بیان کرده است که برخی از سنگ‏ها از خشیت خدا از بالا به پایین می‎آیند؛ از این آیه مشخص است که سنگ‎ها نیز در حد خود، دارای آگاهی هستند.

این استاد حوزه با ذکر این مطلب که خداوند در سوره اسرا آنچه در زمین و آسمان است تسبیح گوی خداوند است، ولی انسان‎ها شاهد چنین تسبیح گویی نیستند؛ برخی گمان می‎‎کنند که این تسبیح به این معنی است که انسان با نگریستن به این مواد به عظمت حق پی می‎برد در حالی که این مساله با قرآن متعارض است زیرا خداوند بیان می‎دارد که همه موجودات تسبیح گوی خدا هستند.

حضرت آیت الله سبحانی یادآورشد: یکی از سوالاتی که در خصوص توبیخ دوزخیان مطرح است آن است که در سوره یس بیان شده است که برای قریش نذیری نیامده بود؛ پاسخ این است که درست است که در زمان قریش انبیا حضور نداشتند، ولی اوصیایی بودند که مردم رابه راه راست هدایت کند که یکی از آنها جناب عبدالمطلب بود؛ قرآن کریم تمام پیامبران را نام نبرده است و قطعا همیشه روی زمین حجت‎هایی وجود داشته‎اند.

ایشان با اشاره به شبهاتی پیرامون عدم وجود پیامبران الهی در مناطقی چون شرق و آسیا و یا قاره های دیگر اظهارکردند: آنچه قطعی است در  شرق آسیا انبیا و اولیا و حجج خداوند وجود داشته‏‎اند؛ فرض کنیم که انسان‎ها انبیا و اولیایی نداشتند، ولی انسان‎ها دارای یک حجت باطنی هستند؛ این بشرها دارای فطرت بوده‎اند و باید طبق فطرت عمل می‎کردند؛ زیبایی راستگویی و عدل و زشتی دروغ و ستم بر همه مشخص است زیرا امری فطری است.

این مرجع تقلید شیعیان با ذکر حدیثی از امام علی(ع) پیرامون ندای درونی و فطرت بیان کردند: مولای متقیان فرمودند، انبیا مسایل جدیدی مطرح نکردند، بلکه آمدند تا آنچه در فطرت ما وجود دارد را بازگو کنند؛ انبیای الهی خاکی که بر روی فطرت‎ انسان‎ها نشسته است را کنار می‎زنند و خوبی ونیکی را به مردم متذکر می‎شوند.

حضرت آیت الله  سبحانی با اشاره به یکی دیگر از آیات سوره ملک تصریح کردند: در جهنم، دوزخیان با خود می‎گویند که اگر دارای گوش و عقل بودیم به دوزخ نمی‏رفتیم؛ این مساله نیز روشن است زیرا این افراد گوش داشتند ولی گوش نمی‎کردند؛ عقل داشتند ولی از آن بهره نمی‎گرفتند.

ایشان گفتند: انسان با انبیا از دو جهت مواجهه می ‏کند، زیرا سخنان آنها را گوش می‎دهد و دوم به سخنان آنها می اندیشد؛ پس این افراد خود را از شنیدن سخن حق انبیا محروم کردند و نخواستند که به سخن حق پیامبران گوش داده و روی آنها تفکر کنند و به همین دلیل است که خداوند چنین خطابی را بیان کرده اند.