۰۴ آذر ۱۴۰۳ ۲۳ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۵ : ۰۲
آشنایی با سوره‌های کتاب آسمانی/ذاریات
ذاریات یعنی بادها و این سوره مکی است.
عقیق:ذاریات جمع ذاریه، به معنی بادهایی است که گرد و غبار را به هوا بلند می کند. در آغاز سوره چنین آمده است:
سوگند به بادهای ذره افشان، و ابرهای گرانبار، و (کشتی ها؛ آن) سبک سیران، و تقسیم کنندگان کار(ها)، که آنچه وعده داده شده اید راست است، و (روز) پاداش واقعیت دارد.
با توجه به این آیات چنانکه می بینید، در ابتدای این سوره به چهار چیز قسم یاد شده است:
1 - ذاریات.
2 - ابرهای گرانباری که باران دارند و آب مورد نیاز انسانها و گیاهان و حیوانات را از دریاها به خشکی می رسانند.
3 - کشتی هایی که در دریاها به راحتی در سیرند. این کشتی ها ارزاق و نیز وسایل مورد نیاز انسانها را از جایی به جای دیگر می برند. بدون استفاده از این کشتی ها، زندگی بسیاری از انسانها دشوار و نظام زندگی آنان مختل می گردد. مانند آنکه نفت و وسایل سوختی و نیز گندم و برنج و کالاهای ضروری بخشی از مردم کره زمین که از سرزمین دیگر تأمین می شود و جابجایی آنها از طریق دریا و با کشتی ها انجام می گیرد.
4 - تقسیم کنندگان کارها، یعنی ملائکه. آنها اوامر خداوند را در بین خود بر حسب اختلاف مقاماتی که دارند تقسیم می کنند.
این آیات چهارگونه به توحید و تدبیر امور عالم توسط پروردگار جهان اشاره دارد. یعنی خداست که با اینگونه اموری که از باب مثال ذکر شد، هستی را اداره می کند.
پس معنی مجموع آیاتی که ذکر شد این است که: سوگند به تمامی اسبابی که در تدبیر عالم موثرند که یقیناً آنچه وعده داده شده اید راست است و قطعاً روز پاداشت واقعیت دارد و فرا می رسد.
این آیات در زمانی نازل شده است که مشرکین بت پرست به شدت با اصول سه گانه توحید و نبوت و معاد، مخالفت می ورزیدند و این اصول را انکار می کردند. از اینرو با چهار قسم پیاپی به آثار رحمت الهی و واسطه های تدبیر عالم، بر وقوع قیامت تأکید می شود و به طور ضمنی به توحید نیز اشاره شد.
این سوره به معاد و انکار آن توسط مشرکین می پردازد؛ با ذکر عذاب آخذت و سرانجام اقوام لوط و فرعون و عاد و ثمود و نوح که دعوت رسولان را نشنیده گرفتند و با آنان به مقابله برخاستند، مشرکان را بیم می دهد. اشاره به سرانجام اقوام گذشته برای عبرت تمامی انسانهاست.
در آیه 50 و 51 در مقام نتیجه گیری می فرماید:
پس به سوی خدا بگریزید، که من از سوی او برای شما بیم دهنده ای آشکارم؛ و با خدا معبودی دیگر قرار مدهید که من از جانب او هشدار دهنده ای آشکارم.
با این بیان، مشرکان را به توحید و یکتاپرستی دعوت میکند.
در آیه 56 هدف از آفرینش چنین بیان می شود:
و ما جن و انس را نیافریدیم، جز برای آنکه مرا عبادت کنند.
آری هدف از آفرینش انسان در یک کلام عبادت خداست. آنان که لذتها و هوسرانیها و هوی پرستی ها و دنیاطلبی ها و زینت های دنیا و ریاست آن و... را هدف زندگی خویش قرار داده اند، کاملا در خطا و اشتباهند. این دنیا برای عبادت و بندگی خداست و آخرت محل بهره انسان از حاصل کار خویش. خوشا به حال اهل تقوا و پرواپیشگان که سرانجامی نیکو برگزیدند. در آیات 15 تا 19 درباره آنان و کردارشان می خوانیم:
پرهیزگاران در باغها و چشمه سارانند. آنچه را که پروردگارشان عطا فرموده می گیرند، چرا که آنها پیش ار این نیکوکار بودند. از شب اندکی می غنودند. و در سحرگاهان طلب آنرزش می کردند. و در اموالشان برای سائل و محروم حقی (معین) بود.
سوگند به بادهای ذره افشان، و ابرهای گرانبار، و (کشتی ها؛ آن) سبک سیران، و تقسیم کنندگان کار(ها)، که آنچه وعده داده شده اید راست است، و (روز) پاداش واقعیت دارد.
با توجه به این آیات چنانکه می بینید، در ابتدای این سوره به چهار چیز قسم یاد شده است:
1 - ذاریات.
2 - ابرهای گرانباری که باران دارند و آب مورد نیاز انسانها و گیاهان و حیوانات را از دریاها به خشکی می رسانند.
3 - کشتی هایی که در دریاها به راحتی در سیرند. این کشتی ها ارزاق و نیز وسایل مورد نیاز انسانها را از جایی به جای دیگر می برند. بدون استفاده از این کشتی ها، زندگی بسیاری از انسانها دشوار و نظام زندگی آنان مختل می گردد. مانند آنکه نفت و وسایل سوختی و نیز گندم و برنج و کالاهای ضروری بخشی از مردم کره زمین که از سرزمین دیگر تأمین می شود و جابجایی آنها از طریق دریا و با کشتی ها انجام می گیرد.
4 - تقسیم کنندگان کارها، یعنی ملائکه. آنها اوامر خداوند را در بین خود بر حسب اختلاف مقاماتی که دارند تقسیم می کنند.
این آیات چهارگونه به توحید و تدبیر امور عالم توسط پروردگار جهان اشاره دارد. یعنی خداست که با اینگونه اموری که از باب مثال ذکر شد، هستی را اداره می کند.
پس معنی مجموع آیاتی که ذکر شد این است که: سوگند به تمامی اسبابی که در تدبیر عالم موثرند که یقیناً آنچه وعده داده شده اید راست است و قطعاً روز پاداشت واقعیت دارد و فرا می رسد.
این آیات در زمانی نازل شده است که مشرکین بت پرست به شدت با اصول سه گانه توحید و نبوت و معاد، مخالفت می ورزیدند و این اصول را انکار می کردند. از اینرو با چهار قسم پیاپی به آثار رحمت الهی و واسطه های تدبیر عالم، بر وقوع قیامت تأکید می شود و به طور ضمنی به توحید نیز اشاره شد.
این سوره به معاد و انکار آن توسط مشرکین می پردازد؛ با ذکر عذاب آخذت و سرانجام اقوام لوط و فرعون و عاد و ثمود و نوح که دعوت رسولان را نشنیده گرفتند و با آنان به مقابله برخاستند، مشرکان را بیم می دهد. اشاره به سرانجام اقوام گذشته برای عبرت تمامی انسانهاست.
در آیه 50 و 51 در مقام نتیجه گیری می فرماید:
پس به سوی خدا بگریزید، که من از سوی او برای شما بیم دهنده ای آشکارم؛ و با خدا معبودی دیگر قرار مدهید که من از جانب او هشدار دهنده ای آشکارم.
با این بیان، مشرکان را به توحید و یکتاپرستی دعوت میکند.
در آیه 56 هدف از آفرینش چنین بیان می شود:
و ما جن و انس را نیافریدیم، جز برای آنکه مرا عبادت کنند.
آری هدف از آفرینش انسان در یک کلام عبادت خداست. آنان که لذتها و هوسرانیها و هوی پرستی ها و دنیاطلبی ها و زینت های دنیا و ریاست آن و... را هدف زندگی خویش قرار داده اند، کاملا در خطا و اشتباهند. این دنیا برای عبادت و بندگی خداست و آخرت محل بهره انسان از حاصل کار خویش. خوشا به حال اهل تقوا و پرواپیشگان که سرانجامی نیکو برگزیدند. در آیات 15 تا 19 درباره آنان و کردارشان می خوانیم:
پرهیزگاران در باغها و چشمه سارانند. آنچه را که پروردگارشان عطا فرموده می گیرند، چرا که آنها پیش ار این نیکوکار بودند. از شب اندکی می غنودند. و در سحرگاهان طلب آنرزش می کردند. و در اموالشان برای سائل و محروم حقی (معین) بود.
پی نوشت:
گلستان سوره‌ها – ص 54
محمدحسین جعفری
منیع:تسنیم
گزارش خطا
