۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۲ : ۱۵
امروز آغاز خلافتِ معاويهِ دوّم اموى
براساس تاريخ امروز 15 ربيع الاول - خلافت معاويه دوّم اموى - سال 64 هجرى قمرى بوده است.
عقیق:معاويه پسر يزيد بن معاويه در حدود سالهاى 39 تا 44 قمرى، از زنى به نام " اُمّ هاشم بنت أبى هاشم بن عتبه اموى" زاييده شد و جدّش معاوية بن ابى سفيان كه در آن زمان، زنده و در رأس حكومت بود، نام خود را براى وى برگزيد و او را به "معاويه دوّم" موسوم نمود.
معاويه دوّم، با اين كه در دستگاه جنايت كارانه اموى رشد و تربيت يافته بود، با اين حال اهل فتنه و فساد نبود و براى اشباع هواهاى نفسانى و دست يابى به مطامع دنيوى، رغبت چندانى از خود نشان نمىداد.
وى، ولى عهد پدرش يزيد بن معاويه بود. بدين جهت، پس از هلاكت يزيد در 15 ربيع الاوّل سال 64 قمرى به خلافت برگزيده شد واهالى شام با وى بيعت نمودند.
خلافت وى، چندان دوام نيافت و او تنها بيست روز، يا چهل روز، يا يك ماه و نيم، يا سه ماه و بيست روز، و يا حداكثر چهار ماه در اين مقام بيشتر باقى نماند و معروف است كه خلافت وى، تنها چهل روز بود.
به هر روى، معاويه دوّم بدون اجبار و اكراهى، از مقام خلافت استعفا داد و خود را از اين مهلكه نجات داد.
درباره علت و انگيزه اصلى كنارهگيرى وى، ديدگاه گوناگونى بيان شده است. برخى از تاريخ نگاران معروف اهل سنّت كه از كنارهگيرى وى ناخرسند بوده و اين كار وى را ناپسند مىدانستند، در بيان اين رويداد بزرگ، صرفاً به ذكر تاريخ آن بسنده كرده و چيزى درباره انگيزه آن بيان نكردند و يا آنهايى كه مىخواستند در اين باره نظرى بدهند، انگيزه اصلى كار وى را ضعف جسمى و بيمارى وى برشمردند. به هر صورت، واقعيتهاى اين ماجرا را بيان نكردند. (1)
ولى از برخى گفتارشان به دست مىآيد كه وى خود را شايسته خلافت نمىديد و اساساً بنى اميه را لايق اين مقام نمىدانست و در ديدگاه او، تصّدى خلافت از سوى آنان، غصب خلافت بود و اين مقام بايد به صاحبان حقيقىاش مىرسيد.
بدين جهت، هنگامى كه مرگش فرا رسيد، درباريان و بزرگان بنى اميه از او در خواست كردند كه وى جانشينى براى خويش تعيين كند تا پس از مرگ وى، مردم با او بيعت كنند، ولى وى در پاسخشان گفت: لا أتزّود مرارتها الى آخرتى و أترك حلاوتها لبنى اميه؛ (2) من از تحمل و سختى آن چيزى براى آخرتم ذخيره نكردم و شيرينى )دنيوى( آن را براى بنى اميه وا مىگذارم .
معاويه دوّم در ايّامى كه در مقام خلافت بود، كمتر در ميان مردم مىآمد و در اجتماعات و گردهمايىهاى آنان آشكار مىشد و بيشتر در خانه مىنشست و عزلت و خانه نشينى را ترجيح مىداد.
"ضحّاك بن قيس" كه از ياران معاوية بن ابى سفيان و فرزندش يزيد بود و در خلافت معاويه دوّم، مقام جانشينى خليفه را بر عهده داشت، به جاى وى در ميان مردم مىآمد و براى آنان نماز مىخواند و به رتق و فتق امور مىپرداخت. سرانجام مرگ معاويه دوّم فرارسيد و پس از چندين روز عزلت و خانه نشينى، از اين دنيا به سراى ديگر شتافت.
برخى معتقدند كه قدرتمندان اموى، وى را مسموم كرده و از ميان برداشتند تا زمينه را براى خودكامگى خويش فراهم كنند.(3)
با مرگ وى در بسيارى از مناطق اسلامى آشوب و بلوا هايى پديد آمد و سرانجام، " مروان بن حكم" به خلافت رسيد و به عنوان چهارمين خليفه اموى اين پست مهم را تصاحب كرد و از اين تاريخ، حكومت بنى اميه از تيره سفيانى به تيره مروانى منتقل گرديد.
پی نوشت ها:
1- تاريخ الطبرى، ج 5، ص 501؛ تاريخ الاسلام، ج 5، ص 250؛ البداية و النهاية، ج 7-8، ص 260
2- البداية و النّهاية، ج 8، ص 260
3- همان، ص 261
منبع:حج
211008
معاويه دوّم، با اين كه در دستگاه جنايت كارانه اموى رشد و تربيت يافته بود، با اين حال اهل فتنه و فساد نبود و براى اشباع هواهاى نفسانى و دست يابى به مطامع دنيوى، رغبت چندانى از خود نشان نمىداد.
وى، ولى عهد پدرش يزيد بن معاويه بود. بدين جهت، پس از هلاكت يزيد در 15 ربيع الاوّل سال 64 قمرى به خلافت برگزيده شد واهالى شام با وى بيعت نمودند.
خلافت وى، چندان دوام نيافت و او تنها بيست روز، يا چهل روز، يا يك ماه و نيم، يا سه ماه و بيست روز، و يا حداكثر چهار ماه در اين مقام بيشتر باقى نماند و معروف است كه خلافت وى، تنها چهل روز بود.
به هر روى، معاويه دوّم بدون اجبار و اكراهى، از مقام خلافت استعفا داد و خود را از اين مهلكه نجات داد.
درباره علت و انگيزه اصلى كنارهگيرى وى، ديدگاه گوناگونى بيان شده است. برخى از تاريخ نگاران معروف اهل سنّت كه از كنارهگيرى وى ناخرسند بوده و اين كار وى را ناپسند مىدانستند، در بيان اين رويداد بزرگ، صرفاً به ذكر تاريخ آن بسنده كرده و چيزى درباره انگيزه آن بيان نكردند و يا آنهايى كه مىخواستند در اين باره نظرى بدهند، انگيزه اصلى كار وى را ضعف جسمى و بيمارى وى برشمردند. به هر صورت، واقعيتهاى اين ماجرا را بيان نكردند. (1)
ولى از برخى گفتارشان به دست مىآيد كه وى خود را شايسته خلافت نمىديد و اساساً بنى اميه را لايق اين مقام نمىدانست و در ديدگاه او، تصّدى خلافت از سوى آنان، غصب خلافت بود و اين مقام بايد به صاحبان حقيقىاش مىرسيد.
بدين جهت، هنگامى كه مرگش فرا رسيد، درباريان و بزرگان بنى اميه از او در خواست كردند كه وى جانشينى براى خويش تعيين كند تا پس از مرگ وى، مردم با او بيعت كنند، ولى وى در پاسخشان گفت: لا أتزّود مرارتها الى آخرتى و أترك حلاوتها لبنى اميه؛ (2) من از تحمل و سختى آن چيزى براى آخرتم ذخيره نكردم و شيرينى )دنيوى( آن را براى بنى اميه وا مىگذارم .
معاويه دوّم در ايّامى كه در مقام خلافت بود، كمتر در ميان مردم مىآمد و در اجتماعات و گردهمايىهاى آنان آشكار مىشد و بيشتر در خانه مىنشست و عزلت و خانه نشينى را ترجيح مىداد.
"ضحّاك بن قيس" كه از ياران معاوية بن ابى سفيان و فرزندش يزيد بود و در خلافت معاويه دوّم، مقام جانشينى خليفه را بر عهده داشت، به جاى وى در ميان مردم مىآمد و براى آنان نماز مىخواند و به رتق و فتق امور مىپرداخت. سرانجام مرگ معاويه دوّم فرارسيد و پس از چندين روز عزلت و خانه نشينى، از اين دنيا به سراى ديگر شتافت.
برخى معتقدند كه قدرتمندان اموى، وى را مسموم كرده و از ميان برداشتند تا زمينه را براى خودكامگى خويش فراهم كنند.(3)
با مرگ وى در بسيارى از مناطق اسلامى آشوب و بلوا هايى پديد آمد و سرانجام، " مروان بن حكم" به خلافت رسيد و به عنوان چهارمين خليفه اموى اين پست مهم را تصاحب كرد و از اين تاريخ، حكومت بنى اميه از تيره سفيانى به تيره مروانى منتقل گرديد.
پی نوشت ها:
1- تاريخ الطبرى، ج 5، ص 501؛ تاريخ الاسلام، ج 5، ص 250؛ البداية و النهاية، ج 7-8، ص 260
2- البداية و النّهاية، ج 8، ص 260
3- همان، ص 261
منبع:حج
211008
گزارش خطا
