تکالیف و وظایف والدین نسبت به فرزندان در سیره رضوی (۱)
تربیت به معنای فراگیر آن عبارت است از جهت دهی استعدادهای موجود در آحاد جامعه به سوی بالفعل شدن، که بی شک این امر اساس کار ائمه و سیره رضوی بوده است.
عقیق:تربیت رضوی یعنی جهت دهی و هدایت استعداد افراد به سمت و سوی کمالات دینی و مظاهر اسلامی که در واقع کمالات الهی انسان است. یکی از سعادت های خانواده، داشتن فرزند است و فرزندان به فضای خانه و خانواده، گرمی و نشاطِ خاصی می بخشند و از این رو دین مبین اسلام بر این امر تاکید فراوانی داشته است و به ندرت دیده می شود خانواده بی فرزند، در مسیر طبیعی خود سیر کند. از این رو امام رضا (ع) فرموده است: إنَّ اللهَ تَعَالی إذَا أرَادَ بِعَبدٍ خَیراً، لَم یُمِتهُ حَتَّی یُرِیَهُ الخَلَفَ؛ هر گاه خداوند، خیر بنده ای را بخواهد، او را نمی میراند تا اینکه جانشینش (فرزندش) را به او نشان دهد.هر یک از والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند که باید به آن توجه کرده و به مرحله عمل برسانند. از سنت های مهم و ارزشمند در ابتدای تولد، گفتن اذان و اقامه در گوش کودک است که امام رضا (ع) فرموده است: «إذَا وُلِدَ مَولُودٌ فَأذَّن فِی اُذُنِهِ الاُیمَنِ وَ اُقِم فِی اُذُنِهِ الاٌیسَر؛ هر گاه فرزندی به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او، اقامه بخوان. روایات اسلامی، فلسفه ی این عمل را در ابتدای تولد کودک، پناهی در برابر القائات و لغزش های شیطانی ذکر کرده اند.یکی دیگر از امور مدنظر پیشوای هشتم پس از تولد فرزندان پاک نمودن آنان است. آن حضرت (ع) درباره ی بهداشت کودک فرموده است: «قَالَ النَّبِی (ص) اغسِلوُا صِبیَانَکُم مِنَ الغَمَرِ فَإِنَّ الشَّیطَانَ یَشَمُّ الغَمَرَ، فَیَفزَعُ الصَّبیَّ فِی رُقَادِهِ وَ یُتَأذَّی بِهِ الکَاتِبَانِ؛ حضرت رسول (ص) فرمود: کودکان خود را از آلودگی ناشی از چربی بشویید و پاکیزه کنید؛ زیرا شیطان، بوی چربی را استشمام می کند و در خواب، کودک را به وحشت می اندازد و فرشتگان موکل او، آزار می بینند.یکی دیگر از سنت های مستحبی که امام رضا (ع) به آن توجه نموده، این است که دهان فرزند را پس از تولد، با آب فرات و یا عسل بگشایند. آن امام همام (ع) در این رابطه فرموده اند: «وَ حَنَّکهُ بِمَاءِ الفُرَاتِ اِن قَدَرتَ عَلَیهِ اَو بِالعَسَلِ سَاعَةً یُولَدُ؛ اگر توانستی دهان بچه را با آب فرات یا عسل بگشا، در ساعتی که به دنیا آمده است. این دستورات، دقت دین مبین اسلام را می رساند که برای لحظه، لحظه ی زندگی برنامه دارد؛ حتی برای چگونگی بازگشایی دهان کودک.تغذیه از شیر مادر از دیگر امور مدنظر در سیره رضوی است. معمولاً تا زمانی کودک، استعدادِ هضم غذاهای متنوع را پیدا نکرده است، بهترین غذای کودک، شیر مادر است؛ هر چند امروزه، به این امر، کمتر توجه می شود؛ ولی اولیای دین، به ویژه پیامبر اکرم (ص) درباره جایگاه شیر مادر توجهی خاص داشته اند. امام رضا (ع) در این باره می فرماید: قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص) لَیسَ لِلصَّبِیِّ لَبَنٌ خَیرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛ حضرت رسول (ص) فرموده است: برای کودک، شیری بهتر از شیر مادرش نیست.پی نوشت ها:1-عطاردی، مسند الامام الرّضا (ع): ج 2: 278. 2-مجلسی، بحارالانوار: ج 101: 91. 3-طبرسی، مکارم الاخلاق: ج 1: 419. 4-صدوق، فقه الرضا (ع): ج 2: 69. منبع:قدس211008