یزید برای جنگ با حسین(ع) چقدر به مردم کوفه پول داد؟

عقیق:گاهی شاهد انتشار مباحثی درباره برخی وقایع تاریخی اسلام هستیم که صحت یا عدم صحت آن بسیار حائز اهمیت است چرا که در صورت روشن نشدن واقعیت، ممکن است، طرح اینگونه مباحث منجر به برداشت نادرست نسل جوان از وقایع تاریخی شده و در باور سایر وقایع نیز شک و شبهه ایجاد کند.

اخیرا در شبکه های اجتماعی موضوعی دست به دست می چرخید مبنی بر اینکه «یزید به هر نفر اهل خواص کوفه 30 هزار دینار طلا داد و دین آنان را خرید تا در مقابل امام حسین(ع) به میدان جنگ آیند». در واکنش به این مطلب، برخی کاربران رقم مطرح را معادل حدود 13 میلیارد تومان امروز خواندند و حق را به مردم کوفه می دادند و برخی این مطلب را کذب می دانستند و در نهایت موضوع به شوخی با وقایع تاریخی کشید. از آنجایی که ایجاد شبهه در وقایع تاریخی می تواند در پذیرش صحت دیگر وقایع نیز موثر باشد، شفقنا در گفت وگو با چندتن از متخصصان تاریخ اسلام، صحت این موضوع را جویا شده است.

استادان تاریخ معتقدند اگرچه مبلغ مورد اشاره در هیچ سند تاریخی وجود ندارد اما تطمیع مردم، سران قبایل و عشایر و سپاهیان از سوی دستگاه یزید برای مقابله با امام حسین (ع) صحت و سند تاریخی دارد.

یزید با تطمیع و تهدید مردم را از امام حسین(ع) جدا کرد

محمدهادی یوسفی غروی در گفت و گو با شفقنا اظهار کرد: بیت المال کوفه انباشته شده بود و یزید به جای نعمان بن بشیر انصاری که عزل شده بود ابن زیاد را از بصره به کوفه و برای آمادگی رویارویی با امام حسین(ع) فرستاد. بیت المال فراوان از دست نعمان ابن بشیر والی قبلی به دست یزید رسید و او کیسه های زر را برای خریداری سران سپاهی که با مسلم ابن عقیل بیعت کرده و علیه ابن زیاد بیرون آمده بودند را سرازیر کرد که آن افراد را از جانب مسلم به سمت خویش جدا کند. این مطلب در کتاب تاریخ طبری مطرح شده است اما اینکه این ارقام را از کجا آوردند معلوم نیست.

او تصریح کرد: ارقام مطرح شده در شبکه های اجتماعی سند تاریخی ندارد یعنی ما منبع تاریخی معتبری نداریم که مبالغ معینی ذکر کرده باشد و تنها این مطلب وجود دارد که یزید با دو عامل تطمیع و تهدید مردم را از مسلم بن عیقل و در نهایت از امام حسین(ع) جدا کرد و به تعبیر رایج، یزید روسای قبایل و عشایر کوفه را خرید.

سندی درباره پرداخت مبلغ مشخص از سوی یزید به خواص وجود ندارد

دکتر صادق آیینه وند، استاد تاریخ اسلام و رییس پژوهشگاه علوم انسانی در گفت و گو با شفقنا اظهار کرد: در زمان امام حسین(ع) مردم به سه گروه قابل تقسیم بودند، گروه اول کسانی بودند که نه به خاطر یزید بلکه به دلیل دنیاطلبی از یزید پشتیبانی کردند، گروه دوم کسانی بودند که بی طرف بودند و نوه پیامبر(ص) را تنها گذاشتند که آنان نیز مانند گروه اول گناهکارند و گروه سوم کسانی بودند که مخلصانه تا آخرین لحظه حیات خود در کنار امام حسین(ع) ماندند.

او گفت: آنچه اخیرا در فضای مجازی مبنی بر پرداخت مبلغی مشخص از سوی یزید به خواص مطرح می شود، فضاسازی است و سندیت تاریخی در این باره وجود ندارد.

عواملی که فاجعه کربلا را ایجاد کرد فراتر از خریداری افراد و فریب با پول بود

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و کارشناس تاریخ اسلام معتقد است: مطلبی صریح درباره ارتباط یزید با کوفیان و وعده‌های مستقیم او به آنان در دست نیست و تا آنجا که از منابع معتبر سراغ داریم سخنی از سی هزار دینار یا مبلغی مشابه برای تطمیع کوفیان وجود ندارد، آنچه وجود دارد، خریدن اشراف قبایل و دادن وعده های مالی از سوی ابن زیاد است.

حجت الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی به شفقنا گفت: اصل مطلب در مورد دادن وعده پست و مقام و مبالغ هنگفت به مردم کوفه درست است و یزید در صدد بود به هر شکل ممکن مردم بخصوص کوفیان را علیه امام بشوراند اما اینکه خود یزید ارتباطی با مردم کوفه داشته و به آنان وعده مالی  داده باشد، در منابع چیزی نیافیتم.

او ادامه داد: آنچه اتفاق افتاد تهدیدها و تطمیع‌های نماینده‌اش ابن‌زیاد در کوفه بود که البته منشأ آن خود یزید به شمار می‌رفت.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: گزارشی منحصر به فرد در مقتل الحسین(ع) نوشته ابوبکر خوارزمی (م 568) آمده که «ابن‌زیاد گفت یزید دستور داده است حقوق و مزایای شما را صد در صد افزایش دهم» و اگر ابهامی در این عدد باشد، دلیلی بر ردّ اصل این مطلب نیست و شواهد و قرائن بر ریخت‌ و پاش یزید برای سرکوبی مخالفانی همچون امام حسین(ع) هیچ بعید نیست.

او تأکید کرد: مطلبی صریح درباره ارتباط یزید با کوفیان و وعده‌های مستقیم او به آنان در دست نیست و تا آنجا که از منابع معتبر سراغ داریم سخنی از سی هزار دینار یا مبلغی مشابه برای تطمیع کوفیان وجود ندارد ولی همانطور که اشاره شد ابن‌زیاد برای خریدن اشراف کوفه و رؤسای قبایل به آنها وعده‌های مالی داد و از سوی دیگر آنان را به قطع حقوق و مستمری تهدید ‌کرد.

صادقی ابراز کرد: عواملی که فاجعه کربلا را ایجاد کرد فراتر از خریداری افراد و فریب با پول است و این موضوع تنها بخشی از عوامل است؛ اگر عامل ترس بر جان و مال درست است مهم‌تر از آن فرهنگ عمومی و تحول ارزش‌های دینی و دگرگونی آنهاست.

او ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت دادن 30 هزار دینار معادل 3 میلیارد تومان امروز به هریک از خواص کوفه از سوی یزید، صحیح نیست ولی این به معنای نفی اصل تطمیع کوفیان بخصوص بزرگان آنان نیست. البته یزید متهم اصلی واقعه کربلاست و اینکه بعدها خواست از آن شانه خالی کند و مسوولیت آن را بر دوش ابن‌زیاد بگذارد، فریب‌کاری و دروغی بیش نبود چه اینکه خود برای اولین بار به حاکم مدینه دستور داد از امام بیعت بگیرد و در صورت سرپیچی، او را گردن بزند.