مستندسازان بقیع از مراجع تقلید جهان اسلام یاری بطلبند

اما در این بین تاکنون در عمر سینمای ایران مستند فاخری در زمینه تخریب قبور ائمه بقیع ساخته نشد تا اینکه طی 10 سال گذشته مجموعه‌ای مردم‌نهاد و آتش به اختیار با سرپرستی احمد ابراهیمی کار تحقیقاتی و مطالعاتی خویش درباره ابعاد پنهان این حادثه را آغاز کردند که مشروح آن را می‌توانید از (اینجا ) مطالعه کنید.

حاصل تلاش این گروه ساخت مستندی به‌نام «پنجره‌های بهشت» بود که طی 3 سال گذشته همواره از شبکه‌های سیما پخش شد که با استقبال بسیار خوبی از سوی نهادهای فرهنگی و مخاطبان عمومی همراه بود. در مستند مذکور برای اولین بار مجموعه‌ای از اسناد مستند نسبت به این رویداد تاریخی به نمایش درآمده است. کارگردان مستند «پنجره‌های بهشت» در بخشی از سخنان خود درباره اسناد این فیلم گفت: در تحقیقات خود درباره مستند بهشت بقیع، به 3 هزار سند اختصاصی دست یافتیم که این اسناد از ایران، افغانستان، عربستان، هندوستان و دولت عثمانی سابق بود. همچنین از دستاوردهای دیگر این پژوهش برپایی نمایشگاهی با عنوان «بهشت بقیع» بود که طی چند دوره در حوزه هنری و برخی سالن‌های فرهنگی هنری برپا شد.

امسال همزمان با سالگرد تخریب قبور ائمه بقیع این مجموعه مردم‌نهاد مستندی در راستای کار قبلی خود با نام «پنجره فولاد بهشت» تدارک دید. این مستند که کار تولیدش در اصفهان انجام شد،  برای اولین بار شخصی را که ضریح اصلی قبور ائمه بقیع(ع) را ساخت، معرفی کرد و در این راستا با یکی از بستگان ایشان گفت‌وگویی ترتیب داد.

اما این مستند فاخر و نیز سایر فعالیت‌های فرهنگی این گروه مردمی برای عرضه آثار بقیع، همانند سایر مستندات دینی برای سازندگان آن به دور از حاشیه و کم‌لطفی‌های مدیران فرهنگی کشور نبود. در این جهت پس از اکران این مستند که در سالروز شهادت امام صادق(ع‌) انجام شد، برای شنیدن دغدغه‌های این مستندساز و پژوهشگر سینمای دینی میزگردی با حضور سیدمحمد حسینی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی و، کمال‌الدین شاهرخ ، عکاس انقلاب و دفاع مقدس ترتیب دادیم.

مشروح این میزگرد را در ادامه می‌خوانید.

** با توجه به اینکه دو مستند فاخر دینی تولید کردید، فضای فرهنگی و فضای حمایت از آثار هنری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

احمد ابراهیمی: امروزه متأسفانه در مسائل فرهنگی دچار برهوت فرهنگی شدیم. به نظرم در کشور اسلامی ما که پیروان اهل‌بیت(ع) هستیم و انقلاب ما بر همین مبنا ایجاد شده، مسائل فرهنگی به ویژه در حوزه دینی دچار کم توجهی شده است. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند حزب‌اللهی‌ها وارد مسائل فرهنگی شوند و باید کارهای فرهنگی را دست بگیرند، عملاً هم همین طور شده است و هم اکنون در عرصه فرهنگی به معنای واقعی کلمه همین عده در حال فعالیت هستند.

کار درباره بقیع در راستای مقابله با تفکر وهابیت و داعش است
احمد ابراهیمی: گروه مردمی بهشت بقیع نهادی مردمی است و چند سال است که در خصوص وهابیت و به ویژه بهشت بقیع فعالیت می‌کند، اگر امروز این گروه مردمی درباره بقیع شریف فعالیت می‌کند، در حقیقت در راستای مقابله با تفکر داعش و وهابیت است. امروزه مردم ایران شناخت درست و صحیحی از موضوع وهابیت ندارند، مثلاً وقتی در سریال پایتخت 5 می‌بینند که یک داعشی به زن ایرانی نگاه بد دارد، مردم تازه حس می‌کنند داعش و وهابیت به چه معناست. ما تا کنون سه مستند تولید کرده‌ایم و قصد داشتیم تا موضوع وهابیت و داعش را به معنای ساده توضیح بدهیم، کاری که در این مستندها انجام دادیم، در همین مسیر است. این فرقه متحجر و عقب‌افتاده و این شجره ملعونه خبیثه، یک لحظه دست از تخریب حرم‌ها و قبور بزرگان دین بر نمی‌دارند. همین امروز اگر فرصت کنند، مقابر و مشاهد دیگری را تخریب می‌کنند. این افراد یک فرقه منجمدی هستند که نه بویی از مذهب و نه حتی بویی از اسلام برده‌اند.

محجوریت یاد اهل‌بیت(ع) نسبت به مسأله ورزش
احمد ابراهیمی: گروه مردمی بهشت بقیع به رسم هر ساله و بر اساس وظیفه خود، قصد داشت یک سری اقدامات فرهنگی و روشنگری را انجام دهد، اما محقق نشد، متأسفانه امسال از مجموعه‌های فرهنگی کشورمان اقدامی ندیدیم. بعضی از دوستان در اتاق فکر ما می‌گویند این اشکالات به جهت همزمانی ایام هشتم شوال با جام جهانی فوتبال در روسیه بوده است، وقتی در گوگل نام جام جهانی 2018 را به فارسی جستجو می‌کنیم، حدود 104 میلیون صفحه مطلب را نمایش می‌دهد، اما در همین ایام وقتی کلمه بقیع را به فارسی جستجو کردیم فقط حدود 80  صفحه مطلب نمایش داده شد. ما هم قبول داریم که شادی و شعف حق مردم است و جام جهانی یک فرصت ویژه برای ایجاد شادی در بین مردم است به ویژه زمانی که تیم ملی کشور عزیزمان نیز در این مسابقات جهانی حضور دارد، اما باورها و اعتقادات مذهبی نیز برای مهم است و چه بسا مرتبه آن بسیار بالاتر است،

شما در این ایام دیدید که شهرداری‌ها در سطح شهر به چه میزان تبلیغات شهری در خصوص جام جهانی انجام دادند، اما در هشتم شوال و در سالروز «تخریب حرم چهار امام مظلوم علیهم‌السلام» حتی یک بنر در سطح شهر دیده نشد و اگر هم وجود داشت، آن هم توسط مردم و هیأت‌های مذهبی و مردمی سرپا شده بود.

احمد ابراهیمی: در ایام هشتم شوال اکثر شهرهای مهم و مسلمان اقدام به اعتراض کردند و تظاهرات سراسری انجام دادند، شهرهای واشنگتن دی سی، نیویورک، کراچی، نجف، کربلا، اسلام آباد، دهلی، لکهنو و ده‌ها شهر دیگر اقدامات اعتراضی خود را نشان دادند و در مقابل دولت سعودی شعار داند و خواستار بازسازی بقیع شریف بودند؛ تنها کشوری که هیچ اقدامی انجام نداد ما بودیم. اگر ما به عنوان ایران اسلامی در این خصوص اقدامی نکنیم آن وقت یک جماعتی که به شیعه انگلیسی معروفند برای بقیع کار می‌کنند تا جایی که توانستند شبکه بقیع را راه‌اندازی کنند؛  این در حالی است که نوع نگاه ما با آنها متفاوت است که مهم‌ترین آنها عدم تعارض شیعه انگلیسی با وهابیت و سعودی‌هاست. آنها با این شجره خبیثه ملعون مشکلی ندارند و یا حداقل در ظاهر این طور نشان می‌دهند.

احمد ابراهیمی: گروه مردمی بهشت بقیع در سال جاری برای جذب مشارکت‌های خود به سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی مراجعه کرد، اغلب این نهادها با بودجه بیت‌المال اداره می‌شوند و در حوزه وظایف آنها تکریم و تعظیم و پیشبرد امور دینی و فرهنگی به ویژه اهل‌بیت علیهم‌السلام وجود دارد و این نهادها موظفند در این خصوص اقداماتی انجام بدهند، اما در عمل شاهدیم که این سازمان‌ها و نهادها نهایت اقدامی که انجام می‌دهند، چاپ یک بنر تسلیت مثلاً ایام شهادت امام صادق(ع) است.

رغبتی از نهادهای فرهنگی در حمایت از جوانب مستند ندیدیم
احمد ابراهیمی: گروه مردمی بهشت بقیع  تقریباً با دوازده نهاد فرهنگی کشور مکاتبه و درخواست مشارکت از آنها کرد. هر کدام از مکاتبات به صورت حضوری و تلفنی بارها پیگیری شدند. به عنوان نمونه در اوایل سال جاری بحث از مکاتبات فراوان توانستیم یک جلسه حضوری با یکی از معاونین محترم سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران را هماهنگ کنیم. وقتی جلسه برگزار شد، آن مسئول فرهنگی بیان داشت که موضوع مورد نظر شما اهل‌بیتی است و ما تمام توان خود را برای آن بکار می‌گیریم. ایشان از طرح‌های ارائه شده برای ایام هشتم شوال بسیار تعریف و تمجید کردند، اما پس از پایان جلسه و فردای آن روز تا همین امروز که در خدمت شما هستیم، دیگر هیچ پاسخی دریافت نکردیم.

احمد ابراهیمی: دوستان ما را به طور کلی فراموش کردند، وقتی به صورت تلفنی زنگ می‌زدیم، هر بار با یک جمله مواجه بودیم ک از طرف مدیر دفتر ایشان بیان می‌شد حاج آقا هنوز دستور نداده‌اند و نامه شما در کارتابل قرار دارد. این پیگیری‌ها به حدود 18 مرتبه رسید و ما ناامیدانه منتظر معجزه‌ای بودیم. مشابه همین رفتار در دیگر سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور برای ما اتفاق افتاد. زمانی که در اتاق فکر گروه، در حال بررسی اوضاع بودیم، گزارشات مشابه دیگری در این خصوص به دستمان می‌رسید.

اغلب مدیران فرهنگی در خواب عمیقی هستند
احمد ابراهیمی: تقریباً 12 نهاد و سازمان دیگر همین طور عملاً ما را سرکار گذاشته بودند. یادم است دوستانی در شهر مشهد مقدس یک مجموعه تفریحی با نام پارک بازی معارفی ساخته بودند که شبیه پارک‌های بازی معروف دنیا مثل دیزی لند بود، اما با نگاه دینی و معرفتی ، کار این دوستان درجه یک و عالی بود، اما هیچ کدام از نهادهای فرهنگی و سازمان‌های مرتبط دست آنها را نگرفته بودند و هم اکنون دچار بدهی‌های سنگین مالی شده بودند، وقتی این اتفاقات را در کنار موارد مشابه قرار می‌دهیم و نوع برخوردی که ما می‌شد را بررسی می‌کردیم، پی به این حقیقت تلخ می‌بردیم که متأسفانه و با کمال تأسف اغلب مدیران فرهنگی کشورمان در خواب عمیقی هستند.

در ایام تخریب بقیع دغدغه سیما دعوت از بازیکنان خارجی بود
احمد ابراهیمی: اکنون چند روزی از ایام سالگرد تخریب بهشت بقیع در هشتم شوال گذشته است و همین ایام بود که شیعیان در ایران و در خود عربستان، کربلا و دیگر شهرهای مسمان همه‌گی عزادار بودند و دسته‌جات سینه‌زنی راه انداخته بودند، ما به جای اینکه در این موضوع مهم و موضوعی که به موضوع وهابیت و داعش بر می‌گردد، کار کنیم و روشنگری کنیم، همچنان در پی این هستیم که کدام بازیگر فوتبال خارجی را به برنامه تلویزیونی ببریم. هر چیزی در جای خود خوب است.

بدقولی مسئولان نمایشگاه قرآن به بهانه هزینه تنها چاپ 30 پوستر
احمد ابراهیمی: در همین ایام تلاش کردیم تا در نمایشگاه قرآن حضور داشته باشیم و غرفه‌ای را در اختیار بگیریم، بعد از کلی هماهنگی و نامه‌نگاری و پیگیری‌های متعدد تلفنی و حضوری، چند روز قبل از آغاز نمایشگاه قرآن وعترت، خودمان وقتی دیدیم با ما تماس نمی‌گیرند، تماس گرفتیم و پاسخ دادند، این موضوع فعلاً دغدغه ما نیست و نمی‌توانیم کمکی بکنیم و مسائل مالی اجازه همکاری نمی‌دهد. ما فقط از آنها خواسته بودیم تعداد 30  عدد تابلو عکس را چاپ کنند، شاید هزینه این کار حدود چهار یا پنج میلیون تومان می‌شد. این تابلوها شامل تصاویر بسیار مهم و دیده نشده ای از مدینه منوره و بهشت بقیع بودند که عموم مردم را با این واقعه آشنا می کرد، ولی به جهت کم‌توجهی این دوستان، این برنامه نیز اجرا نشد.

عدم همکاری مرکز اسناد ملی در ثبت یک سند مهم درباره بقیع
احمد ابراهیمی: باز در همین ایام با مرکز اسناد و کتابخانه ملی مذاکره کردیم و بیان کردیم که سندی مهم و تاریخی در اختیار داریم که مربوط به نود و پنج سال قبل است و این سند توسط پادشاه وقت عربستان نوشته شده است و خطاب آن شخصی به نام علامه شیخ عبدالرحیم صاحب الفصول حائری است. در این سند تاریخی اجازه آزادانه زیارت و بازسازی بقیع شریف داده شده ولی متأسفانه این سند پیگیری نشده و کماکان در منزل شخصی فرزندان علامه نگهداری می‌شود. از مرکز اسناد ملی تقاضا کردیم که سند را به آنها هدیه بدهیم و آنها نیز یک برنامه شایسته و در شأن اهل‌بیت علیهم‌السلام برگزار کنند و این موضوع رسانه‌ای شود. پس از کلی پیگیری و مراجعات مکرر حضوری و پیگیری‌های فراوان تلفنی، فردی که مسئوول برگزاری این مراسم بود، گفت نتوانستیم این جلسه را هماهنگ کنیم و شاید در آینده این جلسه برگزار شود. اینجا بود که بیشتر پی به مظلومیت بهشت بقیع بردیم و متوجه شدیم که دوستان ما در فضای دیگری هستند و درک مشترکی بین ما نیست، و خلاصه این برنامه هم عملی نشد.

احمد ابراهیمی: در همان ایام تخریب حرم و بارگام چهار امام مظلوم بقیع یکی از نمایندگان مجلس شورای ملی که پیگیر این واقعه غمبار بود و از بی توجهی‌های دولت وقت ناراحت و عصبانی بود، نامه‌ای را می‌نویسد، در قسمتی از این نامه این طور آمده است و شاید این نامه زبان دل ما هم باشد، ( تا کی بی حالی ؟ تا کی بی اعتنایی ؟ تا کی مسامحه ؟ قلوب مسلمین را مملو از خون کرده‌اند ... آقا بالاسرها ... سیاستمدارها ...  در این موقع حیاتی ... چه کرده‌اند ؟ ... جماعتی بی‌خیال ، چند نفر مشغول کار، ولی چه کار ؟ ... خلاصه تا کنون چه کرده‌اند؟ حرف زده‌اند، حرف خالی و بی فایده ... من احساس می‌کنم در ذات این موضوع مظلومیت وجود دارد، به باور من در لغت نامه اهل بیت علیهم‌السلام وقتی می‌خواهیم معنای بقیع را ملاحظه کنیم در مقابل این کلمه نوشته شده مظلومیت. مظلومیت بقیع از زمانی آغاز شد که تیر کمان داران به تابوت مطهر امام حسن مجبتی علیه‌السلام در زمان تشیع پیکر مطهر ایشان برخورد کرد و این مظلومیت و این ماجرای عجیب غمبار تا امروز هم ادامه دارد.

یک معنای آتش به اختیار، غفلت متولیان فرهنگی است
احمد ابراهیمی: مسئولین فرهنگی کشورمان مسئوول هستند آنها باید اقدامی بکنند، وقتی رهبری از وضعیت فرهنگی کشور گله می‌کنند و می‌گویند من از ناراحتی خوابم نمی‌برد، واقعاً جای تأسف دارد، وضعیت فضای فرهنگی کشور خوب نیست، شبیه بیماری است که در حال مرگ است، اینجاست که وضعیت آتش به اختیار شکل می ‌گیرد، وقتی نهادهای مردمی و جوانان انقلابی و دلسوز می‌بینند که مسئوولین مرتبط اقدامی نمی‌کنند دست به کار شده و اقدامات فرهنگی خود را محقق می‌کنند.گروه مردمی بهشت بقیع نیز در همین راستا و با در نظر گرفتن تمام جوانب، آتش به اختیار در راستای مسائل فرهنگی اقدام به روشنگری می‌کند و الحمدلله اقدامات مؤثر و قابل توجهی را تاکنون رقم زده که همان نهادهای فرهنگی در مقابل تمجید و تعریف کرده‌اند، اما حمایت نکردند؛

لذا متولیان فرهنگی در قبال محصولات فرهنگی و هنری تنها تشویق می‌کنند نه حمایت.

اگر تخریب بقیع تبیین شود، ماهیت پلید وهابیت آشکار می‌شود
حسینی: منشأ تمام مشکلاتی که در جهان اسلام یعنی سوریه و عراق و ... ایجاد شد،‌ تفکرات وهابی بود. اگر هشتم شوال یعنی سالگرد تخریب قبور ائمه بقیع(ع) را برای مردم تبیین کنیم، ماهیت پلید وهابیت در افکار عمومی آشکار می‌شود. آل‌سعود از منافقین حمایت می‌کند. باید پرسید اینها چه سرّی با یکدیگر دارند؟ یکی از روزنامه‌های صهیونیستی گفته بن‌سلمان در قصر پادشاهی اردن با نتانیاهو ملاقات کرده است. می‌خواهند علناً اعلام کنند اکنون مثلثی از صهونیست‌ها، آل‌سعود و منافقین تشکیل شده است. آمریکا هم رسماً اعلام کرده است جایگزین هستند. بنابراین ما باید ماهیت آل‌سعود را نمایش دهیم.آل‌سعود نه تنها بقیع بلکه تمام آثار تاریخی را از بین بردند. حتی مسیرها را تغییر دادند. در گذشته راه مکه به مدینه از غدیر می‌گذشت. پیامبر(ص) هم در آنجا ولایت امیرالمؤمنین(ع) را رسماً اعلام کردند. هر آثاری از اهل‌بیت(ع) بود از مساجد سبعه و ... که مسلمانان در صدر اسلام به دستور پیامبر(ص) در حین جنگ با کفار ساخته بودند، تخریب کردند. همه این مساجد را نیز به این بهانه که می‌خواهیم توسعه دهیم تخریب کردند. به نظرم شما مستندسازان بقیع باید از مراجع تقلید جهان اسلام یاری بطلبند. همچنین اخیراً شورایی به نام اعتاب مقدس جهان اسلام متشکل از آستان‌های مقدس ایران، عراق و ... با محوریت تولیت‌های آنجا شکل گرفته است. ظرفیت مناسبی است تا از این طریق به موضوع بقیع بپردازند.

به غرب باید هجوم فرهنگی کرد و خباثت‌های درونی آنها را نمایاند
حسینی: به جای اینکه حالت انفعالی داشته باشیم، دیگران را به چالش بکشانیم و هجوم فرهنگی کنیم به خصوص در مورد غرب. اخیراً که آمریکایی‌ها شرط و شروطی تعیین کردند و مباحثی مطرح کردند، رهبر معظم انقلاب لیستی از خباثت‌ها و جنایات آمریکا را مطرح کردند. زندان ابوغُریب، زندان گوانتانامو، ماجرای فرقه دیویدیه. اگر واقعاً روی این‌ها کار کنیم، کتاب بنویسیم، شعر بنویسیم، کاریکاتور درست کنیم، فیلم بسازیم،‌ مستند بسازیم، خیلی دستمان پر خواهد بود، ولی ما کاری نمی‌کنیم و اینها‌ کم کم به فراموشی می‌رود تا حدی که وزیر خارجه آمریکا شکایت می‌کند در ایران رسوایی اخلاقی شکل گرفته است. کارمان به جایی رسیده که آنان برایمان تعیین تکلیف می‌کنند؛‌ یعنی آن‌ها مقداری جسور و پر رو می‌شوند، چون ما کم‌کاری می‌کنیم.

هنرمندان ارزشی فضای بایسته برای هنرآفرینی در جامعه ندارند
کمال‌الدین شاهرخ: تصور می‌کنم تنها خبرگزاری که از دستاوردهای دینی و مردمی به خوبی حمایت می‌کند،  خبرگزاری تسنیم باشد و از این بابت تشکر می‌کنم.

اما باید عرض کنم متأسفانه وجود معضلاتی همچون عدم حمایت بایسته از آثار هنر ارزشی از سوی رسانه‌ها و مراکز فرهنگی باعث شده سیری نزولی در موضوع فرهنگ کشور داشته باشیم. در حال حاضر فضای بایسته از هنرمندان ارزشی کشور برای هنرنمایی سلب شده است؛ یکی از علل این امر عدم آشنا کردن جوانان با تاریخ فرهنگ معاصر و غنی کشورمان است؛ لذا برای هنرمندانِ ارزشی فضای بایسته برای هنرآفرینی وجود ندارد و از ارزش هنری دینی کاسته شده است. به نظرم این معضلات به متولیان فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی باز می‌گردد. عمده نهادهای فرهنگی که گاهی به صورت موازی و گاهی همسو فعالیت می‌کنند، هر کدام بودجه‌های کلان دریافت می‌کنند، اما متأسفانه این بودجه‌ها عمدتاً در راستایی که باید مصرف شود، هزینه نمی‌شود.

کمال‌الدین شاهرخ:  یکی از علل دیگر رکود فرهنگ در جامعه ایران بی‌تفاوتی یا کم‌تفاوتی متولیان امر فرهنگ است. گاهی در بین مدیران فرهنگی شاهدیم فرد به دنبال ثبت موقعیت خویش است و دغدغه‌های فرهنگی وی در مراحل بعد قرار می‌گیرد و در واقع باید بگوییم با این نگاه مادی‌گرایانه دغدغه‌ای باقی نمی‌ماند. لذا نیروهای ارزشیِ تازه‌کار و افراد صاحب فکر زمانی که وارد فضای فرهنگی و هنری می‌شوند، در چنین فضای منفی قطعاً دیگر هیچ رغبتی برای ادامه کار پیدا نمی‌کنند. 

گاهی در بین مدیران فرهنگی شاهدیم فرد به دنبال ثبت موقعیت خویش است و دغدغه‌های فرهنگی وی در مراحل بعد قرار می‌گیرد

کمال‌الدین شاهرخ: وقتی پای صحبت‌های این مدیران فرهنگی می‌نشینیم، از فضایل و مظلومیت‌های اهل‌بیت(ع) می‌گویند و خودشان را فدایی ائمه(ع)‌ معرفی می‌کنند، اما زمانی که باید حمایت عملی کنند، یک قدم هم پیش نمی‌گذارند. این مسأله نشان می‌دهد در برخی مسئولان صداقت کافی وجود ندارد و آن خلوصی که باید شاهد باشیم منسوخ شده است.