اخلاص، خمیر مایه نوکری است

عقیق- ده سال بیشتر نداشت که با تشویق‌های پدرش مرحوم حاج حسن ارضی نوحه‌خوانی را آغاز کرد. نخستین مداحی‌اش در ایام شهادت امیرالمومنین(ع) در دبستان احمدیه بود. خودش می‌گوید پدرش بیشترین تأثیر در مداحی او داشته: پدری که نیم‌قرن کمیل‌خوان سال‌های دور حرم حضرت عبدالعظیم(ع) بود و از نزدیکان ذاکران بزرگی چون حاج اکبر ناظم، شیخ رضا سراج و شیخ محمدحسین زاهد بود. مهدی ارضی در کنار مجالس هفتگی پدرش که شب‌های جمعه بود، هیئت «مهدی جان» را راه‌اندازی کرد که امروز پاتوق جوان‌هاست.

*چه شد که مداح شدید و بیشترین تأثیر در مداحی را چه کسی روی شما گذاشت؟

پدرم مرحوم حاج حسن ارضی خیلی دوست داشت وارد این کار شویم و پسرانش را به نوکری حضرت اباعبدالله(ع) تشویق می‌کرد. به خاطر همین رسماً از 10 سالگی با دو رباعی که پدرم به بنده داد مداحی را شروع کردم. او جمعه شب‌ها برنامه‌ای را برگزار می‌کرد که بسیاری از اساتید امروز در آن جلسه حضور داشتند و تا اواخر عمر پدرم نزدیک به 50 سال این جلسه دایر بود توفیق داشتم در آن جلسه عرض ادبی داشته باشم و علاوه بر این هیئتی را تحت عنوان «مهدی جان» تأسیس کنم. البته بعدها با حمایت پدرم به جلسات حاج منصور ارضی مخصوصاً جلسه یکشنبه شب‌ها و شرح زیارت جامعه کبیره‌اش راه پیدا کردم. پدرم اولین استادم بود و بعد حاج منصور ارضی حق بزرگی در نوکری من داشته‌اند. شدیداً به پدرم علاقه داشته و دارم در کنار آن از اساتیدی همچون حاج احمد آرام، حاج اکبر بازوبند، حاج علی آهی، حاج حسن خلج، حاج علی انسانی و حاج محمدرضا طاهری استفاده کرده‌ام.

*ظاهراً پدرتان لقب «فخرالمادحین» را هم داشتند، درست است؟

بله. حاج حسن ارضی به اذعان بزرگان این صنف که بسیاری از آن‌ها از دنیا رفته‌اند و برخی هنوز در قید حیاتند مثل حاج اکبر بازوبند اخلاص عجیبی داشت. جلسه شب‌های شنبه که تشکیل می‌شد پدرم اصرار داشت هر مداحی اگر شده حداقل دو خط بخواند پدرم یک سابقه پنجاه ساله در نوکری در وادی‌ دعای کمیل و دقت در آرایش صورت و لباس و اقامه نمازهای مستحب و واجب مخصوصاً تقید زیاد به نماز والدین داشت. از وقتی یادم می‌آید این لقب را در مورد پدرم می‌شنیدم.

*در گذشته مجالس امام حسین(ع) واعظ‌محور بوده است و مداحان معمولاً در حاشیه قرار داشتند. اخیراً احساس می‌شود مقداری این توازن به هم خورده، برهم‌خوردن این توازن چه تبعات و آثاری می‌تواند در پی داشته باشد؟

محوریت روضه امام حسین(ع) و جلسه نوکری را بزرگان و اساتید ما بر مبنای وجود یک عالم می‌دانستند که از منبر او استفاده شود. متأسفانه این نکته این روزها کمرنگ شده و علت آن برجسته‌شدن مکلاها در هیئت‌هاست. تا جایی که می‌دانم قدیمی‌ها و نسل قبل از ما خیلی قائل به این نبودند که هرکسی منبر برود مقید بودند یک روحانی که عالم به مسائل دینی است منبر برود. مجلسی که عالم و روحانی نداشته باشد صدمه بزرگی به آن وارد می‌شود و عده‌‎ای ناخودآگاه متوجه این مسئله نیستند.

*به هر حال آقایانی که صاحب کلام هستند کمتر در دسترسند و نکته دیگر بحث صله است.

یک بحث مهم این است که ما امروز دنبال روحانی معروف هستیم که این‌ها به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسند و از طرفی از نظر زمانی سخت در دسترس قرار می‌گیرند. یک زمان می‌خواهند یک عالم بزرگ و مطرح را برای هیئت یا جلسه‌ای دعوت کنند می‌بینیم آنقدر رقم‌ها بالاست که متولیان قادر به این کار نیستند. از طرف دیگر برخی اوقات وقت آن‌ها وقت ندارند. این عوامل باعث می‌شوند هیئت‌ها از سخنران فاصله بگیرند. علمای ما برای این معضل بزرگ باید فکری بکنند. وقتی بحث صله و پاکت سنگین پیش می‌آید کلامی که باید به جان بنشیند نمی‌نشیند. متأسفانه برخی از واعظان از شرایط اولیه‌شان، تعداد جمعیت، تبلیغ و شرایط برنامه هیئت است. این‌ها میان هیئت‌ها و جامعه روحانیت فاصله می‌اندازد. یکی از نقاطی که این روزها دشمنان هدف قرار داده‌اند همین آفت‌هاست یکی همین تعیین‌کردن‌ پاکت‌های دنیایی است. یادم هست پدرم صله‌ها و پاکت‌های خوبی می‌گرفت اما وقتی پاکت‌هایش را به منزل می‌آورد یک روسری پهن می‌کرد با بغض و گریه توأمان ندای صلی‌الله علیک یا اباعبدالله» پول‌ها را با هم مخلوط می‌کرد تا معلوم نشود چه کسی چقدر داده. حاج منصور ارضی در بحث صله به شدت آن را نهی کرده و بنده هم در این موضوع به ایشان تأسی کرده‌ام.

*به نظرشما مهمترین عامل پیشرفت در مداحی چیست؟

بعد از اخلاص که خمیرمایه نوکری است، مطالعه خیلی مهم است. زانو زدن جلوی مداحان و ستایشگران بزرگ از دیگر عوامل است. حاج منصور ارضی را جزء بزرگترین آن‌ها می‌دانم. من خیلی به مسائل فنی قائل نیستم و اعتقادی به سبک و دستگاه ندارم. معتقدم مداح و خواننده با هم تفاوت دارند. البته این‌ها خیلی به هم نزدیک شده‌اند و بعضی از دوستان متأسفانه آلوده به این داستان شده‌اند.

*دوست دارید مخاطب شما چگونه باشد؟

اعتقادی به مرزبندی‌ها و خط کشی‌ها اعتقاد ندارم. کسی که به دستگاه امام حسین(ع) ورود کرد موظفیم به او احترام بگذارند. برای همین است که ستایشگری میدانی و خیابانی را دوست دارم. وقتی موضوع روضه‌های خارج از کشور به میان می‌آید به راحتی می‌پذیرم، چون برایم دلچسب است. نباید مانع کسانی که با مدل‌ها و اشکال خاصی به امام حسین(ع) عرض ادب می‌کنند بشویم بلکه باید به آن‌ها کمک کنیم.

*اگر مداح نبودید در هیئت چه كاره می‌شدید؟

سینه زن، مستمع، گریه‌خوان و شاید مجلس گرم‌کن خوب...

*در پایان اگر توصیه‌ای به جوانانی كه تازه پا به این راه گذاشته‌اند، دارید بفرمایید.

قائل به این نیستم که کسی خودش بتوانند پا به این عرصه بگذارد. ائمه باید او را انتخاب کنند. یک داستان موهبتی است. فکر نمی‌‎کنم کسی از سی‌دی گوش کردن و یاد گرفتن سبک‌ها خیلی در عرصه مداحی توفیق داشته باشد. چراکه یک مداح واسطه فیض مردم با اهل‌بیت عصمت و طهارت است و باید حلال و حرام، پرداخت خمس، نگاه درست سیاسی و تبعیت از ولایت و عرفان عینی را بدون هیچ کم و کاستی رعایت کند. در راه ستایشگری خیلی باید زحمت بکشیم اما انتخاب و رسیدن به نتیجه با شخص دیگری است. جوانانی که تازه پا در این عرصه گذاشته‌اند. باید در وهله اول اخلاص داشته باشند و خداوند و اهل‌بیت را درنظر بگیرند.

منبع: چهارده

نشريه مشترك موسسه قدس و سايت عقيق