۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۲ : ۱۶
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی:
عبادت بدون تفکر حرکتی بیهوده است
چهره ماندگار فلسفه گفت: سه نوع سخن گفتن داریم؛ نخست نوعی که سخن گفتن معاشرت و روزمره است، دوم سخن تذکر و سوم سخن تفکر است. باید توجه کنیم که بین تفکر و تذکر کدام بالاتر است؟
عقیق: غلامحسین ابراهیمی دینانی عضو انجمن حکمت و فلسفه در برنامه تلویزیونی «معرفت» ابیاتی از نظامی گنجوی بدین شرح قرائت کرد:بسم‌الله الرحمن الرحیم / هست کلید در گنج حکیم
فاتحه فکرت و ختم سخن / نام خدایست بر او ختم کن
پیش وجود همه آیندگان / بیش بقای همه پایندگان
سابقه سالار جهان قدم / مرسله پیوند گلوی قلم
پرده گشای فلک پرده‌دار / پردگی پرده شناسان کار
وی در ادامه عنوان کرد: فلسفه عبادت بدون ذکر و فکر، لغو و یک سری حرکات بیهوده است. اساس عبادت فکر، ذکر و تمرکز است یعنی انسان باید از غیر حق ببرد و توجه ویژه به حق‌تعالی داشته باشد. عمل صورت فکر و ذکر است عملی که ذکر و فکر در آن نباشد، هیچ چیز ندارد.
دینانی همچنین اظهار داشت: این بیات نظامی اشاره دارد به اینکه ارادت بدون اراده ممکن نیست و عبادت محسوب نمی‌شود، ما در نماز اراده می‌کنیم که به حق توجه کنیم، مرید حق شدن هم همان تسلیم شدن است.
وی در پاسخ به این سؤال خود که سعادتمند در دنیا چه کسی است، گفت: همه مردم از سعادت صحبت می‌کنند و هیچکس از آن بدش نمی‌آید اما تعریف ماهوی سعادت چیست؟ آیا همان خوشبختی و خوشوقتی است؟ بنده در یک کلمه با جسارت و اطمینان می‌گویم که در امور دنیوی سعادتی وجود ندارد! ما هر چه در دنیا به دست بیاوریم آخرین کمالات، مال و ثروت و حکومت باز هم خوشبخت نیستیم البته ممکن است یک سلطان بی‌شعوری خود را با مبتذلات خویش خوش بداند، مثل یک کودک که با اسباب‌بازی خوشحال می‌شود اما همان ثروتمندی هم که خود را خوشبخت می‌داند، همواره غصه دارد که هزار نگرانی برای نابودی مال و دارایی تهدیدش می‌کند.
چهره ماندگار فلسفه با بیان اینکه سعادت در دنیا حاصل نمی‌شود و تنها در دنیای جاودان آخرت ممکن است، توضیح داد: بنابراین جاودانگی و سعادت در دنیای مادی امکان پذیر نیست چرا که این دنیا به لحاظ قرآنی، زیستی، فیزیکی و ... نابود شدنی است وقتی همه چیز در این دنیا نابود شود، موجودات مثل انسان هم نابود می‌شوند.
وی در ادامه گفت: البته فیلسوف معتقد است که زمانی منظومه شمسی و کرات نابود می‌شوند باز هم خلاء اتفاق نمی‌افتد بنابراین به عقیده نظامی و سایر حکما آیندگانی هم که در مکمن غیب هستند، در افق استتار و ناپیدا هستند و همچنان این آینده قافله‌سالاری دارد، پس آفرینش هیچ‌گاه تعطیل نمی‌شود و خدا از ازل تا ابد خلاق است.
عضو انجمن حکمت و فلسفه با تأکید بر اینکه خداوند آغاز همه آغازها و وحدت محض است، گفت: نظامی در این اشعار همین نکته را تأکید می‌کند که این عالم پاینده نیست حتی منظومه شمسی هم پاینده نیست چرا که عالم ماده پایندگی ندارد و در حرکت دائم است هر حرکتی هم زوال‌پذیر است اما مجردات که شریعت و فلسفه بدان اعتقاد دارد، نابود نمی‌شود. فرشتگان، عقل آدمی و نفس مجرد نابود شدنی نیست و خداوند فوق همه این مجردات است.
دینانی با بیان اینکه نظامی یک حکیمی است که در اشعارش همه را به اندیشیدن وا می‌دارد، گفت: بدون تفکر نمی‌توان معنی شعر نظامی را فهمید او ما را به تفکر دعوت می‌کند. ما سه نوع سخن گفتن داریم؛ نخست نوعی که سخن گفتن معاشرت و روزمره است، دوم سخن تذکر و سوم سخن تفکر است. باید توجه کنیم که بین تفکر و تذکر کدام بالاتر است؟ تذکر به ما یادآوری می‌آورد و تفکر فکر ما را فعال می‌کند.
گزارش خطا
