تغابن یعنی زیان دیدن و زیان زدن و نیرنگ دو طرفه در معامله و این سوره مدنی است.
عقیق:یکی از اسامی قیامت یوم التغابن یعنی روز فریب و زیان است.غبن به معنی زیان و خسران و فریب و نیرنگ در معامله است. قیامت را روز زیان و نیرنگ گفته اند زیرا در آن روز گمراهان می فهمند که فریب خورده اند و خسارت دیده اند و در دنیا به بیراهه رفته و زیانکار شده اند.
لفظ تغابن به معنای آنست که: دو نفر یا دو گروه یکدیگر را در معاملات بفریبند و خسارت به یکدیگر وارد کنند.
انسان های بی ایمان و گمراه در این دنیا یکدیگر را به غفلت از خدا و معاد و دین و کتاب و رسالت و... فرا می خوانند؛ یکدیگر را به دنیاپرستی و لهو و لعب سوق می دهند و آموزش های الهی انبیاء را خرافات معرفی می کنند. در این کار عده ای سردمدار این حرکت پلید و شیطانی هستند و مشتی نادان، نیز از آنان پیروی می کنند. هر یک از این دو گروه به گونه ای دیگری را مغبون و دچار خسارت می کند:
1 - سردمداران گمراهی و فساد و صاحبان قدرت، با منحرف کردن عوام، آنان را از سعادت حقیقی دور کرده در دام شیطان می افکنند.
2 - پیروان نادان با دنباله روی کورکورانه خود و با اثر پذیری از تبلیغات و تلقینات سردمداران تباهی، آنان را عملا در کارشان تشویق می کنند و در نتیجه، پرچمداران فساد در این منجلاب بیشتر فرو می روند. پس گویا این گروه نادان نیز سردمداران کفر و فساد را به گونه ای فریب داده اند. نتیجه آنکه: روز قیامت برای همه آنان کشف و آشکار می شود که همگی فریب یکدیگر را خورده و مغبون شده اند و یکدیگر را دچار خسارتی بزرگ و جبران ناپذیر ساخته اند.در دنیا گرفتار غفلت بودند و این تغابن را درک نمی کردند؛ اما در آنجا حقایق آشکار می گردد و انسانهای بی ایمان و یا سست ایمان در جایگاه وحشتناکی که برای خود فراهم کرده اند وارد می شوند. در آنجا دیگر جبران ممکن نیست و گرفتار آتش دوزخند. خود را در این حال کاملا فریب خورده و زیانکار می یابند. مانند تاجری که در معاملات خود مغبون شده و نه تنها سودی نبرده، بلکه سرمایه خود را نیز تلف کرده و دچار ور شکستگی شده است. گمراهان نیز چون سرمایه عمر خود را بیهوده تلف کرده اند، در قیامت به حسرت و ندامت مبتلا هستند.
در آیه 9 این سوره می خوانیم:
روزی که شما را برای جمع (یعنی رستاخیز) گرد آورد، آن روز تغابن است و هر کس به خدا ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، گناهانش را می بخشد، و او را در باغهای بهشتی که از زیر (درختانش) جویبارها روان است در آورد. جاودانه در آن بمانند. این است همان کمیابی بزرگ!
تذکر و یادآوری روز تغابن برای آنست که انسانها در این دنیا هوشیار و مراقب باشند که انسانهای بی ایمان آنها را نفریبند (و نیز دچار فریب نفس خویش نگردند.) آنچه از آیه فهمیده می شود این است که همه انسانها فریب خورده و در خسران و تباهی اند، مگر آنها که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند.
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است که: منظور از یوم التغابن روزی است که اهل بهشت، اهل آتش را مغبون می بینند.
پی نوشت:
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 101
محمدحسین جعفری
منبع:تسنیم
