حدید یعنی آهن و این سوره مدنی است.
عقیق: از آنجا که در آیه 25 این سوره سخن از آهن به میان آمده، این سوره حدید نام گرفته است. ترجمه آیه چنین است:براستی (ما) پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و میزان را فرو فرستادیم تا مردم به عدالت برخیزند، و آهن را فرو فرستادیم که در آن صلابت و سختی، و سودهایی برای مردم است، تا خدا معلوم کند چه کسی در نهان، او و پیامبران را یاری می کند. آری خداوند، نیرومند شکست ناپذیر است.
کتاب، میزان و آهن که در آیه ذکر شده است نیاز به قدری توضیح دارد که بدان می پردازیم:
1 - مراد کتاب وحی است، آن وحیی که صلاحیت دارد نوشته شود و به صورت کتاب درآید. تعداد این کتابها پنج است که عبارتند از: کتاب حضرت نوح (علیه السلام)، کتاب حضرت ابراهیم (علیه السلام)، تورات، انجیل و قرآن کریم.
2 - میزان در آیه مذکور، به ترازو و دین تفسیر شده است. دین عبارت است از چیزی که عقاید و اعمال اشخاص با آن سنجیده می شود تا هر بخش از افکار و کردار انسان که با آن مغایرت دارد، اصلاح شود. این سنجش و اصلاح، مایه استحکام زندگی انسان در بعد فردی و اجتماعی، و سعادت فرد و جامعه است. آری، خداوند پیامبران را با کتاب و میزان یعنی دین و آیین حق فرستاده است، تا مردم را به عدالت و دوری از ظلم به یکدیگر رهنمون سازد. به راستی چه نعمت بزرگی است اگر انسانها قدر کتاب و دین را بدانند و در تمام امور دستورات دین را بکار برند. در این صورت هیچ انسانی دست تعدی و ظلم به سوی دیگران دراز نمی کند و حقوق انسانها مورد ظلم و تجاوز قرار نمی گیرد. اما آنگاه که دین کنار گذاشته شود، هر کاری آزاد است و هر کس، هر آنچه دلش بخواهد و بتواند انجام می دهد. در این صورت قانون جنگل در زندگی انسانها حاکم می شود و اقلیتی در دنیا بر اکثریت مردم جهان حکم می رانند و خود را موجوداتی برتر به حساب می آورند و تمام حقوق دیگران را پایمال می کنند و معیار فقط داشتن زور و قدرت می شود و بس.
3 - در پایان، سخن از خلقت آهن است. انسان در جنگها و پیکارها در دفاع از خویش، نیاز به آهن دارد و در ساختن اکثر سلاحهایی که انسان در دفاع از خود از آن بهره می گیرد، از آهن استفاده می شود. بنابراین آهن نیز نعمتی ارزشمند است که در مقابله با تهاجمات و ظلمها و جنگهای تحمیل شده از سوی قدرتهای ظالم بکار گرفته می شود، و به وسیله آن می توان در مقابل تجاوزات ایستادگی کرد. البته آهن دارای منافع بسیار دیگری است که اندکی دقت در وسایل زندگی و اطراف خود به ارزش آن در زندگی پی می بریم.
در ضمن، آیه اشاره دارد که خداوند آهن را خلق کرد تا روشن شود که چه کسی با استفاده از آن، خدا و رسولان او را در جهادها و دفاع از مجتمع دینی یاری می کند.
این سوره ظاهراً پس از فتح مکه نازل شده است و غرض آن تشویق مؤمنین به انفاق در راه خداست، و در آیات 7 و 10 و 11 و 18 از انفاق و قرض دادن به خدا سخن به میان می آورد.
خداوند در این آیات مسلمانان را تشویق می کند که مال خود را در راه مصالح اسلام هزینه کنند. مانند تهیه اسب و سلاح و هزینه جهاد و سایر تدارکات برای دفع کفار و مشرکین و نیز آنچه برای گسترش دین و شریعت مقدس اسلام لازم و ضروری است تا دامنه اسلام در میان انسانها گسترده شود.
در آیه دهم در زمینه این انفاقات به استدلال می پردازد و می فرماید:
و شما را چه شده است که در راه خدا انفاق نمی کنید (حال آنکه) میراث آسمانها و زمین به خدا تعلق دارد...
یعنی: سرانجام، همه شما چشم از جهان و نعمت های آن می پوشید و همه را می گذارید و می روید. پس اکنون که در اختیار شماست، چرا بهره خود را نمی گیرید؟ چرا آن نعمت ها یا برخی از آنها را در راه خدا صرف نمی کنید، تا خداوند چندین برابر در مقابل آنها به شما عطا فرماید.
آری، آنان که از داراییهای خویش در راه خدا انفاق نمی کند، به خویشتن بخل می ورزند.
سوره های قرآن را از نظر تعداد می توان به دو قسمت مساوی تقسیم کرد:
1 - 57 سوره اول قرآن یعنی سوره های یک تا 57 (فاتحه تا حدید.
این سوره ها بالغ بر 27 جزء از سی جزء قرآن است (از اول جزء یک تا آخر جزء 27). به عبارت دیگر این سوره ها نه دهم حجم قرآن را شامل می شود.
2 - 57 سوره دوم قرآن یعنی سوره های 58 تا 114 (مجادله تا ناس.
این سوره ها 3 جزء آخر قرآن را تشکیل می دهد و از نظر حجمی معادل یک دهم قرآن است.
با سوره حدید (سوره 57) قسمت اول پایان می یابد و با سوره مجادله (سوره 58) قسمت دوم آغاز می گردد.
پی نوشت:
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 74
محمدحسین جعفری
منبع:تسنیم
