گفتاری از ابراهیمی‌دینانی
چهره ماندگار فلسفه ایران گفت: «دل» هم می‌تواند بی‌نهایت محبت بورزد و هم بی‌نهایت دشمنی! علت دشمنی‌ها، جنگ‌ها و خونریزی‌های انسان هم همین عدم اتحاد بین صفات انسان و هبوط از جایگاه ویژه انسانیت است.
عقیق:غلامحسین ابراهیمی‌دینانی چهره ماندگار فلسفه ایران و عضو مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در برنامه اخیر معرفت با موضوع «بررسی اندیشه‌های حاج ملاهادی سبزواری؛ قول محققین عرفا در زمینه معرفت شناسی» گفت: ما یک معرفت و یک معرفت‌شناسی داریم، این نکته ساده اما در عین حال پیچیده است، معرفت که در فارسی شناختن معنی می‌شود ما را به شناخت دریا، صحرا، نبات و انسان و ... می‌رساند اما خود شناخت را آیا می‌توان شناخت؟
وی در ادامه افزود: ما چیزها را با شناختن می‌شناسیم اما خود شناختن را هم با شناخت می‌شناسیم. بنابراین زمانی که ما بحث معرفت شناسی، شناخت شناسی یا اپیستمولوژی را مطرح می‌کنیم باید این شناخت به شناختن شناخت بیانجامد. در جهان اسلام روش‌های مختلفی از جمله روش متلکمان شامل روش اشعری و معتزله، روش حکمای مشائی، اشراقی و صدرایی وجود دارد.
دینانی با بیان اینکه ملاهادی سبزواری برای ملاصدرا روشی ویژه شامل روش صدرایی قائل بود، توضیح داد: اندیشه صدرا نه اینکه جدید و نو نباشد، بلکه عصاره مکتب‌های مشاء، اشراق، معتزلی، اشعری و حتی عرفانی است. بنابراین اندیشه‌های ملاصدرا التقاتی نیست، آمیخته و عصاره‌ای از اندیشه‌های گذشتگان است.
این عضو مؤسسه حکمت و فلسفه در ادامه یادآور شد: ملاصدرا بر یک نکته تأکید کرده و آن هم این است که در این عالم همه چیز کامل و ناقص است اما آنچه ناقص و کامل ندارد خود هستی است. کامل‌ترین هستی، هستی حق تبارک و تعالی است یعنی هر آنچه در موجودات دیگر در کمال می‌بینیم در حق است اما در حق آن چیزهایی است که در موجودات دیگر نیست.
وی با تأکید بر اینکه کمال مطلق، کمال حق تعالی است، افزود: آیا غیر حق تعالی هر چقدر هم که کامل باشد، کامل بالذات است؟ خیر. کامل بالذات تنها حق تعالی است درحالیکه غیر حق هرچه هم عظیم باشد در مقابل عظمت حق ناقص است.
دینانی با اشاره به آیه «اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ...» به نقل از حاجی سبزواری گفت: این آیه اشاره به هبوط آدمی زاد و هر آنچه غیر حق است، دارد انسان از بهشت رانده شد و به زمین هبوط کرد همه موجودات همه هبوط می‌کنند نتیجه این هبوط و قصور و آیین آمدن هم دشمنی است حتی حیوانات هم هبوط دارند به همین دلیل هم هست که با هم دشمنی می‌کنند چرا که نقص دارند و به این دلیل که آن را در دیگری می‌بینند، حسادت می‌کنند و دشمنی می‌ورزند.
وی در ادامه اظهار داشت: هبوط تا رسیدن به ماده نخستین یا هیولا اتفاق می‌افتد اما دیگر پایین تر از ماده نخستین عدم یا نیستی است که ما عدم نداریم و عدم یک توهم است چرا که کسی نمی‌تواند به عدم برود.
چهره ماندگار فلسفه ایران با اشاره به بزرگی و کوچکی دل انسان گفت: محبت هر آدم خیلی زیاد است نگاه به کوچکی دل نباید کرد خیلی بزرگ است چرا که دل هم می‌تواند بی نهایت محبت بورزد و هم بی نهایت دشمنی کند، به همین دلیل خداوند در این آیه قرآن به عدو و دشمنی و هبوط اشاره کرده است.
وی همچنین توضیح داد: صفات و ذات الهی با هم اتحاد دارند اما موجودات به این دلیل که متحد نیستند هبوط می‌کنند و عداوت، دشمنی و خونریزی نتیجه این هبوط می‌شود بنابراین انسان‌ها هم اگر نظیر اولیا خدا با هم متحد بودند هرگز دشمنی و جنگ نمی‌کردند.
منبع:فارس
211008
وی در ادامه افزود: ما چیزها را با شناختن می‌شناسیم اما خود شناختن را هم با شناخت می‌شناسیم. بنابراین زمانی که ما بحث معرفت شناسی، شناخت شناسی یا اپیستمولوژی را مطرح می‌کنیم باید این شناخت به شناختن شناخت بیانجامد. در جهان اسلام روش‌های مختلفی از جمله روش متلکمان شامل روش اشعری و معتزله، روش حکمای مشائی، اشراقی و صدرایی وجود دارد.
دینانی با بیان اینکه ملاهادی سبزواری برای ملاصدرا روشی ویژه شامل روش صدرایی قائل بود، توضیح داد: اندیشه صدرا نه اینکه جدید و نو نباشد، بلکه عصاره مکتب‌های مشاء، اشراق، معتزلی، اشعری و حتی عرفانی است. بنابراین اندیشه‌های ملاصدرا التقاتی نیست، آمیخته و عصاره‌ای از اندیشه‌های گذشتگان است.
این عضو مؤسسه حکمت و فلسفه در ادامه یادآور شد: ملاصدرا بر یک نکته تأکید کرده و آن هم این است که در این عالم همه چیز کامل و ناقص است اما آنچه ناقص و کامل ندارد خود هستی است. کامل‌ترین هستی، هستی حق تبارک و تعالی است یعنی هر آنچه در موجودات دیگر در کمال می‌بینیم در حق است اما در حق آن چیزهایی است که در موجودات دیگر نیست.
وی با تأکید بر اینکه کمال مطلق، کمال حق تعالی است، افزود: آیا غیر حق تعالی هر چقدر هم که کامل باشد، کامل بالذات است؟ خیر. کامل بالذات تنها حق تعالی است درحالیکه غیر حق هرچه هم عظیم باشد در مقابل عظمت حق ناقص است.
دینانی با اشاره به آیه «اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ...» به نقل از حاجی سبزواری گفت: این آیه اشاره به هبوط آدمی زاد و هر آنچه غیر حق است، دارد انسان از بهشت رانده شد و به زمین هبوط کرد همه موجودات همه هبوط می‌کنند نتیجه این هبوط و قصور و آیین آمدن هم دشمنی است حتی حیوانات هم هبوط دارند به همین دلیل هم هست که با هم دشمنی می‌کنند چرا که نقص دارند و به این دلیل که آن را در دیگری می‌بینند، حسادت می‌کنند و دشمنی می‌ورزند.
وی در ادامه اظهار داشت: هبوط تا رسیدن به ماده نخستین یا هیولا اتفاق می‌افتد اما دیگر پایین تر از ماده نخستین عدم یا نیستی است که ما عدم نداریم و عدم یک توهم است چرا که کسی نمی‌تواند به عدم برود.
چهره ماندگار فلسفه ایران با اشاره به بزرگی و کوچکی دل انسان گفت: محبت هر آدم خیلی زیاد است نگاه به کوچکی دل نباید کرد خیلی بزرگ است چرا که دل هم می‌تواند بی نهایت محبت بورزد و هم بی نهایت دشمنی کند، به همین دلیل خداوند در این آیه قرآن به عدو و دشمنی و هبوط اشاره کرده است.
وی همچنین توضیح داد: صفات و ذات الهی با هم اتحاد دارند اما موجودات به این دلیل که متحد نیستند هبوط می‌کنند و عداوت، دشمنی و خونریزی نتیجه این هبوط می‌شود بنابراین انسان‌ها هم اگر نظیر اولیا خدا با هم متحد بودند هرگز دشمنی و جنگ نمی‌کردند.
منبع:فارس
211008
