۰۴ آذر ۱۴۰۳ ۲۳ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۸ : ۱۴
یادداشت/
نقش کشف «بیرمنگام» در تاریخ قرآن
منابع اسلامی بر خلاف نظر مستشرقان، گزارش می‌دهند که قرآن در زمان وحی توسط کاتبان وحی نوشته شده است و کشفی که اخیرا در بیرمنگام شده است، نظر مسلمانان در این خصوص را تقویت می‌کند و جایگاه مهمی در تاریخ قرآن دارد.
عقیق:چندی پیش کشفی تاریخی در دانشگاه «بیرمنگام» در خصوص قدیمی‌ترین نسخه
خطی قرآن رخ داد. این کشف روشنایی بیشتری به تاریخ اسلام می‌افکند و
می‌تواند جایگاه مهمی در تاریخ قرآن داشته باشد که باید به آن اشاره کرد.مسلمانان معتقد هستند که قرآن از زمان نزول وحی نوشته می‌شده است و در حدود پنجاه کاتب وحی آیات قرآن را بر روی استخوان و پوست آهو مینوشتند. آیت‌الله معرفت می‌نویسد: پیامبر صلی الله علیه و آله نیز اصرار فراوان داشت تا علی، آن چه را نازل میشود، نوشته و ثبت نماید تا چیزی از قرآن و وحی آسمانی از علی دور نماند.
پس از وفات پیامبر در طی یک فرایند و حضور صحابه پیامبر(ص) نسخه واحدی از قرآن منتشر شد.
یک قرآن از زمان رسول‌الله(ص)
چندی پیش بر اساس آزمایش‌های انجام شده در دانشگاه «بیرمنگام» اعلام شد که
چند برگ کشف شده است که آیاتی از قرآن بر روی آن نوشته شده است و به زمان
عصر نزول باز میگردد. بر اساس این
گزارش‌ها، «در نسخه قرآنی کشف‌شده در دانشگاه «بیرمنگام» انگلیس، آیات بدون
نقطه و اعراب‌گذاری و به خط حجازی کتابت شده‌اند که این امر یکی از دلایلی
است که از طریق آن می‌توان قدمت اعلام‌شده برای این نسخه خطی را اثبات
کرد».
این کار به صورت مرسوم در آزمایشگاه‌های باستان‌شناسی انجام میشود که با
استفاده از آزمایش‌های رادیوکربنی معین میشود که عمر یک شی تاریخی چقدر
است. این آزمایش‌ها تایید کردند که قدمت تاریخی این اسناد قرآنی متعلق به
سال 645 میلادی است.
این قرآن با خط حجازی نوشته شده است که قدیمی‌تر از خط کوفی است و گویا بر
روی پست گوسفند یا بز نوشته شده است. این قرآن در زمره قدیمی‌ترین
نسخه‌های کتاب‌الله بر روی کره زمین است گفته میشود، این نسخه 1370 سال
شمسی قدمت دارد.
شبهه در خصوص نگارش قرآن
از همان زمان نزول، کافران در پی القای این شبهه بودند که قرآن از خداوند
نیست، قرآن اقدام به تحدی کرده است و منکران خود را دعوت کرده است که یک
سوره یا آیه مانند آن بیاورند «قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ
عَلَى أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ
وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا: بگو اگر انس و جن گرد آیند تا
نظیر این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخى از آنها
پشتیبان برخى [دیگر] باشند». (اسراء، 88)
شبهه در خصوص نگارش قرآن به اندازه تاریخ اسلام قدمت دارد. بر اساس
نظریه‌ای منحرف و غیرمستند از سوی برخی مستشرقان مغرض به نام «الهاجریه»
وجود دارد که معتقد است که دین مبین اسلام در قرن دوم هجری ظهور پیدا کرده
است. همچنین در این نظریه آمده که قرآن کریم توسط افراد یهودی و مسیحی در
قرن دوم هجری کتابت شده است، بنابراین کشف این نسخه خطی قرآن کریم این
نظریه منحرف را رد و باطل می‌کند.
از سویی دیگر، فرهنگ یهودی کتاب‌های مقدس خود را به دو دسته قانونی و
مشکوک تقسیم کرده است و همین باعث شده است تا برخی از مورخان غربی گمان
ببرند که قرآن نیز مانند کتب مقدس مسیحی و یهودی از اصالت برخوردار نیست و
این پرسش را مطرح کرده‌اند که قرآن موجود از چه زمانی به صورت کتابی قانون و
معتبر درآمد. پیش فرض این سوال این است که قرآن همواره کتابی به شکل کنونی
نبوده است و تنها پس از یک فرایند جمع‌آوری به شکل کنونی در آمده است.
پیش‌تر این شبهه به صورت‌های مختلفی بیان شده بود. آلفرنز مینگانا بر آن
است که قرآن در زمان عبدالملک بن مروان و به ابتکار حجاج بن یوسف ثقفى
جمع‌آورى شده است، همچنین استل ولان با استناد به سه مدرک تاریخى، تدوین
متن رسمى قرآن را در دوره حکومت عثمان تأیید مى‌کند؛ اما جان برتون با بیان
این که روایات جمع قرآن به دست ابوبکر اعتبار تاریخى ندارد، به این نظریه
مى‌گراید که قرآن در زمان خود پیامبر گردآورى شده است.
از سوی دیگر، بلاشر برآن است که قرآن در زمان پیامبر(ص) به طور کامل نوشته نشد و قسمت‌هاى زیادى از آن در حافظهها باقى ماند.
افراد دیگری هم هستند که ادعاهای دیگر دارند برای نمونه جان وانسبرو بر
این باور است که قرآن کنار هم گذاشته شده متون مقدس دیگر، از آن میان متون
مقدس مسیحی-یهودی است. مایکل کووک و پاتریکا کرون نگاه سنتی در برابر روش
گردآوری قرآن را رد کرده و می‌گویند که هیچ گواه نیرومندی درباره اینکه
قرآنی پیش از دهه پایانی سده هفتم میلادی وجود داشته نداریم.
نقش کشف «بیرمنگام» در تاریخ قرآن
وجود نسخه‌هایی از یک قرآن قدیمی نشان از آن می‌دهد که قرآن در صدر اسلام
به شکل مکتوب وجود داشته است. تقویت نظر دینی آنجا رخ می‌دهد یک نسخه از
قرآن به عنوان یک شاهد، خبر از یک سنت دهد. یک شی تاریخی پس از کشف گواهی
از دوره خود می‌دهد، جایگاه رفیع قرآن در جهان امروز و در میان مسلمانان
ریشه در تاریخی دارد که «کشف بیرمنگام» بر آن صحه گذاشته است.
با کشف چند صفحه قرآنی که عمرش به صدر اسلام باز میگردد، نمی‌توان مدعی
شد که تنها یک قرآن در آن سال نوشته شده است، زیرا تنها این نسخه کشف شده
است، بلکه خبر از وجود این پدیده به عنوان امری عمومی می‌دهد. این مساله در
مورد هر چیزی می‌تواند صادق باشد، نمی‌توان با کشف یک شی تاریخی حکم به
یگانه بودن آن داد و نمونه‌های مشترک آن را نفی کرد، این شاید به اجتماعی
بودن انسان باز گردد.
اشیا‌ء مورد استفاده انسان اعم از دینی و غیر دینی خصلتی اجتماعی دارند،
این در حالی است که اگر افردی چیزی صرفا برای خود درست کرده باشد، مورد
غفلت اجتماع خواهد بود، مگر آن که فایده‌ای همگانی داشته باشد، به چشم
بیاید و تکثیر شود. از اجتماعی بودن انسان می‌توان این نتیجه را گرفت که
شیء شخصی به معنای دقیق کلمه وجود ندارد.
نسخه نوشته‌شده قرآن محوری‌ترین امر در تمدن اسلامی بوده است، کشف یک نسخه
از آن در سال‌های اولیه اسلام خبر از سنت نوشتن قرآن می‌دهد و اینکه
کاتبان وحی چنان‌چه گزارش شده است در کنار حافظان قرآن به حفظ آن
پرداخته‌اند. شبهه‌هایی که از بیرون دین وارد میشود، بر اساس واقعیت‌های
ضروری تاریخ اسلام نیست، پیامبر اسلام از همان ابتدای وحی هر آیه را به
حافظان و کاتبان وحی سپرده و بر اساس گزارش‌های اسلامی ترتیب آیات یک
سوره را مشخص کرده است.
مبع:ایکنا
گزارش خطا
