جلد سوم دائرةالمعارف قرآن کریم رونمایی شد

عقیق

امیر مازیار در این نشست با بیان اینکه چند سال گذشته بخشی به نام تحقیق در مطالعات اسلامی در انتشارات حکمت راه‌اندازی کردیم، گفت: مااز چند سال پیش تصمیم به راه اندازی بخشی ویژه مطالعات اسلامی در انتشارات حکمت گرفتیم. کار اصلی این بخش ترجمه متون برگزیده به دست اسلام‌شناسان غربی به فارسی بود. اساسا در زبان‌های اروپایی در حوزه وسیع مطالعات اسلامی آثار متعددی منتشر شده است که به همین منظور این کارگروه تشکیل شد.

وی افزود: دائرةالمعارف قرآن لیدن کتابی منحصر به فرد با ویژگی‌های خاص در حوزه مطالعات قرآنی است. شیوه کار به شکل کلاسیک است که با حضور جمعی از محققان قرآنی صورت گرفته است. ترجمه کتاب می‌تواند در فضای تحقیقات و عرصه‌های علوم قرآنی در کشور اثرگذار باشد. از حدود 7 تا 8 سال پیش برنامه ترجمه کتاب شروع شد و با حضور گروه ویراستاران که از چهار نفر اصلی تشکیل می‌شد برنامه ترجمه کتاب به پیش رفت.

عضو هیئت علمی مرکز علوم عقلی انتشارات حکمت تصریح کرد: خوشبختانه این کتاب در 4 سال با روندی منظم منتشر شده است. این دایره المعارف 420 مدخل کوتاه بلند در حوزه علوم مختلف قرآنی دارد که شامل بخش‌هایی چون اعلال قرآن، علوم خاص قرآنی، تاریخ ترجمه، چاپ تفسیر قرآن، نسبت قرآن و علوم‌های دیگر در حوزه تمدن می‌شود. این کار تا حدودی موفق بوده است و تا حدودی در رشته قرآن‌پژوهی جای خود را باز کرده است. 30 مترجم در ترجمه این سه جلد همکاری داشته‌اند.

حسین خندق‌آبادی در ادامه این نشست در بیان شکل چینش مداخل در دایرةالمعارف عنوان کرد: در جلد سوم به دلیل اصل مدخل‌ها که به زبان انگلیسی بوده است، اصل عبارت معادل به انگلیسی کار شده است. بنابر تغییر الفبای انگلیسی در فارسی این جلد متفاوت با جلد انگلیسی است و بر اساس چینش فارسی دایرةالمعارف تدوین یافته است.

وی در بازشماری مداخل این دایرةالمعارف بیان کرد: مداخلی همچون درباره قرآن، انبیاء و اقوام در قرآن، مفاهیم مشترک در بیان ادیان مختلف، مفاهیم فقهی و مفاهیم اخلاقی و موضوعات دیگری در این جلد وارد شده است.

عضو هیات علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی تصریح کرد: در این مدخل متفاوت با ساختار ادبی قرآنی مداخل قابل توجهی ذکر شده است. در مدخل درباره قرآن مداخلی همچون دستور زبان قرآن، رسم الخط، زبان عام، زبان عربی، زبان و سبک قرآن، ساختار ادبی قرآن، سجع، مدخل سوره و شکل و ساختار قرآن و رابطه‌اش با ساختارهای دیگر، رسانه و قرآن، سکه‌شناسی و قرآن، سیاست و قرآن و زنان و قرآن می‌شود.

خندق آبادی ادامه داد: دو مدخل مهم سنت شفاهی و سنت مکتوب در عربستان در انتقال قرآن وجود دارد. در مدخل مهم ادیان مشترک مداخلی همچون مفهوم دین، زبور، روح القدس، عام، دفاعی‌ها، بین دین اسلام و ادیان دیگر نیز مطرح است. مفهوم زمان، سحر، دوزخ، شیطان، شعر و شاعر از دیگر مداخل این جلد است.

خندق‌آبادی با اشاره به مفاهیم فقهی مطرح در این دایرةالمعارف تصریح کرد: موضوعات فقهی همچون احکام ماه رمضان، روزه، شب زنده‌داری، شب قدر و .... در این دایرةالمعارف مطرح شده است. افراد غیرعرب‌زبان نیز در این دایرةالمعارف مقاله نوشتند. بیش از 20 نفر در حوزه قرآنی غیرعربی هستند که این تعداد در جلد سوم بیشتر می‌شود.

امیر مازیار در ادامه این نشست بیان کرد: این کتاب با وجود اینک مرجع است و مخاطبان خاص خود را دارد، استقبال خوبی داشته است. این پروژه چند ساله است و شامل 5 جلد ترجمه مدخل و یک جلد نمایه‌ها است.

عضو هیات علمی مرکز علوم عقلی انتشارات حکمت با بیان اینکه هر سال در نمایشگاه یک جلد از این مجموعه عرضه می‌شود، گفت: جلد نهایی و فهرست نمایه این کتاب در سال 96 در قالب مجموعه کامل دایرة المعارف لیدن منتشر می‌شود.

وی با اشاره به وجود برخی مشکلات در ترجمه این دایرة المعارف، اذعان کرد: ما در ترجمه، در مبحث متون تخصصی در حوزه‌های گوناگون مشکل ترجمه داشتیم. نبود اصطلاح‌نامه‌های خوب، کم بودن ادبیات، کمبود ترجمه، کمبود متخصص وعلاقه‌مند در ترجمه از جمله این مباحث بود. اساسا مهم‌ترین مشکل این کتاب این بود که متن دایرةالمعارف، فشرده و موجز است و نگاه نویسنده به مباحث تاریخی در قالب آثار کلاسیک است.

مازیار با اشاره به برخی مشکلات در مجامع علمی ودینی اظهار کرد: نفس اینکه دیگران در مورد آثار کتاب‌های ما کار می‌کنند در ایران حساسیت‌ برانگیز است. نوع رویکرد این آثارمتفاوت با رویکرد سنتی است و عموما ادبیات مدافع‌گرایانه نیست. بنابراین پژوهشگران باید صرفا نگاه تاریخی و علمی به این موضوعات داشته باشند.

عضو هیات علمی مرکز علوم عقلی انتشارات حکمت افزود: از ابتدای شروع پروژه با موانع متعددی روبه رو شدیم. درحال حاضر جامعه ما به این ادبیات نیاز دارد. جامعه جوان دانشگاهی، نوجوان وعلم‌دوست است. با طرح بحثهای قالبی و کلیشه‌ای واقعا راضی نمی‌شود. فاصله بین سنت وعلقه‌ها و آن چیزی که درجامعه فعلی وجود دارد، متفاوت است. رویه‌های معروف و ملموس قادر به پل زدن براین شکاف نبودند.

وی با اشاره به ضرورت طرح نگاه تازه‌تر و ایجاد فضای جدید برای این گونه بحث‌ها بیان کرد: اگرعلاقه جدید وجود نداشته باشد این حوزه فراموش می‌شود. ادبیاتی که بدون کنجکاوی جدید باشد جامعه آن را رد می‌کند. هدف از ترجمه رسیدن به این دیدگاه، سوال‌ها و روش‌هاست. ایده و افق تازه پیدا کنیم.

گفتنی است نقد و بررسی جلد سوم دائرةالمعارف لیدن با حضور نویسندگان اصلی مردادماه در خانه اندیشمندان جوان برگزار می‌شود.

منبع:مهر