در گفت وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی تبیین شد؛
ثانیه ها مدینه را به آمدن مولودی فرخنده و نیک سیرت بشارت می دادند، زمان در تب و تاب و دل مهربان ثامن الحجج(ع) به آمدن فرزند گرامی اش، شاد بود...
عقیق: ابن الرضا(ع) متولد شد و با خودش دنیایی از جود بی انتها به همراه آورد. آن قدر کرامت داشته و دارد که جواد الائمه می خوانیمش، نهمین پیشوای شیعه پای به زمین گذاشت تا با حضور قدسی اش برای ما پلی بین آسمان و زمین باشد تا آنان که آسمانی اند، به دامانش درآویزند و به سرچشمه نور راه یابند... جواد(ع) آرام و قرار دل امام هشتم(ع) بود و از این روست که شاعر در کلامی شیرین در وصف ورود به قلب مقدس علی بن موسی الرضا(ع) می گوید: «باب الجواد راه ورودی به قلب توست...». همزمان با فرا رسیدن سالروز میلاد مسعود و فرخنده حضرت امام محمد تقی(ع)، ضمن عرض تهنیت به محضر مقدس ولی نعمتمان حضرت رضا(ع)، فرازهای زندگی نهمین پیشوای بر حق شیعه را در گفت و گو با خطیب فاضل و استاد اخلاق و عرفان، حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی مورد بررسی و واکاوی قرار داده ایم که در ادامه می خوانید.جناب قرائتی! یکی از مباحثی که در مورد حضرت جواد(ع) مطرح است، به مساله امامت حضرت در کودکی اختصاص دارد، جناب عالی در این زمینه ذکر چه مواردی را ضروری می دانید؟
امام جواد(ع) در کودکی به امامت رسید، اما این مساله از اعجاز الهی است که یک کودک در آن سن و سالی که همه همسالانش مشغول بازی و شیطنت هستند، به مقام ولایت می رسد. این مساله یکی از وعده های الهی است که خداوند آن را در برابر کسانی که امام رضا(ع) را به ابتر بودن سرزنش می کردند، محقق کرد. چون امام هشتم(ع) در سن بالا پدر شدند و همه می گفتند سلسله امامت حتماً تا امام رضا(ع) خاتمه پیدا می کند؛ اما امر خدا محقق شد و امام نهم متولد شد. قرآن کریم به این پرسش پاسخ داده و در سوره مریم اشاره می کند که دو پیامبر در کودکی به نبوت رسیدند، حضرت یحیی و عیسی بن مریم(ع) که قرآن در سوره مریم می فرماید: «يا يَحْيي خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّه وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا؛ ما به حضرت يحيي در کودکی مقام نبوّت داديم» و باز می فرماید: حضرت عيسی در گهواره گفت «وَ جَعَلَنيِ نَبِياً» «خدا مرا پيغمبر قرار داده است.» بنابراین وعده الهی خدشه ناپذیر است و همین مساله نشان می دهد امامت امام جواد(ع) در کودکی مساله عجیب و غیرقابل باور نیست. ضمن اینکه این امام همام از سلاله پیامبر و تربیت یافته مکتب وحی است، بنابراین امامت ایشان هم در سن کودکی نشان دهنده حقایق الهی است.
اما تسلط امام جواد(ع) به علوم مختلف و احاطه حضرت به همه دانش، فرصتی ویژه برای پاسخگویی به مسایل مختلف بود، بخصوص مجالسی که مامون برای آن حضرت ترتیب می داد، تاریخ در این زمینه چه می گوید؟
به نکته خوبی اشاره داشتید، مقام امامت، مقام کوچکی نیست که شأن آن برای هر فردی متفاوت باشد، همه ائمه هدی(ع) از سرچشمه نور الهی نور گرفته اند و همه آنها از یک نور واحدند، بنابراین مساله سن در احاطه این بزرگواران به علوم و دانش زمانه مطرح نیست. اما از آنجا که امام جواد در کودکی به امامت رسيد، مامون به خیال خود می خواست ايشان را بشكند، از این جهت مناظره‌های مکرری را برای حضرت ترتیب داد تا در حضور دانشمندان مختلف، ایشان را محک بزند. تاریخ گواهی می دهد امام جواد(ع) به سی هزار مساله پاسخ داد و بینی مامون به خاک مالیده شد. همه امامان ما به علوم غیبی مسلط بودند و این مساله به واسطه اتصال آنها به وحی حاصل شده بود.
به مناظره های امام جواد(ع) اشاره داشتید، آن حضرت در این مجالس چه مسایلی را مورد تاکید قرار می داد؟
مهمترین هدفی که امام جواد(ع) در این مناظره ها دنبال می کرد، استفاده از ظرفیت همین مجالس برای اثبات حقانیت مساله امامت بود، چنانکه پدر بزرگوارش امام رضا(ع) نیز از همین راهبرد برای توسعه ولایت بهره برد.
امام نهم در این مناظره ها ضمن تاکید بر حقانیت امامت خویش در سن کودکی، فضایل و برتری جویی‌های ساختگی خلفای عباسی را برای همه آشکار می کرد. نکته دیگر تبلیغ علیه حکومت مامون بود و آن حضرت در همین مناظره ها ناحق بودن حکومت این خلیفه عباسی و ظلمهای بی‌شمار او را بر همه روشن می کرد. آن حضرت در این مناظره ها پایه‌هاى امامت را استوار و خط رهبرى را حفظ کرد، مناظرات ایشان با متكلمین و فقها از جمله یحیى بن اكثم كه از بزرگان فقها بود و موفقیت حضرت بر این مناظره ها، وسایل گسترش پیام اهل‌بیت(ع) را فراهم کرد.
و آن امام همام در توسعه فرهنگ شیعی و علوم گوناگون از چه راهبردی بهره برد؟
امام جواد(ع) در مسیر توسعه علوم گوناگون دست به تاسیس حوزه علمیه زد و با تربیت شاگردانی زبده، علوم اسلامی را در تمامی بلاد اسلامی توسعه داد.270 دانشمند دینی در مکتب امام جواد(ع) تربیت شدند که هر کدام از آنها آثار و برکات بسیاری را برای جامعه اسلامی به ارمغان آوردند. چهره های درخشان و شخصيتهای برجسته ای همچون علی بن مهزيار، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، زكريا بن آدم، محمد بن اسماعيل بن بزيع، حسين بن سعيد اهوازی و احمد بن محمد بن خالد برقی در زمره شاگردان این امام همام قرار دارند. نکته دیگر اینکه برخی شاگردان ویژه حضرت، راویان حدیث بودند، لحظه به لحظه سخنان گهربار امام جواد(ع) را مکتوب می کردند، خطیب بغدادی، ابوبکر ثابت وابواسحاق ثعلبی از جمله این محدثان تربیت شده مکتب امام نهم (ع) هستند.
اما اندیشمندان جوان چگونه می توانند با تأسی به سیره امام جواد(ع) به تبیین علوم گوناگون پرداخته و در توسعه دانش به توفیق برسند؟
پرسش قابل تاملی است، دغدغه همه جوانان ما باید توسعه دین در پس دانشهای نوین باشد، چنانکه امام جواد(ع) در آن شرایط دشوار از مسیر مناظرات علمی مهمترین راهبردهای دینی را مطرح کردند. اندیشمندان جوان مسلمان هم باید علم، عمل و اخلاق را توام با هم دنبال کنند که در این شرایط توفیق دنیوی و اخروی را به صورت مضاعف دریافت خواهند کرد. یادمان باشد علم بدون تهذیب نفس و توسعه تقوا، جایگاهی ندارد و آنچه ما را ماندگار می کند داشتن علم و عمل به صورت همزمان است. چنانکه امام جواد(ع) هم در این باره می فرماید: « هر کس به گفتار گویندهای گوش فرا دهد، او را پرستش کرده است، اگر ناطق از خدای میگوید، شنونده خدا را عبادت کرده و اگر از شیطان بگوید، شنونده نیز به پرستش شیطان پرداخته است.» بنابراین جوینده علمی که تقوا نداشته باشد حرفش بر دلها نفوذ نخواهد داشت، اما آنکه متقی تر است علمش به سرچشمه الهی راه پیدا خواهد کرد.
منبع:قدس
211008
