اعتدال در مکتب امام باقر(ع)

عقیق:حجت الاسلام و المسلمین محسن غرویان، در گفت و گویی به  نقش امام محمد باقر(ع) در پایه گذاری نهضت علمی و جهان بینی در مواجهه با فرقه هایی همچون اشاعره و نیز سیره اخلاقی آن حضرت پرداخت.

*جهان بینی فکری و فقهی امام باقر(ع)

 امام محمد باقر(ع) و امام صادق(ع) از شخصیت های برجستۀ علمی و فکری، فرهنگی بودند و مهمترین موضوعی که در زمان این امام مطرح بود، جهان بینی فکری و فقهی و همچنین ظهور فرقه هایی مانند؛ اشاعره و معتزله بود. همین موضوع موجب شد که امام باقر(ع) آغاز گر یک نهضت علمی و تربیت شاگردان در جامعه اسلامی باشند.

*مباحثات علمی و گفتگوی سیاسی امام(ع) با عالمان

امام باقر(ع) همچنین آغاز گر مباحثات علمی و گفتگوی سیاسی با حضور دانشمندان بودند و این یک حرکت عظیمی بود که به وسیله این امام همام و بعدها امام صادق(ع) آغاز شد.

 قبل از امام باقر(ع) این فرصت در اختیار سایر ائمه(ع) نبوده چون واقعه عاشورا به وجود آمده بود و امام سجاد(ع) از طریق صحیفه سجادیه به نوعی اتحاد بین جامعه اسلامی را حفظ می کردند. و امام باقر(ع) با نهضت علمی گسترده خود به خوبی توانست بین جامعه اسلامی اتحاد برقرار و همبستگی ایجاد کند.

*امام باقر(ع) و فرقه ها

امام محمد باقر(ع) در مباحثات علمی با فرقه ها  هم حساب شده بحث می کردند­ به همین دلیل اکثر روایات امام مربوط به مباحث کلامی، فقهی و شناخت خدا است و این موضوع در زمان امام صادق(ع) هم وجود داشته است.

* اندیشۀ سیاسی و فلسفۀ سیاست در اندیشه امام

امام باقر(ع) و امام صادق(ع) از شخصیت های برجستۀ علمی شیعه بودند از همین رو دوران این دو امام دوران علمی و تمدن سازی جامعه اسلامی است و البته امام باقر(ع) درس های سیاسی مانند اندیشۀ سیاسی و فلسفۀ سیاست از نگاه امامت و خلافت را هم به بحث و تبادل نظر گذاشته بوده اند و دیگر با این گونه موضوعات، نهضت با شمشیر علیه حاکمان را مناسب نمی دیدند.

*جنبش فکری و علمی امام باقر(ع) 

«زید بن علی» یکی از شخصیت هایی  بود که به امام باقر(ع) پیشنهاد قیام با شمشیرا داده بود، امام(ع) با درایت و تدبیری که داشتند فرمودند: «الان زمان مناسب برای این حرکت با وجود مناسب بودن نهضت علمی وتربیت شاگرد نیست» و بیشتر وقت و فکر آن امام بر روی تربیت شاگرد، مبارزه با اندیشۀ فکری فرقه ها و تأسیس نهضت و مراکز علمی و تولید جنبش فکری و علمی  متمرکز بود و این موارد را یک ضرورت می دیدند و با نگاه واقع بینانه به مباحث زمان خود می نگریستند.

*امام باقر(ع) و بحث اعتدال

امام باقر(ع) نگاهی به اعتدال هم  داشتند. اعتدال در کلام، احساسات و معارف و... و بین  این موارد را جمع می کردند یعنی امام(ع)، زمان سنج بوده اند و شرائط را به خوبی رصد می کردند و دچار احساسات نمی شدند. امام باقر(ع) با تدبیر حرکت می کردند و این موضوع در ابعاد مختلف اجتماعی و سیاسی و اخلاقی به خوبی نمایان است.

در مسائل اجتماعی نظام مند بودند و در برخورد با مردم، همسایه و خانواده بسیار هوشمندانه رفتار می کردند. انسجام گرا بودند و همه قوانین را به درستی عمل می کردند.

*اعتدال در مکتب امام باقر(ع)

 اعتدال در مکتب شیعه و در نگاه امام باقر(ع) به معنای مکتب تعبد و تعقل است؛ یعنی امام(ع) براساس عقل و برهان و استدلال و فلسفه و هم تعبدیات حرکت می‌کردند.

منبع:حوزه