یادداشت؛اسلام و مسئولیتهای اجتماعی

تفاوت اسلام با ادیان دیگر در این است که این دین مبین تأکید دارد که انسانها بهتر است برای درست زیستن به جنبه های اجتماعی توجه بیشتری داشته  باشند و بی تفاوت زندگی نکنند از این رو است که در اسلام تأکید شده تا دسته جمعی عبادت کنید و با یکدیگر دعا کنید و در همه حال جویای احوال دیگران باشید.

اسلام به خوبی می داند اصلاح جامعه با همکاری همه انسانها میسر است و نیاز دارد تا همه انسان ها با یکدیگر همکاری کرده و برای اصلاح جامعه بکوشند. توسعه اسلام و رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی نیز بر همین مبناست و اگر بناست مشکلات رفع شود نیاز هست تا علاوه بر تدبیر حکومت مردم نیز یکدیگر را یاری کنند.

اسلام جامعه اسلامی را یک امت واحده می داند که دردهای یک قسمت سبب درد در سایر قسمتها می شود و این مبین اهمیت دادن اسلام به همبستگی اجتماعی است.

از دیدگاه اسلام فرد در برابر جامعه و جامعه در برابر فرد مسئول است و فرد با جامعه کامل می شود. اسلام سعی دارد وجدان فردی و اجتماعی را در افراد بیدار کند و مانع از خودبینی و خودخواهی در بین افراد شود.

رسول خدا(ص) فرمودند: الا كلكم راعٍ و كلكم مسئول عن رعيته: تمامي افراد جامعه  اسلامي مسئوليت دارند (نه رياست) و به اصطلاح مسئوليت جمعي دارند و در برابر نعمتهايي كه خداوند به آنها عنايت فرموده و در رابطه با انسانها و مسلمانهاي ديگر و ... مورد سؤال قرار مي گيرند.

این حدیث مبین ایجاد حس همبستگی و عدم بی تفاوتی در انسانها می شود به گونه ای که درد دیگران درد همه افراد باشد و شادی دیگران سبب ایجاد فرح در همه انسانها گردد.

در آیه ۹  و ۱۰ سوره حشر در این باره آمده است: وَ الَّذينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ في‏ صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلي‏ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ* وَ الَّذينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذينَ سَبَقُونا بِالْإيمانِ وَ لا تَجْعَلْ في‏ قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحيمٌ: همچنین کسانی که بعد از آنها [بعد از مهاجران و انصار] آمدند و می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز و در دلهایمان حسد و کینه ای نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمی.

و این آیات همگی نشان می دهد که اسلام تأکید زیادی به همبستگی و ایجاد یکدلی در بین مردم دارد. اگر در زندگی پیامبر و یاران بزرگواراش نظر کنیم بدون تردید همدلی ایشان و راهنمایی های دلسوزانه او را نسبت به همه افراد می بینیم به گونه ای که ایشان در تمام عمر خود سعی داشتند به همه افراد کمک کرده و آنها را از خطا و گناه بازدارند و مانع سقوط و انحطاط آنها شوند. این تفاهم و همدلی راهی برای حل مشکلات بشری است و اگر همه افراد نسبت به یکدیگر مهربان بودند آیا امروز بشر در چنین گرداب تنهایی و انزوا فرو می رفت؟*

*نویسنده: محمد عظام

منبع:مهر