پندهایی زیبا از علامه حسن زاده آملی

عقیق:علامه حسن زاده آملی توصیه هایی را به کسانی که در مسیر الهی قدم برمی دارند، دارند که عبارتند از:

1- سلوك نمازگزار

نمازگزار افتادگان را دستگیرى مى كند، و با بیچارگان مهربانى مى كند، و با مستمندان دلسوزى مى نماید، و با همه فروتنى دارد و خودگذشتگى نشان مى دهد و از دشمنان دین و آیین خدایى چشم مى پوشد.(1)

2- طهارت ظاهرى و باطنى نمازگزار

نمازگزار باید نخست وضو بسازد و تن و پوشاك او پاك باشد تا بتواند در پیشگاه خدایش یار یابد و با او سخن بگوید كه: پاك شو اول و پس دیده بر آن پاك انداز، كم كم آگاه مى شود كه جان نمازگزار هم باید مانند تن و پوشاك او پاك باشد.

و چون جان آدم پاك شده است آنچه كه از او پدید مى آید پاك خواهد بود كه از كوزه همان برون تراود كه در اوست.

پس نمازگزار راستین، پنهان و آشكار او، درون و بیرون او، دست و دهن او، اندیشه ها و پیشه هاى او، خواسته ها و كار و كوشش او همه پاك اند.(2)

3- راه تهذیب نفس

شایسته است بر تو كه از معاشرت هاى خالى از تعلیم با مردم بكاهى ، به ویژه ثروتمندان و مترفین و دنیا خواهان، باید آنچه را كه آخرت را از یاد تو مى برد و میل و رغبت به دنیا را در تو ایجاد مى كند، رها كنى و با صالحان و پارسایان و اهل عبادت همراه گردى ؛ زیرا این عمل به طور كلى در تهذیب نفس موثر است.(3)

4- درك فضیلت شب قدر

از امام صادق علیه السلام روایت است كه آن جناب فرمود: «هنگامى كه آدمى عملى را انجام مى دهد باید تا مدت یك سال بر آن مداومت داشته باشد،»

آنگاه در صورتى كه بخواهد مى تواند از آن عمل دست بكشد و به عمل دیگرى بپردازد و این همه براى آن است كه شب قدر - كه آنچه مورد خواست خداوند است در آن شب مقدر مى گردد - در سال مزبور قرار است و انسان مومن با مداومت یك ساله اش موفق به ادراك عمل شب قدر مى گردد.(4)

5-  تجلى قرآن در قیامت

رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: «قرآن را فرا بگیرید كه قرآن در روز قیامت نزد صاحبش، یعنى كسى كه آن را یاد گرفته و بدان كار بسته، در چهره جوانى نیكو روى رنگ برگشته مى آید، پس بدو گوید: من بودم آنكه شبت را بیدار مى داشتم و روزهایت را تشنه مى داشتم و آب دهانت را خشك مى داشتم و اشكت را روان مى داشتم، هر كجا باشى من با توأم، هر بازرگانى در پى بازرگانى خود است، و من امروز براى تو، در پى بازرگانى سوداگرى ام. مژده دریاب كه كرامتى از خداى - عزوجل - برایت خواهد بود.

پس تاجى آورند و بر سرش نهند و امان به دست راست او عطا شود و جاودانى در بهشت ها به دست چپ او و به دو خلعت پوشانده شود؛ سپس بدو گفته شود: بخوان و قرآن را و بالا برو؛ پس هر بار كه آیتى را قرائت كرد درجه اى بالا رود؛ و پدر و مادرش اگر مومن باشند به دو حله خلعت پوشانده شوند. پس از آن بدانان گویند این پاداش شما كه به فرزند خود قرآن تعلیم داده اید.»(5)

6-  آموختن توحید

فضل بن شاذان از ابن ابى عمیر روایت مى كند: بر سرورم موسى بن جعفر علیه السلام وارد شدم و به او گفتم : اى فرزند پیامبر خدا! توحید را به من بیاموز. فرمود: اى ابو احمد! درباره توحید از آن چه خداى تعالى در كتابش ذكر كرده است، تجاوز نكن كه هلاك مى شوى.(6)

7- حال عاشقان در نماز

وقتى كه امیر المومنین علیه السلام در اثر جنگ ها، پیكان هاى تیر به بدن شریفش فرو مى رفت، جراح، هنگامى كه حضرت به نماز مى ایستاد آنها را از بدنش خارج مى ساخت .

چون كه قلب آن جناب در آن هنگام به عالم قدس و جبروت مشغول بود و هیچ گونه احساسى نسبت به درد نداشت و چنین است حال عاشقان خداوندى كه از هر گونه نقصى منزه است.(7)

8- توبه جاهل

در روایتى، زراره از حضرت ابو جعفر، امام باقر علیه السلام نقل كرده است: چون نفس بدین جا رسید و اشاره به گلوى مباركش فرمود: براى عالم توبه نیست؛ لیك جاهل را توبه باشد.(8)

9- تفاوت عارف و عابد

عابد، كسى است كه (علاوه بر واجبات ) بر انجام مستحبات نیز مواظبت داشته باشد. عارف كسى است كه با فكر خود (با تمام وجود) به عالم جبروت رو كند و بدون وقفه در پى تابیدن نور حق در سر خویش باشد.(9)

10-  محبوب ترین عمل

از امام صادق علیه السلام روایت شده كه آن حضرت فرمود: أحب الأعمال الى الله عزوجل ماداوم علیه العبد و ان قل؛(10) محبوب ترین عمل نزد خداوند عزوجل عملى است كه بنده بر آن مداومت داشته باشد هر چند كه آن عمل اندك و ناجیز باشد.

11-  مداومت بر عمل

حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: ایاك أن تفرض على نفسك فریضه فتفارقها اثنى عشر هلالا ؛ مبادا عملى را بر خود واجب كنى و قبل از دوازده ماه آن را ترك گویى.(11)

12- الهى نامه

در الهى نامه گفته ام: الهى ! به حق خودت حضورم ده و از جمال آفتاب آفرینت نورم ده. الهى ! همه از تو دوا خواهند و حسن از تو درد. الهى ! همه گویند بده، حسن گوید: بگیر.

الهى! همه برهان توحید خواهند و حسن دلیل تكثیر.

الهى! اگر چه درویشم ؛ ولى داراتر از من كیست كه تو را دارم ؟ الهى ! در ذات خودم متحیرم تا چه رسد در ذات تو.

الهى! هر چه بیشتر دانستم نادان تر شدم، بر نادانى ام بیافزا.

الهی! گروهى كوكو گویند و حسن هوهو. الهى ! خنك آن كس كه وقف تو شد.

الهى! همه از مردان مى ترسند و حسن از زیستن كه این كاشتن و آن درویدن.

الهى! شب پره را در شب پرواز باشد و حسن را نباشد. الهى ! خوشا آنان كه همواره بر بساط قرب تو آرمیده اند.

الهى! خوشا آنان كه در جوانى شكسته شدند كه پیرى خود شكستگى است.

الهى! حرف هایم اگر مشوش است از دیوانه پراكنده خوش است. ببخشید كه سبب تضییع اوقات شریف شما شدم . اگر غرض ایتمار امر سركار عالى نمى بود تا بدین حد یك طومار اطاله سخن روا نمى داشتیم.

ترقى و تعالى آن ذات محترم را از فیاض على الاطلاق مسئلت دارم و با دلى آرمیده مى گویم: خوش باش كه عاقبت به خیر است تو را.(12)

13- اجابت دعا حضرت یونس (ع )

از امام باقر علیه السلام روایت شده كه حضرت فرمود: یونس علیه السلام سه روز در شكم ماهى درنگ كرد و در تاریكى هاى سه گانه - تاریكى شكم ماهى، تاریكى شب، تاریكى دریا، ندا در داد و گفت: لا اله الا الله انت سبحانك انى كنت من الظالمین، آنگاه خداوند دعایش را اجابت كرد و سپس ماهى وى را بر ساحل افكند.(13)

14-  مداومت بر ذكر یونسى

مرحوم استاد علامه طباطبایى فرمودند كه مرحوم قاضى (استاد آن جناب عارف عظیم و سالك مستقیم حضت آیت الله حاج سید على قاضى تبریزى ) اول دستورى كه مى دادند ذكر یونسى بود لا اله الا الله انت سبحانك انى كنت من الظالمین(14)،  كه در مدت یك سال در وقت خاص به حالت سجده ات باز خوانده شود.(15)

15- توصیه به نماز شب

خداوند سبحان مى فرماید: و من اللیل فتهجد به نافله لك عسى ان یبعثك ربك مقاما محمودا، و قل رب ادخلنى مدخل صدق و اخرجنى مخرج صدق و اجعل لى من لدتك سلطانا نصیرا.(16)

پاره اى از شب را به نماز خواندن زنده بدار، این نافله خاص تو است ، باشد كه پروردگارت تو را به مقامى پسندیده برساند، بگو: اى پروردگار من ! مرا به راستى و نیكویى داخل كن و به راستى و نیكویى بیرون و مرا از جانب خود پیروزى و یارى عطا كن.

پی نوشت ها:

1-     هزار و یك كلمه ، ج 2، ص 277.

2-     مجمع البیان ، ج 2، ص 405.

3-     در آسمان معرفت ، ص 142.

4-     اصول كافى ، ج 2، ص 67، معرب .

5-     انسان و قرآن ، ص 81 - 82.

6-     رساله حول الرۆ یه ، ص 78.

7-     رساله نور على نور، در ذكر و مذكور، ص 87.

8-     اصول كافى ، ج 4، كتاب الایمان و الكنز، حدیث 3.

9-     در آسمان معرفت ، ص 342 و 344

10- كتاب نور على نور، ص 43.

11- كتاب نور على نور، ص 144.

12- كتاب نور على نور، ص 144.

13- نامه ها برنامه ها، ص 154.

14- رساله نور على نور، در ذكر و ذاكر و مذكور، ص 21.

15- سوره انبیاء، آیه 88.

16- هزار و یك نكته ، ص 605.

17- اسراء /81.

پندهاى حكیمانه علامه حسن زاده آملى نویسنده: عباس عزیزى

منبع:اهل بیت

211008