استفتاء/در فاصله سحر و افطار مسواک بزنیم؟

عقیق:یکی از ابهامات روزه داران در ماه مبارک رمضان، مسواک زدن بین اذان صبح و مغرب است. بسیاری از روزه داران برایرفع بوی بد دهان یا دلایل دیگر ممکن است متمایل به مسواک زدن در فاصله زمانی بین سحر تا افطار باشند. در ادامه به بخشی از دیدگاه ها و فتاوی علما و مراجع تقلید در این باره می پردازیم.
امام خمینی:
ممنوعیت خوردن و آشامیدن برای شخص که در حال روزه است به مفهوم ممنوعیت شست و شوی فضای داخل دهان و دندان و لثه نیست. بلکه همین اندازه که مراقبت کرده و ممانعت شود از این که چیزی از حلق پایین رود، کافی است.
با این شرط مسواک زدن هرچند با استفاده از خمیر دندان باشد در حال روزه بلااشکال می‌باشد و با درستی و صحت روزه منافات ندارد.
این جا سؤال دیگری جای طرح دارد. و آن این است: حال که مسواک کردن روزه را باطل نمی کند آیا در وقت روزه و برای روزه‌دار استحباب هم دارد یا این که مستحب بودن آن مختص غیر روزه‌دار است و برای شخص روزه دار حکمی غیر از استحباب دارد؟
مسواک کردن با مسواک خشک مانعى ندارد، بلکه مستحب است و با مسواک تر کراهت آن بعید نیست.
پس طبق این فتوای امام خمینی (س) می توان برای روزه‌دار استفاده از خمیر دندان در مسواک زدن را در عداد مسواک زدن با مسواک مرطوب دانست که کراهت دارد اما مادام که رطوبت آن فرو برده نشود روزه را باطل نمی‌کند.
 
 
آیت الله نوری همدانی:
حتی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو ببرد روزة او باطل می شود ، بلکه اگر رطوبت مسواک در آب دهان به طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود . ولی بداند که در دهان باقی است و با آب دهان مخلوط شده است بنابر احتیاط لازم نباید آن را فرو برد
آیت الله صافی گلپایگانی:
در پاسخ به این سؤال که مسواک کردن در روز ماه رمضان برای روزه آیا مبطل روزه هست یا خیر؟ فرموده اند: اگر آب که از خمیر دندان تولید شده یا آب خارجی وارد حلق نشود و آن را بیرون بریزد اشکال ندارد
آیت ا... العظمی سیستانی:
در پاسخ به این سوال که مسواک زدن بعد از اذان صبح با خمیر دندان های موجود چه حکمی دارد؟ پاسخ داده اند: مانعی ندارد ولی رطوبت آن را نبلعد.
آیت ا... العظمی علوی گرگانی:
در پاسخ این استفتا که کسی که روزه دارد، می تواند مسواک بزند؟: مسواک زدن جایز است ولی باید مراقب باشد که آب و مایع مسواک به داخل حلق فرو نرود.
آیت ا... العظمی مکارم شیرازی:
در پاسخ به این سوال که آیا هنگام روزه می توان دندان ها را مسواک کرد؟ اگر مسواکِ مرطوب شده، در اثر تماس با آب دهان مجددا برای تمیز کردن دندان ها به کار رود، چه حکمی دارد؟ فرموده اند: مسواک کردن در حال روزه، مانعی ندارد. ولی اگر رطوبت پیدا کند و مسواک را بیرون آورده و به دهان بازگرداند و رطوبت آن در آب دهان مستهلک نشود، جایز نیست، و در صورتی که با خمیر دندان مسواک کند، باید دهان را بعد از آن کاملا بشوید.
***
حجت الاسلام حسینی دارینی از پاسخگویان سوالات شرعی حرم مطهر رضوی: حکم شرعی استفاده فرد روزه دار از نخ و خلال دندان و مسواک زدن را بیان کرد. وی درباره حکم شرعی مسواک زدن فرد روزه دار یا استفاده او از نخ یا خلال دندان گفت: فقها معتقدند مسواک زدن و مانند آن روزه را باطل نمی کند اما اگر مسواک آغشته به چیزی باشد یا خلال و نخ را از دهان خارج کند در حالی که چیزی از باقی مانده غذا در آن باقی باشد و دوباره آن را به دهان برگرداند نباید آن را فرو دهد. پس مسواک یا خلال یا نخ دندان نباید آغشته به چیزی باشد و نباید چیزی از حلق فرو برود و اگر عمدی فرو ببرد، روزه باطل است. وی در پاسخ به این سوال که مسواک نزدن بعد از خوردن سحری چه حکمی دارد، افزود: اغلب فقها معتقدند اگر کسی پس از سحری مسواک نزند یا از خلال دندان استفاده نکند در صورتی که یقین داشته باشد باقی مانده غذا در حلق او فرو می رود روزه چنین فردی باطل است و قضا دارد. همچنین طبق نظر مشهور فقها از جمله فقهایی همچون آیات عظام سیستانی، فاضل لنکرانی، زنجانی، صافی گلپایگانی، بهجت و خویی اگر فردی که یقین دارد باقی مانده غذا در حلق او فرو می رود، از مسواک یا خلال دندان استفاده نکند در این صورت حتی اگر غذا در حلق او فرو نرود باز هم روزه اش باطل است و قضا دارد. البته حضرت امام (ره) و آیت ا... مکارم شیرازی معتقدند احتیاط واجب آن است که روزه چنین فردی (کسی که یقین به فرو رفتن باقی مانده غذا دارد اما مسواک نمی زند یا از خلال دندان استفاده نمی کند) باطل است و قضا دارد. همچنین طبق نظر اکثر فقها اگر چنین فردی احتمال دهد که ممکن است باقی مانده غذا در حلق او فرو رود با فرض احتمال ( و نه یقین) روزه او باطل نیست.
 
منبع:شبستان