شش برکت سجده

عقیق:امام علی (علیه السلام) درمورد سجده های در نماز می فرماید: سجده اول، یعنی این كه از خاكم و سربرداشتن از آن، رمز از خاك به دنیا آمدن است. سجده دوم، رمز مردن و به خاك خفتن است، سربرداشتن از آن، رمز برخاستن از قبر در قیامت و محشور شدن است(۲) و این مضمون این آیه است كه: شما را از خاك آفریدیم و به خاك بر می گردانیم و بار دیگر از خاك، بیرونتان می آوریم.(۳)

برکات سجده

یكى از نشانه هاى بندگى و تقرب به خداوند باقیماندن اثر سجده بر مواضع سجود مخصوصا پیشانى است. در گذشته، مومنان یا صحابه به یكدیگر مى‏ گفتند: «مالی اراك جلحاء»; چرا پیشانیت صاف است؟ كنایه از این كه چرا تنها به نماز واجب اكتفا مى‏ كنى و نمازهاى نافله نمى ‏خوانى! امام امیرالمومنین(علیه‏السلام) نیز مى‏ فرماید: مكروه مى ‏دارم كه پیشانى آدمى صاف باشد و هیچ گونه اثر سجده بر آن نباشد. (۴)

امام صادق علیه‏السلام نیز برای داشتن سجده های طولانی ما را به کشیدن سرمه سفارش می کنند: سرمه، مو بر مى ‏رویانَد، دیده را تیزى مى‏ بخشد، و انسان را بر طولانى ساختن سجده، یارى مى ‏رساند.(۵)

در این همه سفارش به سجده و آن هم سجده های طولانی حتما خیر و فوائدی است که در ادامه به گوشه هایی از آن ها اشاره می نماییم: با سجده ...

۱. به خدا نزدیک تر می شوی
سجده‌ی با توجه و با حضور قلب، انسان را به خدا نزدیک‌تر خواهد کرد، و هر چه این زمان طولانی‌تر باشد، قرب و نزدیکی بیشتری حاصل خواهد شد؛ زیرا انسان هر چه به خاك نزدیك شود به خدا نزدیكتر می‏ شود. امام صادق (علیه‏ السلام)
فرمودند: نزدیكترین حالت بنده به خدا وقتی است كه در حال سجده باشد و گریه كند(6)

۲. کمر شیطان را می شکنی

امام صادق (علیه السلام) فرمود: بنده حق چون سجده را در جائى كه كسى او را نمى بیند طولانى كند شیطان میگوید: واى بر من فرزندان آدم اطاعت كردند و من عصیان ورزیدم، و سجده كردن و من امتناع نمودم.(۷)

۳. گناهانت پاک می شود

شخصی خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: گناهانم بسیار و عملم اندك است. فرمود: سجده های خود را زیاد كن، زیرا آنگونه كه باد، برگ درختان را می ریزد، سجده هم گناهان را می ریزد.(۸) و نیز آن حضرت در ضمن خطبه شعبانیه فرمود: پُشتهای شما از بار گناه سنگین شده است. آنها را با سجده های طولانی سبك كنید.(۹)

۴. دعایت مستجاب می شود

سعید بن یسار میگوید به حضرت صادق (علیه السلام) گفتم: من از پیشگاه حضرت حق مسئلت و درخواست میكنم در حالى كه در ركوع یا سجودم، فرمود خوب است در حالى كه در سجدهاى دعا كن زیرا نزدیك ترین حالت عبد به پیشگاه خدا در سجده بودن اوست خدا را در آن حال براى خیر دنیا و آخرتت بخوان.(۱۰)

۵. بهشتی می شوی

مردی به رسول خدا (سلام‏ الله علیه) عرض كرد: دعا كنید كه خدا مرا به بهشت برد. حضرت فرمود: «أعنّى بكثرة السجود» من دعا می‏ كنم لیكن تو مرا با سجده‏ های زیاد و طولانی كمك كن تا دعای من مستجاب شود.(۱۱)

۶. با پیامبر محشور می شوی

مردى خدمت پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله) رسیده گفت مرا دستورى بیاموز كه ... خداوند مرا با شما محشور نماید. حضرت فرمود: ... اگر بخواهى خدا تو را با من محشور نماید باید سجده ات را طولانى كنى در پیشگاه پروردگار قهار.(۱۲)

از مهمترین اذکار توصیه شده در سجده

مراجع تقلید، خواندن آیات قرآن در سجده نماز را مکروه شمرده‌اند.(۱۳) زیرا امام صادق (علیه السلام) از پدر بزرگوارشان و او از امیرالمومنین (علیه السلام) روایت کرده: "قرائتی در رکوع و سجود نیست. در رکوع و سجود تنها مدح خدای عز وجل است و بعد از آن درخواست و دعا، پس قبل از دعا با مدح و ثنای خدای عز وجل شروع کنید، سپس دعا کنید.(۱۴)

اما دعاهاى این سجده بسیار است و آسانترین آنها این چند مورد است(۱۵):

۱. به سند معتبر از حضرت رضا علیه السّلام روایت شده: اگر میخواهى صد مرتبه (شُكراً شُكراً) بگو و اگر مى‏ خواهى صد مرتبه (عَفْواً عَفْواً)

۲.كلینى به سند معتبر روایت كرده: مردى به حضرت صادق علیه السّلام شكایت كرد: امّ ولدى[امّ ولد به كنیزانى گفته مى ‏شود كه از مالكان‏ خود داراى فرزندى شوند]دارم كه علیل است، فرمود:پس از هر نماز واجب در سجده شكر بگوید: «یا رئوف یا رحیم،یا ربّ یا سیّدى‏» آنگاه حاجت خود را بطلبد.

۳. در بسیارى از روایات معتبر نقل شده:امام صادق و امام كاظم علیهماالسّلام در سجده‏ شكر بسیار مى ‏گفتند: «اَسْاَلُكَ الرّاحَةَ عِندَ المَوْت و العَفْوَ عِنْدَ الحِساب».

۴. در بعضى از كتب معتبر از امیر مومنان على السّلام روایت شده: بهترین سخنان نزد حق تعالى، آن است كه بنده‏ در سجده سه مرتبه بگوید: «اِنّى ظَلَمْتُ نَفسْى فَاغْفِرلى».

۵. در «جعفریات» به سند صحیح از حضرت امام صادق علیه السّلام روایت كرده:حضرت رسلو صلى اللّه علیه و آله وقتى سر به سجده مى‏گذاشت این دعا را مى‏خواند: «اَللّهُمَّ مَغْفِرَتُكَ اَوْسَعُ مِنْ ذُ نُوبى وَرَحْمَتُكَ اَلاَرْجى عِنْدى مِنْ عَمَلى فَاغْفِرْ لى ذُ نُوبى یا حَیّا لا یَمُوتُ»: خدایا آمرزشت از گناهان من گسترده‏تر،و مهرت بر من از عملم امیدبخش‏ تر است، گناهان مرا بیامرز، اى زنده‏اى كه هرگز نمى ‏میرد.

مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملكى تبریزى(ره) مى نویسد: من استادى داشتم بزرگوار، عارف ،عامل و كامل (مراد او آخوند ملاحسینقلى همدانى است) كه نظیر او را ندیده ام ، از او درباره عملى كه مجرب، و در اصلاح قلب و تحصیل معارف مو ثر باشد، سوال كردم.

ایشان در پاسخ فرمودند: براى این امر، هیچ كارى مانند مداومت بر یك سجده طولانى در هر شبانه روز یك مرتبه كه در آن «لا الهَ الّا انتَ سُبحانَكَ انّى كُنتُ مِنَ الظّالِمین»(۱۶) گفته شود، نیست.

انسان این ذكر را بگوید، در حالى كه خود را در زندان طبیعت زندانى و مقید به قید و بندهاى این اخلاق رذیله ببیند، و اقرار داشته باشد كه «خداوندا، تو مرا گرفتار این پستى ها نكردى ، و در حق من ظلم روا نداشتى ، و تنها من به خویشتن ستم كرد.»(۱۷)

تعداد آن ذکر در سجده ۷۰۰۰، ۳۰۰۰، ۱۰۰۱، ۷۰۰ و ۴۰۰ بار مى‏ باشد كه بستگى به دستور استاد و قابلیت طالب دارد. اما عدد ۴۰۰ براى همه، آن هم شب‏ها بعد از نماز عشاء تا هر وقت شب در سجده، نافع است. چون این ذكر به یك معنى استغفار است و هیچ عوارضى در آن نیست.

امام صادق علیه‏السلام می فرماید: سجده كردن بر تربت حسین علیه‏السلام حجابهاى هفتگانه را مى‏ شكافد.(۱۸) پس سعی کن بر تربت سالار شهیدان سجده کنی و هنگام سجده، پیشانی ات را بر زمین بگذار و سریع به زمین نزن؛ (مانند نوک زدن کلاغ بر زمین) (۱۹) و زود سر از خاك برندار؛ زیرا هرگاه انسان از شرّ «خود» رهایی یافت؛ دیگر چیزی او را نمی رنجاند.(۲۰)

پی نوشت ها:

۱.سوره نحل، آیه ۴۹.

۲. بحار، ج ۸۲، ص ۱۳۹.

۳.سوره طه، آیه ۵۵.

۴.بحار، ج ۶۸، ص ۳۴۴.

۵. الكافی ، جلد ۶ ، صفحه ۴۹۴ ، حدیث ۶.

۶.كافی، ج۲، ص ۴۸۳.

۷.بحار، ج ۸۵، ص ۱۶۳.

۸.همان، ج۸۲، ص۱۶۲.

۹.همان، ج ۹۳، ص ۳۵۷.

۱۰. همان، ج ۸۵، ص ۱۳۲.

۱۱. حكمت عبادات،حضرت آیت الله جوادی آملی، ص ۱۰۶.

۱۲. منتخب میزان الحكمة، ص ۲۶۴.

۱۳. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج ۱، ص ۵۹۲، م ۱۰۹۲.

۱۴. عبدالله بن جعفر حمیری قمی، قرب الاسناد، ص ۶۶.

۱۵. مفاتیح الجنان.

۱۶. سوره انبیا، آیه ۸۷.

۱۷. سیماى فرزانگان ، ص ۲۳۴.

۱۸. منتخب میزان الحكمة، ص ۲۶۶.

۱۹. ابن حبان، صحیحه، ج ۱، ص ۲۶۴,.

۲۰. حكمت عبادات،حضرت آیت الله جوادی آملی، ص ۱۰۶.

منبع:تبیان

 211008