فلسفه عزاداری حسینی در کلام امام خمینی (ره)

عقیق:بنا به روایات بر جای مانده ائمه اطهار )ع)، این بزرگواران بر برپایی این مجالس تاکید فرموده و برای آن اجری عظیم توصیف داشته اند، اما جالب است بدانید این مجالس دارای فلسفه ای خاص می باشد، چنانچه محمد ناصر عبدی، این فلسفه را از دیدگاه امام خمینی (ره) چنین بیان می نماید.
امام خمینی (ره) در راستای فلسفه ی عزاداری حسینی، به نکات ریز و درخور تأملی توجه نموده اند و جامعه را به آن ها توجه می دادند که بخشی از آن نکات عبارتند از:

بسیج مردم برای حفظ اسلام
امام خمینی بیان می داشتند: «شما که دارید نوحه خوانی می کنید، حرف می زنید، خطبه می خوانید، مردم را به گریه وادار می کنید، مردم هم که گریه می کنند، همه روی این مقصد باشد که این اسلام را ما می خواهیم با همین هیاهو حفظش کنیم. با این هیاهو، با این گریه، با این نوحه خوانی با این شعرخوانی، با این نثرخوانی، ما می خواهیم این مکتب را حفظ کنیم.»(1) «محرم و صفر است که اسلام را نگه داشته است»(2)
»این خون سیدالشهدا است که خون همه ی ملت های اسلامی را به جوش می آورد و این دستجات عزیز عاشورا است که مردم را به هیجان می آورد و برای اسلام و برای حفظ مقاصد اسلامی مهیا می کند.» (3)
«روضه است که این محراب، را حفظ کرده است. اگر آن روضه نبود این محراب و منبر هم نبود، این مطالب هم نبود، آن حفظ کرده. ما باید بر شهیدمان گریه کنیم، فریاد کنیم، مردم را بیدار کنیم.»(4)
»این مطلبی که الان القا کرده اند به جوان های ما که تا کی گریه و تا کی روضه و این ها؟! بیایید ظاهر کنیم. این ها نمی فهمند روضه چیست؟ و این اساسی [را] کی تا حالا نگه داشته است، این را نمی فهمند و نمی شود هم بهشان بفهمانیم. این ها نمی فهمند که این روضه و این گریه آدم ساز است، انسان درست می کند. این مجالس روضه، این مجالس عزای سیدالشهدا، این تبلیغات بر ضد ظلم، این تبلیغ بر ضد طاغوت است. بیان ظلمی که به مظلوم شده تا آخر باید باشد.»(5)

تهییج عواطف در جهت شهادت دوستی
حس شهادت طلبی، بی شک از رمز بقای اهداف عاشورا شمرده می شود که این نکته از جمله درس هایی است که امام خمینی(ره) از قیام عاشورا گرفته واز این رو بیان می داشتند:
»این ها نمی دانند که روضه خوانی است که عواطف مردم را همچو تهییج می کند که برای همه چیز حاضرند. وقتی مردم دیدند که سیدالشهدا جوان هایش را آن طور قطعه قطعه کردند و آن طور جوان های خود را داد، برای مردم آسان می شود که جوان بدهند و با این حس شهادت دوستی این معنی را ملت ما پیش بُرد و رمز، همین معنایی بود که از کربلا منعکس شد به همه جهاتی که ما داشتیم، به همه ی ملت ما، و همه آرزوی شهادت می کردند، همان شهادتی که سیدش سیدالشهدا بود.»(6)

افشاگری ظالم و مقابله با ستم در مجالس سیدالشهدا
«ما که دنبال او هستیم و مجالس عزا از آن وقت به امر حضرت صادق (ع) و به سفارش ائمه ی هدی(ع) ما به پا می کنیم این مجالس عزا را، ما همان مسأله را داریم می گوییم، مقابل ظلم است، مقابل ظلم ستمکاران. ما زنده نگه داشتیم، خطبای ما زنده نگه داشتند، قضیه کربلا را، و زنده نگه داشتند قضیه مقابله یک دسته ی کوچک اما با ایمان بزرگ را در مقابل یک رژیم طاغوتی بزرگ. دشمن های ما، که مطالعه کرده بودند در حال ملت ها و مطالعه کرده بودند در حالت ملت شیعه، می دیدند آن ها که تا این مجالس هست و تا این نوحه سرایی های بر مظلوم و تا آن افشاگری ظالم هست، نمی توانند برسند به مقاصد خودشان. زمان رضاخان غدغن کردند، به طوری که تمام مجالس در ایران غدغن شد، وکارهای خودشان را انجام دادند.»(7)

حفظ ملت و استقلال کشور
»نمی دانند این قشرهای سیاسی که چه خدمتی به این منبر، این محراب، به این کشور کرده، این ها چنانچه ملی هستند- ما کار نداریم که آیا به خدا هم کار دارند یا نه- اگر ملی هستند، اگر کشورشان را می گویند می خواهیم، اگر ملت را می گویند که ما می خواهیم، این ها باید دامن بزنند به این روضه خوانی ها، برای این که این روضه خوانی ها این ملت را حفظ کرده.»(8)
«ملت ما قدر این مجالس را بداند، مجالسی است که زنده نگه می دارد ملت ها را. اگر بعد سیاسی این ها را این ها بفهمند همان غربزده ها هم مجلس به پا می کنند و عزاداری می کنند؛ چنانچه ملت را بخواهند و کشور خودشان را بخواهند(9)«.
»اگر ما بخواهیم مملکتمان یک مملکت مستقلی باشد، یک مملکت آزادی باشد، باید این رمز را حفظ بکنیم. این مجالسی که در طول تاریخ برپا بوده است و با دستور ائمه (ع) این مجالس بوده است.»(10)

ایجاد وحدت کلمه و هماهنگی بین مردم
«این را باید همه ی گویندگان توجه بکنند، و ما باید همه متوجه این معنا باشیم که اگر قیام حضرت سیدالشهدا (ع) نبود، امروز ما نمی توانستیم پیروز بشویم. تمام این وحدت کلمه ای که مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس عزا و این مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام بود. (11)
«در سراسر کشور مجلس روضه باشد. همه روضه بخوانند و همه گریه بکنند. از این هماهنگ تر چی؟ شما در کجا سراغ دارید که یک ملتی این طور هماهنگ بشود؟ کی این ها را هماهنگ کرده؟ این ها را سید الشهدا هماهنگ کرده است. تمام کشورهای اسلامی، ملت های اسلامی در روز عاشورا و تاسوعا و مثلاً بیست و هشتم و... این دستجات با آن عظمت- البته جهات غیر شرعی اش باید حساب بشود، باید جهات شرعی محفوظ بماند- این دستجات با آن عظمت، با آن محتوا، همه جا [راه می افتند]، کی می تواند یک چنین اجتماعی درست کند؟ در کجای عالم شما سراغ دارید که مردم این طور هماهنگ باشند.» (12)

توجه به جهت سیاسی مجالس سالار شهیدان
»این که برای عزاداری، برای مجالس عزا، برای نوحه خوانی، برای این ها، این همه ثواب داده شده است، علاوه بر آن امور عبادیش و روحانیش، یک مسأله ی مهم سیاسی در کار بوده است. آن روزی که این روایات صادر شده است، روزی بوده است که این فرقه ی ناجیه مبتلا بودند به حکومت اموی و بیشتر عباسی و یک جمعیت بسیار کم، یک اقلیت کمی در مقابل قدرت های بزرگ در آن وقت [بودند]. برای سازمان دادن به فعالیت سیاسی این اقلیت، یک راهی درست کردند که این راه خودش سازنده است و آن، نقل از منابع وحی [است] به این که برای این مجالس این قدر عظمت است و برای اشک ها، آن قدر در دور و بر این اشک ها و عزاداری ها، شیعیان با اقلیت آن وقت اجتماع می کردند و شاید بسیاری از آن ها هم نمی دانستند مطلب چه هست، ولی مطلب، سازماندهی یک گروه اقلیت در مقابل آن اکثریت ها [بود]. و در طول تاریخ، این مجالس عزا که یک سازماندهی سرتاسری [در] کشورها است، کشورهای اسلامی و در ایران که مهد تشیع و اسلام و شیعه است، در مقابل حکومت هایی که پیش می آمدند و بنای بر این داشتند که اساس اسلام را از بین ببرند، اساس روحانیت را از بین ببرند آن چیزی که در مقابل آن ها، آن ها را می ترساند، این مجالس عزا و این دستجات بود.» (13)

انقلاب اسلامی ثمره ی مجالس سالار شهیدان
امام (ره) در همین راستا، انقلاب اسلامی را ثمره ی مجالس سالار شهیدان معرفی می نمایند:
»ما هر چه داریم از این محرم است و از این مجالس. مجالس تبلیغ ما هم از محرم است، از شهادت سیدالشهدا است. ما باید به عمق این شهادت و تأثیر این شهادت در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر او امروز هم هست. اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزادرای و اجتماعات و سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی شد. همه در تحت بیرق امام حسین (ع) قیام کردند. الان هم می بینید که در جبهه ها وقتی که نشان می دهند آن ها را، همه با عشق امام حسین(ع) است که دارند جبهه را گرم نگه می دارند.»(14)
»شما گمان نکنید که اگر این مجالس عزا نبود و اگر این دستجات سینه زنی و نوحه سرایی نبود 15 خرداد پیش می آمد. هیچ قدرتی نمی توانست 15 خرداد را آن طور کند، مگر قدرت سیدالشهدا، و هیچ قدرتی نمی تواند این ملتی که از همه ی جوانب به او هجوم شده است و از همه ی قدرت های بزرگ برای او توطئه چیده اند، این توطئه را خنثی کند، الا همین مجالس عزا.» (15)

پی نوشت ها:
1_ (صحیفه امام، ج8: 529)
2_ (همان، ج15: 330)

3_(همان، 15: 331)

4_ (همان، ج8: 529)

5_ (همان، ج10: 120)

6_ (همان، ج10: 121)

7_ (همان، ج10: 314)

8_ (همان، ج8: 528)

9_(همان، ج16: 347)

10_ (همان، ج11: 97)

11_(همان، ج17: 55)

12_(همان، ج12: 98)

13_(همان، ج 346:16)

14_ (همان، ج17: 58)

15_(همان، ج16: 347)

منبع:قدس

211008