کتابی که نوحه خوانان و راویان قم را زنده نگه داشت

عقیق: کتاب «تاریخ تکایا و عزاداری قم» رتبه برتر کتاب را در مهرواره هوای نو در سال‌های گذشته کسب کرده است.

این کتاب به انضمام تذکره شعرای مرثیه‌گوی این شهر مقدس، ۳۰ سال قبل به قلم «مهدی عباسی» منتشر شده و محال است آن را به سادگی پیدا کنید؛ کتابی که حاصل تلاش مؤلف در گردآوری محتوا، تصاویر و اسناد در طول ۳۰ سال است و بخش عمده کتاب را تاریخ شفاهی تشکیل می‌دهد که اگر مؤلف، آن‌ها را ثبت و ضبط نمی‌کرد، معلوم نبود امروز با مرگ بیش‌تر راویان کتاب، انتقال سینه به سینه این مطالب چه فرجامی پیدا می‌کرد.

مهدی عباسی به عبارت بهتر از زمان نوجوانی و جوانی به گردآوری اسناد و مدارک و عکس‌های تاریخی مربوط به قم اهتمام ویژه‌ای داشته است و حاصل این تلاش و کوشش تحسین برانگیز و خستگی ناپذیر، تشکیل مجموعه‌ای بی‌نظیر و بی‌بدیل از این اسناد و عکس‌ها و نشر چند کتاب ارزنده است.

«تاریخ تکایا و عزاداری قم» در ۳۷۴ صفحه در قطع وزیری منتشر و بلافاصله نایاب شد. بار دیگر این کتاب با همان ویژگی‌ها یعنی در برداشتن اسناد و مدارک منحصر به فرد و اضافات از جمله «تذکره شعرای مرثیه‌گوی قم و برگ‌هایی از نسخه خطی انجمن ادبی گلشن شیوا» در ۴۰۹ صفحه در قطع رحلی از سوی بنیاد قم‌پژوهی در سال ۱۳۹۱ منتشر شد. یکی از ویژگی‌های تألیفات عباسی به جز بهره‌مندی از منابع کمیاب یا نایاب، استفاده از روایت اشخاص مطلع یا همان تاریخ شفاهی است.

این کتاب به دو قسمت عمده تقسیم شده است؛ یکی تکیه‌های قم و دیگری تذکره شاعران مرثیه‌گوی. در قسمت تکایا ضمن شرح عزاداری در خانه و شبیه‌خوانی و شجاعت‌خوانی و نوحه‌خوانی و سردم و سخنوری و سنگاب‌خانه و تکیه، تکایای قدیم قم در دوران قاجار و پهلوی را از جمله تکیه‌های میدان میر و سنگ سیاه و عشقعلی و ملامحمود و پنجه‌علی و شاه خراسان و چهل اختران و گذر جدا و عربستان و دروازه کاشان را توصیف کرده است. در قسمت شاعران هم از مرحومان آذر بیگدلی و ارباب و تندری و ناجی و اشراقی و حرمی و جواهری و آزادگان و فولادی و حیات بخش و مجاهدی و تعدادی دیگر یاد شده است.

این اثر را می‌توان بخشی از تاریخ دو قرن اخیر شهر قم دانست و بی‌جهت نیست که تنها کتاب برگزیده بخش کتاب مهرواره هوای نو است. «کتاب تاریخ تکایا و عزاداری» که از جمله آثار انتشار یافته بنیاد قم‌پژوهی است، اثر مصوری است که تصاویر بی‌نظیر موجود در آن از ویژگی‌های خاص آن به حساب می‌آید.

منبع:مهر