راه رسیدن انسان به قله فضائل کنترل عصبانیت و اصلاح شهوت است

عقیق: آیت الله هاشمی علیا، تولیت مدرسه علمیه حضرت قائم «عجل‌الله فرجه» چیذر، در جلسه درس اخلاق عمومی و در ادامه مباحث مربوط به شرح دعای هشتم صحیفه سجادیه، با اشاره به این که غضب یکی از رذائل اخلاقی است، آن را یک درد انسانی برشمرد و اظهار داشت: شخصی که به این درد دچار شود، صورتی به ظاهر انسان دارد، اما در اصل حیوانی درنده است.

وی با نظر به روایات رسیده از ائمه معصومین علیهم‌السلام بیان کرد: اگر انسان در دو وادی غضب و شهوات قدم گذارد و امور خود را اصلاح نکند، با هر کدام از این دو امر، اهل جهنم خواهد شد. قلّه فضائل اخلاقی این است که انسان غضب خود را کنترل و شهوات خود را اصلاح کند تا قابلیت ورود به بهشت را داشته باشد.

هاشمی علیا با توجه به آیات الهی قرآن بیان داشت: همراهی مغفرت با بهشتی‌شدن در غالب آیات مربوط به این امر ذکر شده است. چون دار جنت، دارِ طهارت است، انسانی که با آلودگی از این دنیا برود، قابلیت ورود به آن جنّت را ندارد. بهشت جایگاه پاکان است. انسان به دو طریق پاک می‌شود اولین طریق این است که انسان در این دنیا خودش را از رذائل اخلاقی و عیوب و شهوات نفسانی پاک کند. دومین راه نیز آن است که مشمول مغفرت الهی شود. اما به طور قطعی مشخص نیست که این مغفرت الهی شامل حال ما می‌شود یا نه. آن طریق قطعی که وظیفه ما است، عبارت از ساختن و اصلاح خود در این دنیا است تا قابلیت ورود به بهشت در ما ایجاد شود.

تولیت مدرسه علمیه حضرت قائم «عجل‌الله فرجه» در ادامه اذعان داشت: از نظر قرآن و دین، اعظم و اشرف انسان‌ها آنانی هستند که بر شهوات نفسانی و غضب خودشان غالب باشند و بدین ترتیب غضب و شهوت را بزرگترین دشمن انسان معرفی نمودند. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند کسی که این دو امر بر او غالب باشد، در واقع انسان نیست؛ بلکه در زمره بهائم و حیوانات جای می‌گیرد.

آیت الله هاشمی علیا در خصوص دوای غضب در ادامه عنوان کرد: یکی از چیزهایی که انسان می‌تواند با آن غضب را درمان و نابود کند، سکوت در برابر انسان‌های جاهل است. هرچه زمان پیش رود، انسان‌های خودساخته کمتر، و انسان‌های نادان و دارای رذائل اخلاقی بیشتر می‌شوند. پس باید شهوات نفسانی را به نور عقل درمان نمود، چراکه «العقل عُبِدَ به الرحمن.» عقل انسان را به سوی رحمت الهی می‌کشاند. غضب از جانب شیطان است، چراکه شیطان از آتش است و آتش با آب خاموش می‌شود. بنابراین باید در هنگام غضب، وضو گرفت و همچنین حالت خود را تغییر داد. امام صادق علیهم‌السلام فرمودند کسی را که عاقل باشد دوست دارند. عاقل کسی است که که فهیم، فقیه و حلیم است، با مردم مدارا می‌کند، اهل صبوری است، صدوق است و به عهدهایش وفا می‌کند. فضائل اخلاقی، خاص انبیا بوده؛ فلذا انسانی که فضائل اخلاقی پیدا کند، پا در جای پای انبیا گذاشته است. پس او باید در پیشگاه الهی اشک بریزد و شکر نعمت الهی را بجای آورد.

تولیت مدرسه علمیه حضرت قائم «عجل‌الله فرجه» گفت: کسی که این خصوصیات را ندارد، باید در پیشگاه الهی تضرع و گدایی کند تا خدا در ترک رذائل، او را یاری دهد. انسان باید این فضائل (همچون سخاوت و نجابت) را مکرراً تمرین کند تا ملکه او شوند؛ زیرا وقتی فضیلتی ملکه شد، بدون فکرکردن به نتیجه دنیایی انجام می‌شود. کسی که با این مرضِ غضب از دنیا برود، اهل نجات نخواهد بود؛ بر اساس روایات، برخی از این فضائل اخلاقی که باید ملکه ما شوند عبارت‌اند از تقوا، ورع، قناعت، صبر، شکر، حلم، سخا، حیا، شجاعت، غیرت دینی و سبقت در کار خیر. کسانی که بی‌حساب وارد بهشت می‌شوند، کسانی هستند که اهل فضائل بوده و خود را در این دنیا ساخته‌اند و رذائل اخلاقی در نفس آنان جای ندارد. سر تا به پای انسان مؤمن، مملو از تقوا و وَرع است. چنین انسانی بی‌حساب اهل بهشت است. انسان تا فرصت دارد باید ببیند که چه رذائلی دارد و در صدد اصلاح آن برآید تا خداوند به او جنت و غفران عطا کند.