سه آداب مهم ماه رجب در احادیث

عقیق: ماه رجب، ماه رحمت واسعۀ خداوند بر بندگانش است. طبق روایات، این ماه، ماهی است که در کنار شعبان، مقدمۀ ورود به ماه مهمانی خداوند شناخته می‌شود؛ لذا این دو ماه شریف فرصتی برای تزکیۀ هرچه بیشتر شیعیان برای بهره از سفرۀ پر خیر و برکت ماه مبارک رمضان و آمادگی برای ورود به شب قدر است.

ارزش استغفار در ماه رجب

از این جهت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سایر اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام آدابی از این ماه‌ها را به شیعیان خویش آموختند تا در پرتو این آداب، با قلق‌های رشد آشنا شوند؛ به عنوان نمونه رسول خدا صلى الله علیه و آله یکی از آداب این ماه را استغفار معرفی کرده، فرمودند «أکثِروا مِنَ الاِستِغفارِ فی شَهرِ رَجَبٍ ، فَإِنَّ للّهِِ فی کُلِّ ساعَةٍ مِنهُ عُتَقاءَ مِنَ النّارِ ، وإنَّ للّهِِ مَدائِنَ لا یَدخُلُها إلّا مَن صامَ [ شَهرَ] رَجَبٍ»؛ یعنی در ماه رجب ، بسیار استغفار کنید؛ زیرا خداوند در هر ساعتى از این ماه، عده‌اى را از آتش مى‌رهانَد. براى خدا شهرهایى است که تنها کسانى وارد آنها مى‌شوند که [ماه] رجب را روزه بگیرند.» (کنز العمّال، ج 1، ص481 نهج الذکر با ترجمه فارسی، ج4 ص120) یا در روایتی دیگر فرمودند «رَجَبٌ شَهرُ الاِستِغفارِ لِاُمَّتی ، أکثِروا فیهِ الاِستِغفارَ ، فَإِنَّهُ غَفورٌ رَحیمٌ ، وشَعبانُ شَهرِی ، استَکثِروا فی رَجَبٍ مِن قَولِ : «أستَغفِرُ اللّهَ» ، وَاسأَ لُوا اللّهَ الإِقالَةَ وَالتَّوبَةَ فیما مَضى ، وَالعِصمَةَ فیما بَقِیَ مِن آجالِکُم.» یعنی رجب، ماه استغفار امت من است؛ پس در این ماه بسیار استغفار کنید که خدا آمرزگارى مهربان است. شعبان، ماه من است. در رجب، جمله «استغفر اللّه» را فراوان بگویید و از خداوند در باره [گناهان] گذشته توبه بخواهید و براى باقیمانده عمرتان، مصونیت [از گناه].» (النوادر للأشعری، ص17)

برکات شب زنده‌داری

از دیگر اعمال مهمی که در این ماه توصیه شده است، شب‌زنده‌داری  است. سید بن طاووس در جلد دوم کتاب «اقبال الاعمال» خود از  پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره فضیلت ماه رجب نقل می‌کند: «خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که اسمش داعی است؛ وقتی ماه رجب وارد می‌شود، فرشته‌ای که در آسمان هفتم است هر شب از ماه رجب تا به صبح ندا می‌دهد: «خوشا به حال ذاکرین، خوشا به حال اطاعت‎کنندگان» [این ملک می‌گوید]: خدا دارد می‌گوید؟ من همنشین کسی هستم که با من بنشیند. من اطاعت می‌کنم از کسی که از من اطاعت کند. هر که از من طلب غفران کند، او را می‌آمرزم.» إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى نَصَبَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ الدَّاعِی فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ یُنَادِی ذَلِکَ الْمَلَکُ کُلَّ لَیْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاکِرِینَ طُوبَى لِلطَّائِعِینَ وَ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی وَ مُطِیعُ مَنْ أَطَاعَنِی وَ غَافِرُ مَنِ اسْتَغْفَرَنِی.

روزه‌داری در ماه رجب

یکی دیگر از آداب ماه رجب، تأکید بر روزه‌داری حتی به قدر یک روز است. امام کاظم علیه السلام فرمود «رَجَبٌ نَهرٌ فِی الجَنَّةِ؛ أَشَدُّ بَیاضا مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحلَى مِنَ العَسَلِ. مَن صامَ یَوما مِن رَجَبٍ سَقاهُ اللّهُ مِن ذَلِکَ النَّهرِ؛ رجب، نهرى است در بهشت که سفیدتر از شیر و شیرین تر از عسل است . هرکه یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند از آن نهر به او مى‌نوشاند. (تهذیب الأحکام، ج4 ص306؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج2، ص92) یا رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود «إنَّ فی الجَنّةِ قَصْرا لا یَدخُلُهُ إلّاصُوّامُ رَجَبٍ»؛ یعنی در بهشت قصری است که جز روزه‌داران رجب وارد آن نمی‌شوند.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏7، ص531)

 در نهایت اینکه آنچه در آداب این ماه مبارک اهمیت دارد، توجه به محضریت خداوند و محضریت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام است؛ به ویژه آنکه خداوند این ماه را مزین به میلاد پر خیر و برکت امیر مؤمنان علیه‌السلام، امام باقر، امام جواد و امام هادی علیهم‌السلام و نیز مبعث رسول خدا صلی الله علیه و آله کرده است. این مناسبت‌ها حکمت‌های الهی برای پیوند محضریت عترت با محضریت خداست.

منبع:تسنیم