خاطرات سرلشکر همدانی در «رمان انقلاب»

عقیق:مرتضی میردار، معاون تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در گفت‌وگویی با اشاره به ضبط و ثبت خاطرات شهید همدانی در گنجینه تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی اظهار داشت: یکی از شخصیت‌هایی که در تاریخ همدان حضور پررنگ داشتند، سردار شهید همدانی بود. شهید همدانی و امثال ایشان نسل کم‌نظیری بودند که هم در نهضت اسلامی، هم در دوران پیروزی انقلاب و بعد در درگیری با ضدانقلاب در غرب کشور و پس از آن در دوران دفاع مقدس نقش‌آفرینی کردند.

* میردار: بخشی از خاطرات شهید همدانی به حوادث دهه هفتاد، دولت سازندگی و ناآرامی‌های فتنه سال ۷۸ می‌پردازد

میردار درباره خاطرات ثبت‌شده شهید همدانی در مرکز اسناد انقلاب اسلامی یادآور شد: ما براساس پروژ‌ه‌ای که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی پیرامون نقش همدان در انقلاب اسلامی تعریف کردیم به ضرورت ثبت خاطرات شهید همدانی پرداختیم. اولین مصاحبه را با ایشان در ۶ خرداد ۱۳۸۲ پیگیری کردیم. در آن دوران سردار همدانی فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) بودند و مشغله زیادی داشتند، اما وقتی راجع به کار توضیح داده شد و اهمیت آن برایشان مشخص شد، وقت گذاشتند و در ۸ جلسه دو ساعته قریب به ۱۶ ساعت مصاحبه‌های ایشان انجام شد.

معاون تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی افزود: از نظر محتوایی یک بخش از خاطرات شهید همدانی درباره زندگینامه و خانواده ایشان است. همچنین آشنایی با امام خمینی و نهضت اسلامی و مبارزات انقلابی در همدان بخش دیگری از یادمانده‌های ایشان را شامل می‌شود.

میردار درباره ثبت خاطرات شهید از دوران دفاع مقدس عنوان کرد: شهید همدانی در همه عرصه‌ها به ویژه جنگ تحمیلی حضور پررنگی داشتند و همه ایشان را با نام و نشان دفاع مقدس می‌شناسند. به همین دلیل در ثبت و ضبط خاطرات ایشان به رخدادهای نهضت اسلامی، مبارزات انقلابی شهید همدانی و نیز دفاع مقدس توجه شد.

وی با اشاره به فعالیت‌های شهید همدانی در مقابله با فتنه‌های داخلی یادآور شد: بخش دیگر خاطرات شهید همدانی به حوادث دهه هفتاد، دولت سازندگی و نا آرامی‌های فتنه سال ۷۸ می‌پردازد که در آن دوران هم فعالیت‌های مثمر ثمری داشتند.

میردار خاطرنشان کرد:‌ خاطرات شهید همدانی بنا بود در پروژه انقلاب اسلامی در همدان استفاده شود، اما محتوای خاطرات ایشان باعث شد یک پروژه مستقل و جداگانه تدوین کنیم. ما خاطرات را سال ۹۰ خدمت ایشان دادیم، ولی به دلیل اتفاقات سوریه و جریان داعش وقفه‌ای به وجود آمد. شهید همدانی پس از بازگشت مجدد به ایران خاطرات را بازبینی و مورد تأیید قرار دادند.

معاون تاریخ شفاهی مرکز اسناد با اشاره به دغدغه شهید همدانی مبنی بر انتشار خاطرات ایشان در قالب «رمان انقلاب» گفت: بعد از شهادت ایشان با توجه به دغدغه خودِ شهید، کل ۸ جلسه خاطرات سردار همدانی در اختیار موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی قرار گرفت تا در قالب رمان منتشر شود. چون نظر ایشان این بود کتابی متفاوت‌تر از حوزه تاریخ شفاهی عرضه شود؛ لذا خانم کتابچی روی همین مبنا شروع به کار کردند و ان‌شاالله این کتاب به زودی چاپ می‌شود تا علاقمندان از آن استفاده کنند.

بر اساس این گزارش،‌ در ادامه با نویسنده کتاب نیز گفت‌وگویی صورت گرفت تا جزئیات محتوا نیز در اختیار مخاطبان قرار گیرد.

* کتابچی: نوشتن از قول شهید برای من خیلی سخت بود

نجمه کتابچی، نویسنده کتاب در گفت‌وگو با خبرنگار فارس درباره شروع به کار نگارش کتاب سردار شهید حاج حسین همدانی در موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: وقتی کتاب سردار شهید همدانی به من پیشنهاد شد، متوجه شدم قبل از شهادتشان، زمانی که خاطراتشان را به مرکز اسناد انقلاب اسلامی دادند، ‌گفتند که حضرت آقا بارها فرمود‌ه‌اند «رمان انقلاب» بنویسید و من تاکنون برای این فرمایش آقا نتوانسته‌ام کاری انجام بدهم و این فرمایش آقا زمین مانده، لذا تاکیدشان این بوده که بیایید از خاطرات من رمان انقلاب بنویسید.

این نویسنده حوزه ادبیات داستانی که به طور کامل متن خاطرات سردار شهید همدانی را مطالعه کرده، تاکید می‌کند: تلاش شد رمان هم یک استناد تاریخی داشته باشد؛ چرا که معتقد بودم جملات و عباراتی که در کتاب استفاه می‌شود باید استناد خیلی قوی داشته باشد.

وی که از سال ۱۳۸۲ وارد حوزه داستان و ادبیات داستانی شده و سابقه نویسندگی در زمینه زندگینامه شهدا را دارد، با اشاره به اولین دیدار خود با خانواده شهید همدانی قبل از آغاز نگارش کتاب گفت: من قبل از اینکه خدمت خانواده شهید بروم، چند صفحه نوشتم تا هنگام دیدار با خانواده شهید چیزی برای عرضه داشته باشم.

کتابچی درباره واکنش همسر شهید همدانی به داستان زندگی شهید در قالب رمان انقلاب می‌گوید: وقتی آن صفحات را که مربوط به دوران کودکی شهید بود و من از خاطرات سردار اخذ کرده بودم خدمتشان خواندم، حاج خانم منقلب شدند و تحت تاثیر قرار گرفتند.

این نویسنده درباره یکی از شخصیت‌های اصلی داستان گفت: در خاطرات شهید همدانی، شخصیتی وجود دارد که متمایل به سازمان مجاهدین خلق است. ما از این شخصیت در داستان بسیار استفاده کرده‌ایم. در واقع یک شخص مارکسیست که ۵۰ درصد آن خیالی است و ۵۰ درصدش واقعی، به داستان اضافه کردیم.

وی افزود: من برای تبیین گفت‌وگوها، مناظره‌ها و حرف‌های این فرد به عنوان یک کمونیست با دوستان، اطرافیان و ... از کتاب «فیلسوف نماها» نوشته حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی استفاده کرده‌ام.

کتابچی ادامه داد: در این کتاب سعی کرده‌ام بتوانم ماجرا‌ها و اتفاقات را کنار هم بیاورم تا دو شخصیت موازی در داستان داشته باشیم: حسین و دوستش که با هم رشد می‌کنند و هرکدام فکر و اندیشه‌ای جداگانه را انتخاب می‌کنند و در مسیر خودشان چالش‌ها و مسائلی دارند. البته مخاطب من می‌داند که شخصیت حسین که در سال ۶۷ متوقف می‌شود، حدود ۲۰ سال بعد به شهادت می‌رسد و این بلوغ را مخاطب از پیش می‌داند؛ بدون اینکه در کتاب نوشته شده باشد.

این نویسنده کتاب با بیان اینکه همه مکالمات کتاب برای من چالش بود، عنوان کرد: مطلب نوشتن از قول شهید برای من خیلی سخت بود، لذا اگر می‌خواستم یک خط مطلب مثلا راجع به دکتر شریعتی بنویسم، دوباره مصاحبه‌ها و خاطرات شهید همدانی درباره دکتر شریعتی، کتاب‌های مربوط به شریعتی و ... را مرور می‌کردم تا اگر حرفی از قول شهید می‌نویسم، مستند باشد. از این نظر خیلی سخت بود و برای همین هم کار طول کشید.

کتابچی افزود: بعضی وقت‌ها یک فصل از کتاب بارها نوشته می‌شد؛ چون بعد از نوشته شدن احساس می‌کردم دلچسب نیست. همچنین لازم بود مقداری تلخی سند‌نویسی گرفته شود و مقداری فضا به آن اضافه شود بدون آنکه موضوع عوض شود و ساختار داستان بهم بخورد. با این حساب کار را پیش آوردیم و تقریباً به آخرش رسیدیم.

نویسنده کتاب درباره حس و حال نگارش این کتاب گفت: حین نوشتن این کار، شهید را احساس و درک کردم. وقتی بعضی از فیلم‌ها و مصاحبه‌های ایشان را دیدم فهمیدم این همان حسینی است که من در کتاب ترسیم کرده‌ام و درک من درست بوده است. این دغدغه خود شهید بود که به من کمک کرد بتوانم به یک درک نسبتاً خوبی از ایشان برسم و بتوانم ایشان را در موقعیت و فضاهای مختلف به همان شکلی که بودند، ترسیم کنم.

کتابچی در پایان گفت: فکر می‌کنم این کار در نوع خود جدید باشد. البته کتاب‌هایی هست که مثلاً شهیدی را آورده و در داستانِ کتاب درگیر کرده ولی به این شدت نبوده که بیشتر از نصف کتاب خاطرات خودِ شهید باشد. امیدوارم با این کتاب این فرمایش حضرت آقا هم محقق شود که رمان‌های انقلابی نوشته شود. آن چیزی که چه از نظر اندیشه‌ای و چه از نظر فعالیت‌های انقلابی منجر به وقوع انقلاب اسلامی شد به نسل بعد که هیچ درکی از انقلاب ندارد، به صورت صحیح منتقل شود.

کتاب زندگینامه سردار شهید حاج حسین همدانی که برگرفته از خاطرات آن شهید در مرکز اسناد انقلاب اسلامی است به زودی در قالب رمان از سوی موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر خواهد شد.

منبع:فارس