فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْکُرُوا اللَّهَ کَما عَلَّمَکُمْ ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ (البقرة/۲۳۹)
پس اگر (از دشمن یا خطرى) بیم داشتید، پیاده یا سواره (به هر شکل که مى توانید نماز گزارید) و آنگاه که ایمن شدید خدا را یاد کنید، همانگونه که آنچه را نمى توانستید بدانید به شما آموخت.
نکته ها:
در قرآن گاهى به جاى کلمه ى «صلوة»، کلمه «ذکر» گفته شده است، چنانکه درباره نماز جمعه مى فرماید: «فاسعوا الى ذکر اللّه» به سوى ذکر خدا بشتابید. و یا خداوند به موسى علیه السلام مى فرماید: «اقم الصلوة لذکرى» نماز را بپادار تا یاد من باشى. در این آیه نیز مراد از «فاذکروا اللّه» نماز است.
آرى،
فلسفه و روح نماز، یاد خداوند است.
این
آیه اشاره به نماز خوف دارد که در شرایط جنگى با احکام مخصوصى که در فقه آمده است،
اقامه مى شود.
در
احادیث مى خوانیم که پیامبر(ص) در جنگ احزاب با اشاره نماز
خواندند و حضرت على(ع) در بعضى از جنگها دستور مى دادند که هنگام جنگ
با ایماء و اشاره نماز بخوانند. امام کاظم(ع) در جواب شخصى که پرسید:
اگر حیوان درنده اى به ما حمله کرد و وقت نماز تنگ بود چه کنیم؟ فرمودند: با همان
وضعى که دارید نماز بخوانید، گرچه پشت به قبله باشد. (1)
پیامها:
1- نماز،
در هیچ حالى ساقط نمى شود. «فان خفتم فرجالا او رکبانا»
2- در
اسلام عسر و حرج نیست. وقتى امکان استقرار بدن و یا ایستادن به سوى قبله و یا سایر
شرایط نباشد، حذف مى شوند. «فرجالا او رکبانا»
3- نماز،
شکر نعمت است. «فاذکروااللّه کما علّمکم»
4- بعضى
از مسائل را انسان نمى داند، ولى مى تواند به تجربه بدست آورد .ولى
بعضى از مسائل را انسان نمى داند و نمى تواند که بداند، مگر از طریق وحى. «ما لم
تکونوا تعلمون» ونفرمود: «لا تعلمون»
پی نوشت:
1- تفسیر نمونه، ج۲، ص ۱۴۸ ونورالثقلین، ج۲، ص۲۳۹.
-تفسیر نور /حجت الاسلام و المسلمین قرائتى
منبع:جام