عقیق: در فرهنگ اسلامی مردگان مسلمان همانند زندگانشان دارای حقوق و احترام
اند که ریشه در اعتقاد به بقای انسان بعد از مرگ دارد و نیاز شدید آنان به
دعا، قرائت قرآن و انجام دادن خیرات و عمل صالح برای آنان از این اعتقاد
ریشه می گیرد و زندگان می توانند از مردگان دستگیری کنند و قرآن به ما می
آموزد که برای درگذشتگان به ویژه مومنان طلب مغفرت کنیم: "کسانی که بعد از
آنها(بعد از مومنان پیشتاز) آمده اند می گویند: ای پرودگار ما! ما و
برادرانمان را که در ایمان بر ما سبقت گرفته اند ببخشای..."
آدمی در هنگامه دشوار جان دادن بیش از هر زمان به یاری نزدیکان و دوستان خود نیازمند است. برخی از آداب چنین است:
روبه
قبله کردن مرده: امیر مومنان(ع) فرمودند: رسول خدا(ص) بر مردی از فرزندان
عبدالمطلب وارد شد که در حال جان دادن بود و او را به سویی جز قبله قرار
داده بودند. پیامبر(ص) فرمودند: او را رو به قبله کنید، زیرا در این صورت
فرشتگان به وی رو کنند و خدا هم به وی رو کند و این گونه خواهد بود تا جان
سپارد. (2)
تلقین شهادت: رسول خدا(ص) فرمودند: نزد محتضرها(آنان که در
حال جان دادن اند) حاضر شوید و کلمه "لا اله الا الله" را به آنان تلقین
کنید و آنان را به بهشت بشارت دهید، زیرا مردان و زنان بردبار در این مکان
مرگ دچار حیرت می شوند و شیطان نزدیک ترین فرد به فرزندان آدم است. سوگند
به آن که جانم به دست اوست مشاهده فرشته مرگ از هزار ضربه شیطان دشوارتر
است. سوگند به آن که جانم به دست اوست جان آدمی ستانده نمی شود تا اینکه
تمام رگ هایش بر اثر مشاهده مرگ به درد آید. (3)
رسول خدا(ص) فرمودند:
مردگانتان را کلمه "لا اله الا الله" تلقین کند، زیرا هر کس واپسین کلامش
"لا اله الا الله" باشد به بهشت در می آید. (4)
امام صادق(ع) فرمودند:
هیچ کس مرگش فرا نمی رسد مگر اینکه ابلیس یکی از شیطان های خود را بر وی می
گمارد تا او را به کفر فرمان دهد و در دینش تردید افکند تا جان دهد پس هر
کس مومن باشد شیطان بر او قدرتی ندارد. هر گاه بر محتضرهایتان وارد شدید،
شهادت "لا اله الا الله" و "محمد رسول الله" را به آنان تلقین کنید تا
بمیرند. (5)
پس از مردن
اعلان مرگ مومن:
امام صادق(ع) فرمودند: سزاوار است نزدیکان میت برادران و دوستانشان را از
مرگ وی باخبر سازند تا برای (تشییع) جنازه اش حاضر شوند و بر او نماز
گزارند و برایش استغفار کنند تا برای آنان پاداشی و برای میت آمرزشی باشد و
او(خبردهنده) نیز استغفار کند و از پاداش و استغفار آنها بهره می برد. (6)
غسل
میت: امام باقر(ع) فرمودند: از مناجات های موسی بن عمران(ع) با پروردگارش
این بود که ای پروردگار من!... برای کسی که مرده ای را غسل می دهد چه
پاداشی است؟ فرمودند: او را از گناهانش می شویم همانند روزی که مادرش او را
زاده است. (7)
امام صادق(ع) فرمودند: هر کس میتی را غسل دهد و عیبش را
بپوشاند و برای دیگران باز نگوید، از گناهانش خارج می شود همانند روزی که
مادرش وی را زاده است. (8)
پی نوشت ها:
1_(سوره حشر، آیه )10
2_(الفقیه، ج1، ص 133)
3_(کنزا العمال، ج15 ، ص 556)
4_(الفقیه، همان، ص 132)
5_(الکافی، ج3، ص 123)
6_(الدعوات راوندی، ص 259)
7_(الفقیه، همان، ص 140)
8_(همان، ص 141)
(برگرفته از کتاب ارزشمند "مفاتیح الحیاة" اثر آیت الله جوادی آملی)
منبع:شبستان